Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w O. domagała się zasądzenia od pozwanej H. T. kwoty 985,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z dnia 11 lutego 2020 roku w sprawie V GC 1000/19 oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania:

W wyniku kolizji z 23 lipca 2015 r. uszkodzony został pojazd marki H. o numerze rej. (...). Pojazd stanowi własność H. T. i był wykorzystywany w ramach prowadzonej przez poszkodowaną działalności gospodarczej (...). W momencie kolizji pojazd był kierowany przez syna poszkodowanej K. T. (1). Na miejsce kolizji zostali wezwani funkcjonariusze Policji, którzy w notatce informacyjnej o zdarzeniu drogowym wskazali, że sprawcą kolizji był kierowca samochodu ciężarowego do przewozu ładunków z przyczepą marki S. o numerze rej. (...), numer rej. przyczepy (...). W notatce podano, że ów samochód ubezpieczony jest w (...) SA, nr polisy (...).

H. T. upoważniła swojego syna K. T. (1) do podpisania umowy najmu i umowy cesji wierzytelności.

W dniu 5 sierpnia 2015 r. K. T. (1) wynajął od powódki pojazd zastępczy marki R. (...). Najem tego auta trwał do 7 sierpnia 2015 r. Powódka wystawiła wobec pozwanej fakturę VAT na kwotę 985,23 zł brutto tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego (tj. 3 dni x 267 zł/dobę najmu + VAT).

W dniu 7 sierpnia 2015 r. K. T. (1) zawarł z powódką umowę cesji wierzytelności w wysokości 985,23 zł przysługującej poszkodowanej w stosunku do (...) SA z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku ze szkoda komunikacyjną z 23 lipca 2015 r. (§ 1 umowy). Cesja dotyczyła wierzytelności przysługujących poszkodowanej w związku ze szkodą dotyczącą zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego (§ 2 umowy).

(...) SA decyzją z 18 sierpnia 2015 r. poinformowała powódkę, że odmawia wypłaty odszkodowania. W treści decyzji powołano się na przepis art. 37 pkt 1 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym, jeżeli szkoda zostaje wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych, ubezpieczeniem OC posiadacza pojazdu mechanicznego ciągnącego jest objęta szkoda spowodowana przyczepą, która jest złączona z pojazdem silnikowym albo odłączyła się od pojazdu silnikowego ciągnącego i jeszcze się toczyła. Wskazano, że wobec tego szkodę z 23 lipca 2015r. należy rozpatrzyć z ubezpieczenia OC pojazdu ciągnącego S. o numerze rej. (...). Pojazd ciągnący o numerze rej. (...) nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia OC na dzień kolizji. (...) SA pouczyła, że na wniosek powódki może przekazać sprawę do (...) po przedstawieniu oświadczenia o posiadaniu ubezpieczenia AC.

W listopadzie i grudniu 2018 r. pracownik powódki P. C. mailowo i telefonicznie kontaktował się z K. T. (1) celem podpisania nowej umowy cesji wierzytelności w celu dochodzenia zwrotu kosztów najmu od (...). K. T. (1) odmówił podpisania nowej umowy cesji.

Powódka w dniu 27 grudnia 2018 r. złożyła w Sądzie Rejonowym w Iławie wniosek o zawezwanie H. T. i K. T. (1) do próby ugodowej. Zawezwani nie wyrazili zgody na zawarcie ugody.

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym na podstawie dokumentów, zeznań świadka K. T. (1) i częściowo zeznań świadka P. C.. Wiarygodność przedłożonych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego, a ich prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Odnośnie do zeznań świadka P. C., Sąd a quo nie dał im wiary w zakresie w jakim świadek twierdził, że powódka zwracała się do (...) z żądaniem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Po pierwsze, twierdzenia świadka w tym zakresie nie zostały poparte żadnymi dowodami, choćby w postaci wezwania do zapłaty, a po drugie z pisma (...) (k. 79) jednoznacznie wynika, że (...) nie miał żadnej wiedzy na temat przedmiotowej sprawy, pochodzącej czy to od powódki, od pozwanej, czy też (...) SA. Wbrew twierdzeniom powódki z zeznań świadka wynikało, że w celu zawarcia nowej umowy cesji P. C. zwracał się jedynie do K. T. (1), a nie również do H. T..

Spór w sprawie sprowadzał się do tego, czy umowa cesji wierzytelności zawarta w dniu 7 sierpnia 2015 r. między powódką a K. T. (1) działającym w imieniu H. T. była skuteczna i pozwalała na dochodzenie należności od (...), w sytuacji gdy okazało się, że pojazd ciągnący nie posiadał w dniu kolizji ubezpieczenia OC, a także czy H. T. zobowiązana jest pokryć koszty wynajmu pojazdu zastępczego.

W pierwszej kolejności Sąd I instancji zważył, czy zasługiwał na uwzględnienie zarzut pozwanej dotyczący przedawnienia roszczenia. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę czynszu najmu wynosi 3 lata. Zgodnie z brzmieniem art. 118 k.c. obowiązującym od 9 lipca 2018 r. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, J termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada; na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy-Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Roszczenie o zapłatę czynszu najmu stało się wymagalne w sierpniu 2015 r. i uległoby przedawnieniu w dniu 31 grudnia 2018 r., jednakże bieg terminu przedawnienia został przerwany poprzez złożenie przez powódkę w dniu 27 grudnia 2018 r. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Roszczenie powódki o zapłatę czynszu nie jest zatem przedawnione.

W ocenie Sądu Rejonowego, po przeanalizowaniu dokumentów, złożonych do akt sprawy oraz mając na uwadze wiarygodne zeznania świadka K. T. (1), między stronami jednoznaczne było to, że poszkodowana H. T. zgodziła się na najem bezgotówkowy pojazdu zastępczego, tzn. że powódka zwrot kosztu najmu miała otrzymać bezpośrednio od ubezpieczyciela sprawcy kolizji. W tym też celu strony zawarły umowę cesji wierzytelności przysługującej poszkodowanej wobec ubezpieczyciela sprawcy. Poszkodowana w wyniku przeniesienia wierzytelności na powódkę zwolniła się z obowiązku uregulowania należności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, a tym samym dokonała swego rodzaju „zapłaty".

Sąd I instancji uznał, że umowa cesji wierzytelności z 7 sierpnia 2015 r. dołączona do pozwu jest ważna i skuteczna, nadto zawiera wszystkie niezbędne elementy, jakie tego typu umowa zawierać powinna, w tym dostatecznie precyzyjne określenie przedmiotu cesji (wierzytelność i jej wysokość) oraz źródło jej powstania (szkoda komunikacyjna z 23 lipca 2015 r.), jak również wskazanie, iż jest to wierzytelność z tytułu odszkodowania w ramach OC wobec sprawcy szkody. Na podstawie tej umowy cesji powódka niewątpliwie uzyskała uprawnienie do dochodzenia roszczeń z tytułu najmu pojazdu zastępczego powstałych jako skutek zdarzenia z dnia 23 lipca 2015 r. (art. 509 k.c). Wprawdzie strony w umowie wskazały, że odpowiedzialnym za szkodę jest (...) SA, ale z zeznań świadka K. T. (1) jednoznacznie wynikało, że jego wolą było generalne oddanie powódce możliwości dochodzenia roszczenia od podmiotu zobowiązanego do wypłaty odszkodowania (k. 88 „na podstawie pełnomocnictwa zostałem upoważniony do zawarcia umowy cesji wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, tak żeby te koszty można było ściągnąć z OC sprawcy"). Poszkodowana scedowała zatem wierzytelność dotyczącą zwrotu kosztów wynajmu przysługującą jej wobec podmiotu odpowiedzialnego za szkodę, przy czym wskazanie w umowie (...) SA jako podmiotu odpowiedzialnego wynikało z tego, że na moment podpisywania umowy cesji strony umowy były przekonane, że to (...) SA odpowiada za szkodę jako ubezpieczyciel sprawcy.

W ocenie Sądu a quo pozwana właśnie poprzez zawarcie owej umowy cesji uwolniła się od obowiązku zapłaty kosztów najmu pojazdu zastępczego. Swego rodzaju ceną jaką za to zapłaciła było właśnie scedowanie na powódkę możliwości dochodzenia zwrotu kosztów najmu bezpośrednio od ubezpieczyciela sprawcy. Z materiału procesowego nie wynikało aby wolą stron było w jakiejkolwiek sytuacji obciążenie pozwanej czynszem najmu i powstanie po jej stronie obowiązku zapłaty należności z tego tytułu.

Umowę cesji należy interpretować zgodnie z regułami zawartymi w art. 65 k.c. Z treści umowy cesji wynika jednoznacznie, że przedmiotem cesji jest wierzytelność ze ściśle określonego deliktu. Zapis odnośnie nazwy podmiotu odpowiedzialnego za wypłatę odszkodowania ma w ocenie Sądu jedynie charakter techniczny. Tożsamy pogląd został wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, sygn. akt XII Ga 229/18. Z treści umowy cesji wynika jednoznacznie, że jej przedmiotem jest wierzytelność przysługująca poszkodowanej H. T. tytułem odszkodowania w związku z kolizją z 23 lipca 2015 r. Okoliczność, jaka wierzytelność jest przedmiotem sprawy była bezsporna między stronami. Sąd Rejonowy podkreślił, że K. T. (1) nie miał wpływu na treść umowy cesji w zakresie określenia podmiotu odpowiedzialnego za szkodę, ponieważ wzór umowy cesji jest standardowym wzorem stosowanym przez powódkę, która to wiedza jest dla Sądu urzędowo notoryjna.

Sąd I instancji podziela w całości stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z 5 listopada 1999 r., III CKN 423/98, zgodnie z którym skuteczne jest zbycie wierzytelności nieoznaczonej dokładnie w umowie przelewu, jeżeli można ją określić na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika. Nadmienić należy, że wskazany w umowie cesji ubezpieczyciel był do pewnego momentu likwidatorem przedmiotowej szkody na etapie przedprocesowym w oparciu o dane przekazane poszkodowanej przez funkcjonariuszy Policji, którzy numer polisy otrzymali od sprawcy zdarzenia. Nie można więc twierdzić, że (...) SA był podmiotem przypadkowym, nie posiadającym żadnego związku ze sprawą. Okoliczność ta stanowi jeden z elementów identyfikujących wierzytelność; Jak bowiem powszechnie przyjmuje się w doktrynie w pierwszej kolejności należy- jak nakazuje art. 65 §2 k.c- zbadać zamiar stron i cel umowy, a dopiero w następnej kolejności jej dosłowne brzmienie. Z zeznań K. T. (1) wynikało, że jego celem było bezgotówkowe wynajęcie pojazdu zastępczego, za który to najem ostatecznie „zapłaciłby" ubezpieczyciel sprawcy kolizji, jakkolwiek ten podmiot by się nazywał. Nie można przyjąć, aby poszkodowana lub jej pełnomocnik na jakimkolwiek etapie wprowadzili powódkę w błąd co do tego, wobec jakiego podmiotu w rzeczywistości pozwanej przysługuje wierzytelność o zwrot kosztów najmu.

Zdaniem Sądu a quo umowa cesji zawarta między stronami w dniu 7 sierpnia 2015 r. jak najbardziej była skuteczna i winna być honorowana w przypadku zgłoszenia roszczeń wobec (...). Powódka nie wykazała, że podjęła choćby próbę zgłoszenia szkody do (...) za pośrednictwem (...) SA; a (...) odmówiło wypłaty odszkodowania na jej rzecz. Z nieuzasadnionego przekonania powódki co do nieskuteczności umowy cesji z 7 sierpnia 2015r., a nie z rzeczywistych decyzji podjętych przez (...), wynikało zaniechanie dochodzenia zapłaty od (...) jako podmiotu odpowiedzialnego za szkodę.

Reasumując, w ocenie Sądu I instancji pozwana skutecznie; zgodnie z umową najmu pojazdu zastępczego, uwolniła się od obowiązku zapłaty kosztów najmu na rzecz powódki poprzez zawarcie z nią ważnej i skutecznej umowy cesji wierzytelności dotyczącej zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, przysługującej jej w stosunku do podmiotu odpowiedzialnego ( (...)) za szkodę z 23 lipca 2015 r. Powódka nie może aktualnie skutecznie domagać się zapłaty przez pozwaną czynszu najmu pojazdu zastępczego i w związku z tym, powództwo na podstawie wyżej przytoczonych przepisów podlegało oddaleniu w całości.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c, stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę kosztów niezbędnych i celowych. Pierwsza z nich oznacza, że strona, która sprawę przegrała zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu. Natomiast druga oznacza, że strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi tylko te poniesione koszty procesu, które były niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, a za takie uznano koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej określonej § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018, poz. 265 t.j.) w kwocie 270 zł oraz koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł. Z uwagi na okoliczność, iż wygrywającym proces była pozwana, to powódka winna jej zwrócić wszystkie powstałe koszty procesu, stąd orzeczono jak w pkt II wyroku.

Od przedmiotowego wyroku apelację wywiodła powódka, zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

I. przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny dowodów, polegającej na:

a)  nieuzasadnionym przyjęciu, że umowa przelewu wierzytelności w stosunku do (...) Zakładu (...) jest skuteczna, ważna i umożliwiała dochodzenie roszczeń w stosunku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, bowiem określenie nazwy odpowiedzialnego podmiotu ma w ocenie Sądu „jedynie charakter techniczny” podczas gdy umowa cesji wierzytelności nie jest ważna z uwagi na przeniesienie wierzytelności w stosunku do pomiotu, który nie ponosi

odpowiedzialności gwarancyjnej za zdarzenie, w szczególności z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, ponieważ w przypadku odpowiedzialności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zmienia się również podstawa prawna dochodzenia roszczeń, bowiem (...) w niniejszej sprawie odpowiadałby „za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w mieniu gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”, zatem skoro wierzytelność określona w cesji nie istniała z uwagi nie tylko na niewłaściwy podmiot, ale i niewłaściwą podstawę prawną, to tym samym pozwana w sposób skuteczny nie mogła jej przenieść na powódkę, zatem pozwana skutecznie nie zwolniła się od obowiązku zapłaty za najem,

b)  nieuzasadnionej odmowie przyznania wiarygodności zeznaniom świadka P. C. w zakresie w jakim zeznał, że powódka zgłaszała roszczenie do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, podczas gdy zeznania świadka były zgodne, spójne, konsekwentne oraz tworzyły logiczną całość z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, z którego wynikało, że powódka zgłosiła roszczenie za najem do (...), bowiem z przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) jednoznacznie wynika, ze zgłoszenia roszczenia do (...) dokonuje się wyłącznie przez którykolwiek zakład (...) wykonujący działalność ubezpieczeniową, zatem to (...) Zakład (...) był odpowiedzialny za przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i przekazanie roszczenia do (...) na podstawie w/w ustawy, więc powódka nie może ponosić negatywnych konsekwencji za nieprawidłowości w prowadzeniu tego postępowania i nieprzekazanie roszczenia do (...),

c)  nieuzasadnionym przyjęciu, że w umowie cesji oprócz literalnego brzmienia należało badać zamiar strony pozwanej, a zamiarem strony pozwanej było „bezgotówkowe wynajęcie pojazdu zastępczego, za który to najem zapłaciłby ubezpieczyciel sprawcy kolizji, jakkolwiek ten podmiot by się nazywał, podczas gdy obie strony umowy cesji były przedsiębiorcami, więc nie zachodziła żadna okoliczność uzasadniająca prowadzenie postępowania w kierunku ustalenia zamiaru stron, natomiast z zeznań świadka K. T. (1) oraz treści umowy cesji jednoznacznie wynika, że wierzytelność została przeniesiona wyłącznie w stosunku do (...) Zakładu (...) z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, a w związku z tym, że wierzytelność taka nie istniała, z uwagi na niewłaściwy podmiot oraz podstawę odpowiedzialności, to niezasadne było również badanie zamiaru strony pozwanej, ponadto Sąd nie przeprowadził postępowania dowodowego w kierunku ustalania zamiaru strony powodowej co do zawartej umowy cesji,

II.

a)  art. 65 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie, ze w umowie cesji oprócz literalnego brzmienia należało badać zamiar strony pozwanej, a zamiarem strony pozwanej było „bezgotówkowe wynajęcie pojazdu zastępczego, za który to najem zapłaciłby ubezpieczyciel sprawcy kolizji, jakkolwiek ten podmiot by się nazywał, podczas gdy:

- obie strony umowy cesji były przedsiębiorcami, więc nie zachodziła żadna okoliczność uzasadniająca prowadzenie postępowania w kierunku ustalenia zamiaru stron, bowiem z zeznań świadka K. T. (1) oraz z treści umowy cesji jednoznacznie wynikało, ze wierzytelność została przeniesiona wyłącznie w stosunku do (...) Zakładu (...) z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, a w związku z tym, że wierzytelność taka nie istniała z uwagi na niewłaściwy podmiot oraz podstawę prawną, to niecelowe było również badanie zamiaru strony pozwanej,

- przy badaniu zamiaru stron należy wziąć pod uwagę zamiar dwóch stron, natomiast Sąd I instancji nie przeprowadził w ogóle postępowania dowodowego w kierunku ustalenia zamiaru strony powodowej, bowiem świadek P. C. - pracownik powódki został przesłuchany jako pierwszy i Sąd nie zadał świadkowi ani jednego pytania o zamiar i cel zawartej umowy cesji, natomiast świadek K. T. (1) był słuchany jako drugi i jego przesłuchanie przez sąd skupiało się wyłącznie na ustaleniu zamiaru i celu strony pozwanej, co świadczyło o stronniczym stosunku Sądu do strony powodowej, a w konsekwencji spowodowało niemożność ustalenia zamiaru i celu dwóch stron umowy cesji;

b) art. 509 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie, ze umowa przelewu wierzytelności w stosunku do (...) Zakładu (...) jest skuteczna, ważna i umożliwiała dochodzenie roszczeń w stosunku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, bowiem określenie nazwy odpowiedzialnego podmiotu ma w ocenie Sądu „jedynie charakter techniczny”, podczas gdy:

- umowa cesja wierzytelności nie jest ważna z uwagi na przeniesienie wierzytelności w stosunku do pomiotu, który nie ponosił odpowiedzialności gwarancyjnej za zdarzenie z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zatem skoro wierzytelność określona w sesji nie istniała, to tym samym pozwana w sposób skuteczny nie mogła jej przenieść na powódkę, zatem pozwana nie uwolniła się od odpowiedzialności za najem;

- w cesji technicznie nie tylko został wskazany podmiot, który nie ponosi odpowiedzialności, ale również wskazano nieprawidłową podstawę odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych - na tej podstawie odpowiada jednak wyłącznie zakład ubezpieczeń, który ubezpiecza pojazd sprawcy, natomiast Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) odpowiada „za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w mieniu, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, zatem z uwagi na niewłaściwą podstawę odpowiedzialności w żaden sposób zawartej umowy cesji nie można uznać za skuteczną i ważną:

c) art. 659 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie okoliczności, ze najem jest umowa odpłatną i pozwana w zawartej z powódką umowie najmu zobowiązała się do zapłaty czynszu wynikającego z cennika i faktury podpisanej przez upoważnioną przez nią osobę, w związku z czym w sytuacji, gdy pozwana nie skonała skutecznej umowy cesji, bowiem wierzytelność określona w umowie nie istniała, pozwana powinna dokonać zapłaty czynszu wynikającego z zawartej umowy,

d) 817 § 1 k.c., art. 19 ust. 2. w zw. z art. 106 ust. 1 i 2, w zw. z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez jego niezastosowanie i uznanie, ze powódka nie zgłosiła skutecznie roszczeń w stosunku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, podczas gdy,

- z przepisów jednoznacznie wynika, ze zgłoszenia roszczenie do (...) dokonuje się wyłącznie poprzez którykolwiek Zakład (...) wykonujący działalność ubezpieczeniową, natomiast powódka zgłosiła roszczenie o najem do (...) Zakładu (...), który to podmiot był odpowiedzialny za przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i przekazanie roszczenia do (...) na podstawie w/w ustawy, więc powódka nie może ponosić negatywnych konsekwencji za nieprawidłowości w prowadzeniu tego postępowania i nieprzekazaniu roszczenia do (...),

- ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że Sąd Rejonowy w Elblągu w dniu 14 listopada 2019 r. doręczył pozew do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z pouczeniem o możliwości wstąpienia do postępowania jednak (...) tego nie uczynił, natomiast z orzecznictwa jednoznacznie wynika, ze doręczenie odpisu pozwu należy uznać na zgłoszenie szkody (wyrok SN z dnia 2 marca 2006 r., I CSK 7/05), zatem jeżeli (...) zaniechał obowiązków wynikających z ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) to Sąd winien uznać, że takie głoszenie nastąpiło, razem z doręczeniem (...) pozwu, zatem (...) miał czas do stycznia 2020 r. aby spełnić roszczenie, czego jednak nie uczynił, bowiem z winy strony pozwanej powódka skutecznie nie nabyła roszczenia w stosunku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego,

e) art. 98 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego niezastosowanie i uznanie, ze w stosunku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego skuteczne było dokonanie cesji wierzytelności „w stosunku do (...) z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”, podczas gdy na tej podstawie prawnej może odpowiadać wyłącznie zakład ubezpieczeń, który ubezpiecza pojazd sprawcy, natomiast (...) zgodnie z ustawą odpowiada za szkody powstałe na terytorium RR w mieniu, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, zatem z uwagi na niewłaściwą podstawę prawną odpowiedzialności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w żaden sposób zawartej umowy cesji nie można uznać za skuteczną i ważną.

Mając na uwadze powyższe zarzuty powódka wniosła o

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości,

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z rozliczeniem za obie instancję, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepianych za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się niezasadna i podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy i czyni je podstawą swego rozstrzygnięcia. Sąd Odwoławczy podziela również dokonaną przez Sąd I instancji ocenę materiału dowodowego, która nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c., a także poczynione przez ten Sąd rozważania prawne.

Postawione wyrokowi Sądu a quo zrzuty mimo, iż powódka wyartykułowała je oddzielnie - jako zarzuty naruszenia prawa procesowego (art. 233 k.p.c.), zarzuty naruszenia prawa materialnego - kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 22 maja 2013 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - dalej jako u.u.ob - dotyczą w istocie tych samych kwestii, a mianowicie:

- przyjęcie przez Sąd a quo za ważną i skuteczną zawartą między stronami umowę cesji wierzytelności z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC wobec (...) S.A,

- przyjęcie, że wolą stron było bezgotówkowe rozliczenie umowy najmu, a w konsekwencji nie obciążenie pozwanej kosztem najmu pojazdu zastępczego należącego do powódki,

- uznanie, że powódka ze swej winy nie zgłosiła szkody do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., bowiem skarżący go stawiając powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (wyrok SN z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01). Apelujący może wskazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok SN z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 369/03). Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (wyrok SN z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04). Ponadto Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoim orzecznictwie wskazywał, że jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd orzekający z zebranego materiału dowodowego są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, ocena tego sądu nie narusza przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby z materiału tego dawały się wysnuć również wnioski odmienne.

Skarżąca zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. ograniczyła się tylko do kwestionowania wniosków wyciągniętych przez Sąd I Instancji oraz do przedstawienia własnych ocen. Ponadto niewystarczające jest stwierdzenie, że Sąd bezpodstawnie nie dał wiary świadkowi P. C.. Nie sposób stwierdzić na podstawie argumentacji zawartej w apelacji, że rozważania Sądu I instancji pozbawione były logiki, sprzeczne z doświadczeniem życiowym, czy niewszechstronne, a jedynie to pozwalałoby na uznanie, że doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Zasadnie Sąd I instancji uznał, że pozwana skutecznie przelała na powódkę swoją wierzytelność związaną ze szkodą komunikacyjną z dnia 23 lipca 2015 r. z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (art. 509 k.c.) Cesja zawiera wszystkie konieczne elementy, jakie tego typu umowa powinna zawierać. Strony wskazały precyzyjnie z jakiego zdarzenia wywodzą swoja wierzytelność oraz jej wysokość. Słusznie Sąd a quo zauważył, że wskazanie (...) jako podmiotu odpowiedzialnego wynikało z tego, że na moment podpisywania umowy cesji strony były przekonane, że to (...) S.A. będzie odpowiadał za szkodę, na podstawie oświadczenia sprawcy i notatki informacyjnej Policji o zdarzeniu drogowym. Zasadnie Sąd Rejonowy uznał, ze powyższe nie pozbawiało powódki możliwości dochodzenia roszczenia od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Nietrafny jest zarzut skarżącej, iż umowa zawierała podstawę odpowiedzialności (obowiązkowe ubezpieczenie OC) uniemożliwiającą dochodzenie roszczeń, skoro sam apelujący wskazuje, że Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na podstawie art. 98 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych odpowiada za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w mieniu, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a wiec gwarancyjnie w sytuacji gdy pojazd, zobowiązany ustawowo do posiadania obowiązkowego ubezpieczenia OC, faktycznie go nie posiada. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny odpowiada, gdy tak jak w niniejszej sprawie, okaże się, iż sprawca nie posiada obowiązkowego ubezpieczenia OC, a podmiot na tej podstawie dochodzi roszczeń.

Strony do zawartej przez siebie umowy cesji nie wprowadziły żadnych ustaleń pozwalających przyjąć, iż w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela, bądź pokrycia kosztów najmu pojazdu w niepełnej wysokości możliwe będzie dochodzenie roszczeń od pozwanej.

Nietrafny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego art. 65 k.c., który skarżący uzasadnił błędnym ustaleniem, że zamiarem stron było bezgotówkowe wynajęcie pojazdu, a który to przepis ustanawia zasady wykładni oświadczeń woli. Wykładnia umów, do której znajdują zastosowanie dyrektywy interpretacyjne zawarte w art. 65 k.c. odnoszące się do wszystkich kategorii czynności prawnych (§ 1), jak i wyłącznie do umów (§ 2) dokonywana jest kolejno na trzech płaszczyznach: ustalenia literalnego brzmienia umowy, ustalenia treści oświadczeń woli przy zastosowaniu reguł określonych w art. 65 § 1 k.c. oraz ustalenia sensu złożonych oświadczeń woli poprzez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Na tle art. 65 k.c. przyjmuje się kombinowaną metodę wykładni, która w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie, przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia. Ten sens oświadczenia woli uznaje się za wiążący. Priorytet stosowania wykładni subiektywnej wynika z art. 65 § 2 k.c. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli konieczne jest przejście do wykładni obiektywnej tj. ustalenia właściwego sensu oświadczenia woli na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat oświadczenia woli rozumiał lub powinien je rozumieć. Decydujący jest tu więc punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, dokonującego z należytą starannością wykładni zmierzającej do odtworzenia treści myślowych składającego oświadczenie. W przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej sens oświadczeń woli ustala się na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Podstawową rolę mają tu językowe normy znaczeniowe, ale także kontekst i związki znaczeniowe poszczególnych postanowień. Tekst nie stanowi jednak wyłącznej podstawy wykładni ujętych w nim oświadczeń, lecz konieczne jest również zbadanie zamiaru i celu stron, który nie musi być celem uzgodnionym lecz wystarcza cel zamierzony przez jedną i wiadomy drugiej, a także kontekstu faktycznego w jakim umowę uzgadniano i zawierano oraz okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli (uchwała SN z dnia 29.6.1995 r., III CZP 66/95, wyrok SN z dnia 19.7.2000 r., II CKN 313/00). Nawet jednoznacznie ustalony na podstawie reguł językowych sens oświadczenia woli nie zwalnia sądu w procesie jego wykładni od uwzględnienia innych dyrektyw interpretacyjnych.

W przedstawionym stanie rzeczy dokonana przez Sąd Rejonowy wykładnia wypełnia powyższe kryteria. Sąd Okręgowy nie ma żadnych wątpliwości, iż zgodnym zamiarem stron było aby poprzez zawarcie umowy cesji wierzytelności pozwana została zwolniona z obowiązku uiszczania czynszu najmu za udostępniony przez powódkę pojazd zastępczy (art. 659 § 1 k.c.). Jest to powszechna praktyka warsztatów naprawczych i współpracujących z nimi wypożyczalni samochodów. Oferują one pojazdy zastępcze klientom naprawiającym uszkodzone w wyniku kolizji auta zapewniając, że najem będzie odbywał się bezgotówkowo i zapłaci za niego ubezpieczyciel sprawcy szkody. Wystawiają za powyższe fakturę, skupują owe wierzytelności i dochodzą ich w procesach przeciwko ubezpieczycielom przed sądem. W świetle okoliczności niniejszej sprawy zarzuty podnoszone przez powódkę są więc oczywiście niezasadne. Powyższe potwierdza także pisemne oświadczenie dołączone do pozwu (k-23 akt), złożone przez pełnomocnika pozwanej w dniu 5 sierpnia 2015 r., a więc w dniu wynajmu pojazdu zastępczego. Mimo, że oficjalnie w tym dniu strony nie podpisały umowy cesji, to już wtedy pełnomocnik pozwanej K. T. (2) oświadczył na piśmie, że w przypadku poczynienia ustaleń odmiennych niż treść podpisywanego oświadczenia (tj. tego, że w świetle przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 197 r. Prawo o ruchu drogowym w żaden sposób nie przyczynił się do kolizji) zobowiązał się pokryć w całości koszty wynajmu pojazdu zastępczego według cennika Wynajmującego. Tak więc w dniu wynajmu strony ustaliły, że pozwana nie będzie pokrywała kosztów najmu pojazdu samodzielnie, a będzie on pokryty z policy OC sprawcy i to powódka będzie jej dochodzić od ubezpieczyciela. Także w dniu wynajmu strony przewidziały (powódka jest stroną redagującą powyższe oświadczenie), ze jedynym przypadkiem, w którym będzie mogła żądać od pozwanej pokrycia kosztów najmu według cennika, jest złożenie nieprawdziwego oświadczenia odnośnie sprawstwa kolizji. Z literalnego brzmienia (wykładnia językowa) przedłożonej umowy cesji ani umowy najmu czy też oświadczeń nie wynika aby strony przewidywały możliwość dochodzenia kosztów najmu od pozwanej. Powyższe potwierdziły zeznania świadka K. T. (1). Powódka, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie wnioskowała o przesłuchanie przed Sądem osoby, która podpisywała w jej imieniu z K. T. (1) umowę cesji, tak aby wykazywać, że zamiar stron był inny niż ten, który wynikał wprost z treści przygotowanych przez nią samą dokumentów. Nadto pełnomocnikowi powódki doręczono odpowiedź na pozew, w której pozwana zawarła wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka K. T. (3) na okoliczność warunków umowy przelewu wierzytelności oraz zapewnień powódki o braku jakichkolwiek konsekwencji finansowych związanych z przedmiotową umową po stronie pozwanej. Powódka nie oponowała wnioskowi dowodowemu pozwanej, natomiast Sąd nie ma wpływu na to, czy pełnomocnicy zapoznają się z doręczonymi im pismami procesowymi. W powyższych okolicznościach niezrozumiałe są zarzuty o stronniczość Sądu I instancji i wyrażane przez skarżącą zdziwienie pytaniami zadawanymi świadkowi K. T. (1) na rozprawie w dniu 22 stycznia 2020 r.

Nie odniósł zamierzonego skutku zarzut niezastosowania art. 817 § 1 k.c., art. 19 ust. 2. w zw. z art. 106 ust. 1 i 2, w zw. z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. u.u.ob.

W myśl art. 19 ust. 2 u.u.ob. poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 1, 1a i 2. Natomiast w art. 98 ust. 1, w jego punkcie 3a zawarta jest cytowana już w niniejszym uzasadnieniu zasada wskazująca na to, że Fundusz zaspokaja roszczenia w przypadku szkód na osobie, w mieniu, w mieniu i na osobie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Tak więc z art. 19 ust. 2 w zw. z art. 98 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika, że powódka była uprawniona do dochodzenia roszczeń bezpośrednio od (...). Powódka była też uprawniona do dochodzenia roszczeń od (...) za pośrednictwem któregokolwiek zakładu ubezpieczeń, również (...) S.A. Z materiału złożonego przez powódkę do akt sprawy - pisma (...) z dnia 18 sierpnia 2015 r. - wynika, że ubezpieczyciel informował o możliwości przekazania sprawy na wniosek do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (k-24), jednak powódka nie wykazała, że złożyła w związku z powyższym pismem stosowny wniosek, bądź w jakikolwiek inny sposób zareagowała. Na uwzględnienie nie zasługuje również twierdzenie, że zgłoszenie szkody nastąpiło poprzez doręczenia odpisu pozwu do (...). W pierwszej kolejności należy zauważyć, że Sąd nie doręczał odpisu pozwu w sposób na który powołuje się powódka, ale jedynie zawiadamiał o toczącym się postępowaniu. Pozwanym w sprawie nie był Ubezpieczeniowym Fundusz Gwarancyjny, a powód wywodzi swoje roszczenie z umowy cesji, nie zaś z roszczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w związku z czym pozew też nie zawiera informacji powalających skutecznie wszcząć postępowanie likwidacyjne.

Wbrew zarzutom apelującej przewidziana w art. 108 ustawy u.u.o.b. droga dochodzenia roszczeń nie pozbawia poszkodowanego prawa bezpośredniego dochodzenia roszczeń od Funduszu na podstawie art. 19 ust. 2 (D. Maśniak [w:] Komentarz do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych [w:] Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Tom I, Komentarz, wyd. II, red. M. Serwach, Warszawa 2010, art. 108)

Natomiast art. 106 u.u.ob. nie ma w ogóle zastosowania w niniejszej sprawie - strony nie wskazywały na ograniczenie zakresu pokrycia szkód przez Fundusz z powodu zaspokojenia się z ubezpieczenia dobrowolnego.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt II wyroku na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U.2018.265), zasądzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 135 zł.

SSO Mirosław Tułodziecki SSO Marek Grodziński SSO Ewa Górniak