Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

POSTANOWIENIE

Dnia 16 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku XVII Wydział Własności Intelektualnej

Przewodnicząca: sędzia Sądu Okręgowego Ewa Szarmach

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2025 roku w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa N. S.

przeciwkoS. S. i (...) spółce komandytowej z siedzibą w G.

o zapłatę

w przedmiocie kosztów sądowych

p o s t a n a w i a

1.  zwolnić powódkę od kosztów sądowych w części, to jest od opłaty sądowej od pozwu w kwocie 12.104 zł,

2.  oddalić wniosek w pozostałym zakresie.

Sygn. akt XVII GW 60/25

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 16 czerwca 2025 r.

Powódka N. S. wniosła pozew przeciwko S. S. i (...) S.K. z siedzibą w G. o zapłatę solidarnie kwoty 412.062 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wraz z pozwem domagała się zwolnienia od kosztów sądowych.

Oświadczyła, że wychowuje samotnie dwoje dzieci. Były małżonek od sierpnia 2024 roku zaprzestał wykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec dzieci. Zaciągnęła pożyczkę u rodziny w kwocie 6.500 zł, by móc pokryć niezbędne wydatki. Z majątku nieruchomego posiada na prawach współwłasności zabudowaną nieruchomość o wartości około 1.200.000 zł. Nieruchomość obciążona jest hipoteką. Zaciągniętą pożyczkę spłaca były małżonek. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej osiąga średnio w skali roku około 5.000 zł miesięcznie. Na każde dziecko otrzymuje miesięcznie świadczenie po 800 zł. Czynsz podnajmu lokalu biurowego wynosi 700 zł miesięcznie. Opłaty za media, to wydatek około 1.000 zł miesięcznie. Za rok 2024 powódka uzyskała przychód netto w wysokości 61.627,84 zł.

Sąd, w oparciu o przepis z art. 109 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: uksc), zarządził dochodzenie wobec wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego powódki.

Pełnomocnik powódki, powołując się na wypadek drogowy, jakiemu uległa powódka wskazał w wykonaniu nałożonego obowiązku wynikającego z postanowienia z dnia 18 kwietnia 2025 roku, że stałe, miesięczne koszty utrzymania powódki to kwota 6.640 zł. Składają się nań:

- wyżywienie 1.600 zł,

- leki 100 zł,

- środki czystości, kosmetyki 300 zł,

- odzież 600 zł,

- gaz 700 zł,

- woda 150 zł,

- energia 150 zł,

- Internet, telefon 200 zł,

- zajęcia pozalekcyjne dzieci 2.840 zł.

Pożyczki zaciągnięte u rodziny zostały przez powódkę spłacone w I kwartale bieżącego roku.

Z rachunku bankowego powódki obejmującego historię obrotów za ostatnie 3 miesiące wynikało na koniec kwietnia 2025 roku saldo końcowe w wysokości 2.116,88 zł.

W ocenie Sadu wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie zasługuje na uwzględnienie ponad kwotę 12.104 zł.

Przepis z art. 101 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: uksc) stanowi, że sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów.

Częściowe zwolnienie od tych kosztów może polegać na zwolnieniu od poniesienia m.in. określonej ich kwoty (ustęp 2).

W pierwszym rzędzie wskazać należy, stosownie do słusznego stanowiska Sądu Najwyższego, że „zwolnienie od kosztów sądowych powinno być przyznawane w sytuacjach wyjątkowych oraz, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które ze względu na szczególnie trudną sytuację materialną nie mogą ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc powinien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia środków utrzymania dla siebie i rodziny. Dopiero gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające może zwrócić się o pomoc państwa (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010 r., II PZ 2/10, nie publ., z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CZ 7/12, nie publ., z dnia 17 maja 2012 r., I CZ 55/12, nie publ., z dnia 14 stycznia 2016 r., IV CZ 72/15, nie publ. i z dnia 16 marca 2016 r., IV CZ 102/15, nie publ.)”.

Z treści złożonych wyjaśnień strony powodowej wynikało, że powódka przeznacza uzyskiwany dochód na utrzymanie własne i rodziny. Nadto, jak podała, w celu pokrycia niezbędnych wydatków na utrzymanie siebie i rodziny zaciągnęła pożyczkę u rodziny w wysokości 6.500 zł, którą spłaciła w I kwartale 2025 roku.

Z powyższego wynika, że strona powodowa mimo deklarowanych trudności w finasowaniu bieżących wydatków, spłaciła przez okres 3 miesięcy dług w wysokości 6.500 zł. Oznacza to, że jest w stanie zaoszczędzić w podobnym przedziale czasowym nie mniejsze środki na poczet procesu sądowego, jaki wszczęła w grudniu 2024 roku.

Na przeszkodzie takiej powinności nie stał brak alimentacji małoletnich dzieci przez byłego małżonka.

Z oświadczenia powódki wynikało wszak, że ojciec dzieci zaniechał obowiązku alimentacyjnego już w sierpniu 2024 roku. Nie było to jednak przeszkodą, by przy braku środków na utrzymanie dzieci w łącznej kwocie 2.600 zł miesięcznie (po 1.3000 zł alimentów na każde dziecko), powódka była w stanie zaoszczędzić środki na spłatę pożyczki w wysokości 6.500 zł.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że należności wobec Skarbu Państwa mają pierwszeństwo przed innymi należnościami wobec osób prywatnych. Strona powodowa nadając pierwszeństwo tym ostatnim, wartościuje wierzycieli i dowolnie przenosi ciężar finansowania procesu na podatników.

Sąd orzekający, w imię zasady sprawiedliwości społecznej, sprzeciwia się takiej dowolności strony. Prowadzi ona bowiem do tego, że powódka przenosi ciężar finasowania kolejnego procesu na barki społeczeństwa nie czyniąc żadnych starań, by zgromadzić w pierwszej kolejności środki na wydatki, które mają pierwszeństwo.

W dalszej kolejności podkreślenia wymaga, że wobec przedstawionej sytuacji majątkowej powódki zgodnie z którą miesięczne koszty utrzymania siebie i rodziny wynoszą 6.640 zł przy dochodzie łącznie ze świadczeniem 800+ równym 6.600 zł, była w stanie wygospodarować oszczędności w kwocie 6.500 zł w ciągu I kwartału 2025 roku. Źródła pozyskania tej sumy na poczet spłaty pożyczki powódka nie podała. Musi zatem posiadać dodatkowe dochody, jakich nie ujawniła. Nie sposób bowiem zaoszczędzić przez jeden kwartał kwotę 6.500 zł przy miesięcznej różnicy dochodów i wydatków wynoszącej około 40 zł.

Kolejnym argumentem uzasadniającym uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości jest fakt posiadania przez powódkę udziału w prawie własności nieruchomości o wartości około 1.200.000 zł. Osoba legitymująca się takim mieniem nie jest osobą biedną, której Państwo winno udzielać pełnego wsparcia w dochodzeniu roszczeń.

Z tych przyczyn Sąd uznał, że powódka jest w stanie uiścić opłatę sądową w kwocie 8.500 zł.

Sąd uwzględnił w powyższej kalkulacji środki równe pożyczce w wysokości 6.500 zł, jaką powódka spłaciła nie bacząc na koszty jakie ma obowiązek ponieść w związku z wszczętym postępowaniem sądowym.

Sąd miał na względzie także kwotę 2.000 zł, jaką powódka posiadała na rachunku na koniec kwietnia 2025 roku.

Na rachunku bankowym na koniec kwietnia 2025 roku istniało saldo dodatnie wysokości 2.226,88 zł mimo wydatków, które wyczerpywał niemal całkowity dochód oraz spłaty pożyczki i braku alimentacji dzieci.

Nie zmienia przy tym oceny Sądu przywołane przez powódkę postanowienie Sądu wydane w innym postępowaniu.

W polski procesie cywilnym nie obowiązuje system precedensu. Sąd nie jest przy tym związany orzeczeniem innego Sądu co do kosztów sądowych.

Sąd orzekający dokonał oceny wniosku w oparciu o przeprowadzone dochodzenie. Nie dało ono podstaw dla szerszego zakresu zwolnienia od kosztów pad kwotę 8.500 zł, którą strona powodowa może i powinna zaoszczędzić na poczet zainicjowanego, kolejnego procesu.

Wskazana argumentacja determinowała treść postanowienia Sądu w oparciu o przepis z art. 101 uksc.

Dodać należy, że na aktualnym etapie postępowania nie istniały inne, ponad opłatę sądową od pozwu koszty sądowe, które powódka miała by ponieść. Z tej przyczyny domaganie się od zwolnienia od kosztów sądowych ponad opłatę sądową było bezprzedmiotowe.