Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Gdańsk, dnia 17 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Justyna Skórzewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Joanna Synak

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2024 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania J. G. od decyzji z dnia 5 stycznia 2023 r.

znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż J. G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek (...) Spółka z o.o. w W. od dnia 1 marca 2022r. do dnia 1 września 2022r.

sędzia Justyna Skórzewska

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 05 stycznia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. stwierdził, że J. G. jako pracownik u płatnika (...) sp. z o.o. nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 01 marca 2022 r. do 01 września 2022 r.

W ocenie organu materiał zgromadzony w sprawie wskazuje, że zmiana formy zatrudnienia u płatnika (...) sp. z o.o. z umowy zlecenia na umowę o pracę w okresie ciąży i krótko przed orzeczeniem niezdolności do pracy z tego powodu i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych jako pracownika w/w podmiotu, miało na celu jedynie uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej przysługującej pracownikom i podyktowane było wyłącznie chęcią uzyskania przez ubezpieczoną świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ podkreślił, że gdyby nie została zmieniona forma zatrudnienia w firmie (...) sp. z o. o. ubezpieczonej przysługiwałby zasiłek jedynie z tytułu zgłoszenia u drugiego płatnika składek, natomiast zawarcie spornej umowy o pracę z (...) sp. z o. o. dało J. G. możliwość uzyskanie kolejnych – wyższych świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła J. G., wnosząc o jej zmianę, ponowne rozpatrzenie sprawy i włączenie jej do pracowniczych ubezpieczeń społecznych od dnia 01 marca 2022 r. do 01 września 2022 r. z tytułu zawartej umowy o pracę z (...) sp. z o.o.

Skarżąca zaprzeczyła, aby zmiana formy zatrudnienia i zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych jako pracownika (...) SP. Z O. O. miała na celu jedynie uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej przysługującej pracownikom, bowiem chciała ona dalej wykonywać swoją pracę, ale w związku z ciążą nie mogła już wykonywać jej w godzinach nocnych. Wykonywane czynności w powiązanych ze sobą spółkach (...) różnią się właśnie pracą w godzinach nocnych i w godzinach dziennych. Ubezpieczona podniosła, że nie będąc jeszcze w ciąży, zaproponowała pracodawcy przywrócenie jej umowy na pełen etat zamiast 3/4 etatu, ale mając trójkę dzieci nie mogła wykonywać pracy w pełnym wymiarze w nocy. W związku z ciążą i związanymi z tym ograniczeniami pracodawca zaproponował jej natomiast inne warunki - 1/2 etatu w firmie (...) i 1/4 etatu w firmie (...), które mając na celu dobro rodziny, przyjęła.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Do tego złożono wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 8-10 akt sprawy).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) to grupa spółek wyspecjalizowanych w obsłudze logistyki gotówki oferująca kompleksowe usługi cash processingu, w tym konwojowanie wartości pieniężnych i obsługę gotówki. Grupa świadczy usługi dla banków i innych instytucji finansowych, operatorów bankomatów, sieci handlowych i usługowych oraz jednostek administracji publicznej.

W skład grupy wchodzą (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o.

Siedziby spółek mieszą się w W. na ul. (...). (...) Sp. z o.o. jest jedynym udziałowcem pozostałych dwóch spółek, tj. (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. Funkcję prezesa zarządu wszystkich trzech spółek pełni P. M., funkcję wiceprezesów pełnią natomiast A. K. i W. W..

Przedmiotem działalności (...) Sp. z o.o. jest działalność ochroniarska, a w praktyce szeroko pojęta obsługa bankomatów, opróżnienia kaset bankomatowych, przewożenie gotówki, przeliczanie itd., natomiast (...) Sp. z o.o. zajmuje się pozostałą finansową działalnością usługową, tj. przewożeniem i obieraniem gotówki, przeliczaniem, księgowaniem i archiwizowaniem dokumentacji.

Okoliczności bezsporne, nadto: odpis z (...) sp. z o.o. 28-32, odpis z (...) sp. z o.o. k. 130-139

Ubezpieczona J. G. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o. (wcześniej (...) sp. z o.o.) od 02 stycznia 2012 r.

Początkowo ubezpieczona zawarła umowę na okres próbny od 02.01.2012 r. do 31.03.2012 r., na podstawie której została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kontrolera jakości znaków pieniężnych w Centrum (...) w G. za wynagrodzeniem w kwocie 1900 zł brutto. Następnie, od dnia 02.04.2012 r. ubezpieczona została zatrudniona na czas określony od 01.04.2012 r. do 31.03.2015 r., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalista ds. księgowań w Centrum (...) w G. za wynagrodzeniem 2100 zł brutto. Od dnia 30.04.2012 r. zmieniono ubezpieczonej miejsce wykonywania pracy na Centrum (...) w G. (ul. (...)).

W dniu 01.04.2015 r. ubezpieczona została zatrudniona na czas określony od 01.04.2015 r. do 31.12.2020 r., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowań za wynagrodzeniem minimalnym – 1750 zł brutto.

Od dnia 01.08.2015 r. ubezpieczonej zmieniono warunki zatrudnienia – została zatrudniona w wymiarze 7/8 etatu za wynagrodzeniem 2750 zł brutto.

Od dnia 22.11.2018 r. okresowa umowa o pracę uległa przekształceniu w umowę na czas nieokreślony. Od dnia od 01.10.2020r. ponownie zmieniono ubezpieczonej warunki zatrudnienia poprzez zmniejszenie wymiaru czasu pracy do ¾ etatu i obniżenie wynagrodzenia z 2750 zł do 1950 zł brutto.

Od 01.01.2022 r. wynagrodzenie ubezpieczonej wynosiło 2257,50 zł brutto.

W międzyczasie ubezpieczona urodziła troje dzieci (w 2016 r., 2017 r. i 2019 r.)

Dowód: umowy o pracę i porozumienia zmieniające w aktach osobowych nadesłanych przez (...) sp. z o.o. (kopia akt osobowych w kopercie – załącznik do akt)

Do obowiązków ubezpieczonej w ramach zatrudnienia dla (...) na stanowisku specjalisty ds. księgowań należały:

1) obsługa systemów informatycznych dostarczonych przez klientów.

2) obsługa programów komputerowych służących do zarządzania usługami.

3) odbiór i administracja dokumentami odbieranymi z Sali Operacyjnej (...).

4) bieżąca analiza i akceptacja zleceń w systemach informatycznych dostarczonych przez klientów.

5) sprawdzanie poprawności wystawienia dokumentów wpłat ( (...)) odebranych z Sali Operacyjnej (...).

6) ewidencjonowanie wpłat zamkniętych w systemach informatycznych dostarczonych przez klientów.

7) księgowanie wpłat zamkniętych na rachunkach klientów.

8) autoryzacja zaksięgowanych wpłat.

9) bieżące ewidencjonowanie/księgowanie różnic stwierdzonych w opakowaniach znaków pieniężnych na podstawie otrzymanych z Sali Operacyjnej (...) dokumentów - „Protokół różnicy”.

10) bieżące wprowadzanie struktury nominałowej do zleceń inicjowanych przez Klientów i/lub pracowników (...).

11) bieżące dokonywanie kontroli i zgodności danych zamieszczonych w dokumentach sporządzonych przez Klientów lub w przypadku ich braku wystawionych przez pracowników (...) z danymi zamieszczonymi w systemach informatycznych dostarczonych przez Klientów.

12) bieżące dokonywanie kontroli i zgodności danych zaewidencjonowanych w systemie operacyjnym (...) z dokumentami sporządzonymi przez klientów lub w przypadku ich braku wystawionych przez pracowników (...) (dotyczy klientów księgowanych plikiem z systemu operacyjnego (...)) oraz zgłaszanie rozbieżności do kierownika zmiany ds. obsługi gotówki.

13) dokonywanie korekt w zleceniach w porozumieniu z wyznaczonymi przedstawicielami klientów.

14) sprawdzenie stanu skarbca poszczególnych klientów (na podstawie danych przekazanych przez skarbników) z danymi zamieszczonymi w systemach informatycznych Klientów.

15) raportowanie operacji zrealizowanych w imieniu i na rzecz klientów.

16) przygotowywanie raportów/zestawień zgodnie z wymogami klientów.

17) wyjaśnianie z wyznaczonymi przedstawicielami klienta niezgodności wynikających z różnic pomiędzy rzeczywistym stanem gotówki a danymi zapisanymi w systemie.

18) kopiowanie/skanowanie wskazanych dokumentów klientów oraz przesyłanie ich do wyznaczonych przedstawicieli klientów.

19) przygotowywanie i przekazywanie do pracowników skarbca sporządzonej dokumentacji niezbędnej do realizacji zleceń zasileń na podstawie danych otrzymanych z systemów klientów.

20) przygotowywanie i przesyłanie do wyznaczonych pracowników (...) Sp. z o. o. zbiorczych zestawień dotyczących realizacji transportów wartości w imieniu i na rzecz Klientów.

21) terminowe sporządzanie i przesyłanie do wyznaczonych pracowników firmy specyfikacji pod fakturę z usług wykonanych na rzecz Klientów.

22) gromadzenie i archiwizacja dokumentów.

23) stała współpraca i wymiana informacji pomiędzy skarbcem, kierownikami zmian i kontrolerami jakości znaków pieniężnych dotyczącą przeliczania wartości, obrotu dokumentami, przyjmowania wartości oraz księgowania wartości na rachunkach Klientów.

24) informowanie (...) Sp. z o.o. o występujących trudnościach, problemach oraz okolicznościach uniemożliwiających prawidłową obsługę systemów informatycznych klientów.

25) bieżące informowanie koordynatorów (...) Sp. z o.o. o zdarzeniach mogących mieć wpływ na prawidłowość i terminowość realizacji usługi.

26) udzielanie odpowiedzi na reklamacje klientów w wyznaczonym terminie.

27) rzetelność i terminowość w wykonywaniu obowiązków służbowych.

28) terminowe i sumienne wywiązywanie się ze wszystkich zadań zleconych przez przełożonego, w tym wszystkich dodatkowych zadań i obowiązków zleconych przez Zarząd (...) Sp. z o.o.

Dowód: pisemny zakres czynności w aktach osobowych nadesłanych przez (...) sp. z o.o. (kopia akt osobowych w kopercie – załącznik do akt)

Od dnia 01 stycznia 2021 r. (...) sp. z o.o. łączyła umowa zlecenia (...) (...) (...), na podstawie której ubezpieczona zobowiązała się do kontroli i weryfikacji dokumentów związanych z obsługą kaset bankomatowych. Umowa została zawarta na okres do 31 grudnia 2022 r. Za wykonanie tych czynności ubezpieczona była wynagradzana stawką godzinową ustalaną w oparciu o wynagrodzenie minimalne, nie mniej niż 18,30 zł brutto/godz.

Dowód: umowa zlecenia z 01.01.2021 r. k. 25

Ubezpieczona czynności na rzecz obu spółek wykonywała w tym samym miejscu – w Centrum (...) w G. przy ul. (...).

Ubezpieczona pracowała zarówno w ramach zatrudnienia pracowniczego na rzecz w (...) sp. z o.o., jak i wykonywała czynności zlecone przez (...) sp. z o.o. w godzinach nocnych tj. po 6 godzinach pracy dla (...) sp. z o.o., kiedy to zajmowała się głównie księgowaniem, szła do kierownika zmiany, który przydzielał jej dalszą pracę – najczęściej było to przeliczanie wartości pieniężnych, raportowanie i opisywanie dokumentów związanych z obsługą bankomatów.

Ilość pracy związanej z obsługą bankomatów była różna. Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia wykonywały pracę codziennie, ale w różnej ilości godzin, co zależało od aktualnego zapotrzebowania. Zatrudnienie tych samych osób w obu spółkach jednocześnie jest stałą praktyką płatników.

Obie spółki elastycznie organizowały pracę zatrudnianym osobom. Pracownik miał możliwość zgłoszenia chęci pracy w określonych godzinach, co było uwzględniane w grafiku. W obu spółkach pracownicy podpisywali listy obecności.

Praca w godzinach nocnych była wyborem ubezpieczonej, bowiem w ten sposób wraz z mężem była w stanie zapewnić stałą opiekę małym dzieciom.

Dowód: zeznania świadków E. S. (1) k. 118-119 protokół elektroniczny k. 123, M. P. k. 119-120 protokół elektroniczny k. 123, P. S. k. 120-121 protokół elektroniczny k. 123, przesłuchanie ubezpieczonej k. 117-118, 150-151 protokół elektroniczny k. 123 oraz k. 152

W dniu 24 lutego 2022 r. lekarz wystawił ubezpieczonej zaświadczenie, w którym stwierdził u ubezpieczonej 11-ty tydzień IV ciąży, a które ubezpieczona przedłożyła pracodawcy.

Dowód: zaświadczenie lekarskie z 24.02.2022 r. w aktach osobowych nadesłanych przez (...) sp. z o.o. (kopia akt osobowych w kopercie – załącznik do akt)

Wówczas przełożona ubezpieczonej – E. S. (1) (zatrudniona od 10-12 lat na stanowisku kierownika (...) na podstawie umowę o pracę w (...) sp. z o.o. i na podstawie umowy zlecenia w (...) sp. z o.o.), poinformowała ją, że w związku z powyższym nie będzie mogła wykonywać pracy w godzinach nocnych i zaproponowała zmianę warunków zatrudnienia, przy czym ostateczna decyzja w tym zakresie należała do centrali w W..

W dniu 21 lutego 2022 r., działając w imieniu (...) sp. z o.o. E. S. (1) wypowiedziała ubezpieczonej umowę zlecenia (...) (...)z dnia 01 stycznia 2021 r. z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia, który upływał w dniu 28 lutego 2022 r.

Dowód: rozwiązanie umowy cywilnoprawnej – nienumerowana karta akt ZUS, zeznania świadków E. S. (2) k. 118-119 protokół elektroniczny k. 123, przesłuchanie ubezpieczonej k. 117-118, 150-151 protokół elektroniczny k. 123 oraz k. 152

W dniu 01 marca 2022 r. ubezpieczona zawarła z pracodawcą, w imieniu którego występowała E. S. (1), porozumienie, na podstawie którego zmniejszono jej wymiar czasu pracy z ¾ etatu na ½ oraz obniżono wynagrodzenie z kwoty 2257,50 zł brutto do poziomu 2100 zł brutto.

Dowód: porozumienie zmieniające z 01.03.2022 r. w aktach osobowych nadesłanych przez (...) sp. z o.o. (kopia akt osobowych w kopercie – załącznik do akt)

Jednocześnie, w dniu 01 marca 2020 r. J. G. zawarła umowę o pracę z (...) sp. z o.o. na okres od 01 marca 2022 r. do 31 sierpnia 2022 r., na podstawie której została zatrudniona w wymiarze 1/4 etatu na stanowisku specjalisty ds. księgowań z wynagrodzeniem 1.460 zł brutto miesięcznie.

Dowód: umowa o prace na czas określony z 01.03.2022 r. k. 24

W okresie od 01 do 27 marca 2022 r. ubezpieczona pracowała w godzinach od 6.00 do 12.00, według ustalonych grafików i nadal wykonywała podobne czynności jak do tej pory zarówno na rzecz (...) sp. z o.o., jak i (...) sp. z o.o. – księgowała, obsługiwała klientów, odbierała telefony, liczyła wartości pieniężne, raportowała. Ubezpieczona nadal podlegała E. S. (1). Normatywny czas pracy dla ubezpieczonej w (...) sp. z o.o. w marcu 2022 r. (dla 1/4 etatu) wyniósł 46 godzin, ubezpieczona przepracowała z tego 40 godzin, bowiem w dniu 28 marca 2022 r. stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą.

Umowa o pracę ubezpieczone z (...) sp. z o.o. uległa przedłużeniu do dnia porodu, tj. do 01 września 2022 r.

Po urodzeniu dziecka i zakończonym urlopie macierzyńskim i rodzicielskim ubezpieczona wróciła do pracy w (...) sp. z o.o., nie zawarła nowej umowy o pracę z (...) sp. z o.o.

Dowód: roczna ewidencja czasu pracy za 2002 r. w kopercie na k. 142, zeznania świadków E. S. (1) k. 118-119 protokół elektroniczny k. 123, M. P. k. 119-120 protokół elektroniczny k. 123, P. S. k. 120-121 protokół elektroniczny k. 123 oraz przesłuchanie ubezpieczonej k. 117-118, 150-151 protokół elektroniczny k. 123 oraz k. 152

Sąd zważył, co następuje:

Ustalone wyżej okoliczności faktyczne były częściowo bezsporne, a mianowicie w zakresie przebiegu dotychczasowego zatrudnienia tj. wykonywania pracy przez ubezpieczoną na podstawie umowy o pracę dla spółki (...) oraz jednocześnie na podstawie umowy zlecenia dla (...), okoliczności dotyczących korzystania przez ubezpieczoną ze zwolnień lekarskich od 28 marca 2022 r., bezspornym było także, że strony złożyły sobie oświadczenia o zawarciu od dnia 01 marca 2022 r. umowy o pracę w formie pisemnej, w czasie kiedy ubezpieczona była już w ciąży.

Przedmiotem sporu był natomiast to, czy tak zawarta umowa z (...) sp. z o.o. była umową zawartą z rzeczywistą wolą jej wykonywania, czy też umową zawartą jedynie dla pozoru; ponadto czy ubezpieczona faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek.

Ustalając te okoliczności sąd wziął pod uwagę, że ustalenia dokonywane są na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, z uwzględnieniem wszelkich okoliczności sprawy. W ocenie sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że strony zawarły umowę o pracę w okolicznościach wskazywanych przez ubezpieczoną w odwołaniu, a sama ubezpieczona – mimo krótkiego okresu od zawarcia umowy o prace z (...) - świadczyła rzeczywiście pracę w ramach zawartej umowy, a także że sporne zatrudnienie miało charakter pracowniczy.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy, dokumentach znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonej i dokumentujących jej pracę nadesłanych przez (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. oraz w aktach ZUS, których treść i autentyczność nie budziły wątpliwości, jak również nie były kwestionowane przez strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków E. S. (1), M. P. – przełożonym ubezpieczonej oraz współpracownicy P. S., albowiem zeznania te były konsekwentne, spójne wewnętrznie i zgodne wzajemnie, a tym samym przekonujące. Świadek S. zgodnie z ubezpieczoną podała okoliczności towarzyszące zmianie warunków zatrudnienia, zaś wszyscy świadkowie potwierdzili fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy na rzecz (...) sp. z o.o. zarówno przed jak i po 01 marca 2022 r.

Zeznaniom ubezpieczonej sąd dał wiarę w całości, albowiem były one konsekwentne, szczere, spójne wewnętrznie, a także znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Sąd dał wiarę tym zeznaniom zarówno co do okoliczności związanych z wcześniejszym sposobem realizacji czynności na rzecz spółki (...) sp. z o.o., organizacją pracy w obu w/w spółkach, podpisaniem umowy o pracę z (...) sp. o.o. od dnia 01 marca 2022 r., motywacją jaka legła u podstaw nawiązania tego rodzaju stosunku prawnego, a przede wszystkim co do rzeczywistego wykonywania przez ubezpieczoną pracy na rzecz (...) sp. z o.o. od dnia podpisania umowy o pracę do dnia niezdolności do pracy związanej z ciążą. Zeznania te znalazły potwierdzenie nie tylko w dokumentacji osobowej ubezpieczonej, ale także w zeznaniach świadków, którzy potwierdzili okoliczności, na które wskazywała ubezpieczona.

Sąd zważył, że pewne okoliczności sprawy mogły budzić podejrzenia organu rentowego co do rzeczywistego charakteru zatrudnienia. Ubezpieczona faktycznie wcześniej pracowała na rzecz (...) sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia, zaś bardzo krótko po zawarciu umowy o pracę z (...) sp. z o.o., zaczęła korzystać ze zwolnień lekarskich w związku z ciążą. Sytuacja taka jest jednak wiarygodna w świetle zeznań strony oraz przedłożonych dokumentów. Zdaniem Sądu fakt świadczenia pracy na rzecz płatnika składek (...) sp. z o.o. po 01 marca 2022 r. w warunkach zatrudnienia pracowniczego został wystarczająco potwierdzony w przedstawionym materiale dowodowym.

Sąd – na podstawie art. 235(2)§1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy na okoliczność, czy stan zdrowia ubezpieczonej w dacie zawarcia z nią umowy o pracę wskazywał na możliwość podjęcia pracy w (...) sp. z o.o. W ocenie Sądu, nawet ustalenie, że ubezpieczona była niezdolna do podjęcia pracy nie miałoby wpływu na rozstrzygnięcie wobec pozostałych dokonanych ustaleń, tj. faktycznego wykonywania przez ubezpieczoną pracy po 01 marca 2020 r., co jest okolicznością kluczową dla oceny zaskarżonej decyzji. Poza tym zwrócić uwagę należy, że ubezpieczona legitymowała się ważnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na tożsamym stanowisku u płatnika składek (...), co w ocenie Sądu zwalniało płatnika (...) z konieczności kierowania ubezpieczonej na wstępne badania lekarskie przed zatrudnieniem w tej spółce. Jednocześnie, w ocenie Sądu, zapisy dokumentacji lekarskiej z 10, 12, 17 lutego 2022 r. i 10 marca 2022 r. (w kopercie na k. 36) i nie wskazują na to, aby lekarz prowadzący widział przeciwwskazania do wykonywania pracy przez ubezpieczoną, co potwierdza także fakt, że lekarze kontrolujący ciążę ubezpieczonej w trakcie kolejnych wizyt nie wystawiali jej zwolnień lekarskich. Wyłącznie sam stan ciąży w istocie nie stanowi przeciwwskazania do pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowań, skoro w 2018 r. ubezpieczona będąc w ciąży (05 sierpnia 2018 r. lekarz potwierdził u niej 7 t.c.) w dniu 01 września 2018 r. uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na tym stanowisku u płatnika (...). W tym stanie rzeczy przeprowadzenie opinii biegłego na okoliczności wskazane we wniosku jawi się jako zbędne, nieistotne, a jedynie mogłoby prowadzić do niezasadnego przedłużenia postępowania.

W ocenie Sądu zebrany materiał dowodowy był zatem kompletny i wystarczający dla dokonania ustaleń faktycznych istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

Oceniając przedstawiony stan faktyczny należy stwierdzić, że odwołanie J. G. okazało się zasadne.

Na wstępie należy zauważyć, że osoby posiadające tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, do obowiązkowego lub dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a także ubezpieczenia wypadkowego wymienione są w przepisach art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1 i 2 oraz art. 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.497 t.j.). Z mocy wskazanych norm pracownicy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu ex lege z chwilą nawiązania stosunku pracy do czasu jego ustania - art. 13 pkt 1 ustawy. Zgłoszenie do ubezpieczenia odnosi jednak swój cel tylko wtedy, gdy osoba zgłoszona faktycznie jest pracownikiem, a więc gdy skutecznie nawiązany został stosunek pracy. Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, a więc pracownicy, podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu art. 12 ust.1.

Definicja pracownika zawarta została w art. 8 ust. 1 ustawy, w którym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Jeśli jednak pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca – art. 8 ust. 2. Ponadto w świetle ust. 2a za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Nie ulega wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest organem upoważnionym do oceny ważności umowy o pracę, która stanowi podstawę ubezpieczenia. W świetle przepisu art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Zawarcie umowy o pracę, jej skuteczność i ważność oceniać należy zgodnie z przepisami kodeksu pracy. W myśl przepisu art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Oczywiste jest, że zawarcie umowy o pracę w celu wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy odpowiada prawu pracy (por. art. 22 k.p.), a naturalnym – całkowicie zgodnym z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego – jest dążenie stron umowy o pracę do tego, ażeby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Są to, można powiedzieć, elementarne i niebudzące żadnych wątpliwości relacje między stosunkami pracy i stosunkami ubezpieczenia społecznego.

Sam jednak fakt złożenia przez strony oświadczeń zawierających formalne elementy określone w art. 22 k.p. nie oznacza jednak, że taka umowa jest ważna.

Konstytutywne cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 października 2004 r., I PK 488/03; z dnia 23 października 2006 r., I PK 113/06; z dnia 20 marca 2008 r., II UK 155/07 i orzeczenia w nich powołane). Należy przy tym mieć na względzie, że dobrowolność, osobiste świadczenie pracy i odpłatność występują nie tylko w stosunku pracy; istotne jest więc ustalenie, czy w łączącym podmiotu stosunku prawnym występują wszystkie powyższe cechy, ze szczególnym uwzględnieniem elementu pracowniczego podporządkowania w procesie świadczenia pracy.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, że w sytuacji, gdy stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/05). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku, sygn. akt II UK 43/05).

W niniejszym postępowaniu wątpliwości Sądu nie budziło ani to, że strony podpisały umowę o pracę z zamiarem faktycznego realizowania tego stosunku prawnego, ani też fakt świadczenia pracy przez ubezpieczoną na rzecz płatnika (...) w okresie od 01 do 27 marca 2022 r. Ubezpieczona nie tylko podpisała umowę o pracę, ale faktycznie w spornym okresie wykonywała ustalone z pracodawcą obowiązki polegające na księgowaniu, liczeniu środków pieniężnych, raportowaniu i obsługą klientów związaną z obsługą bankomatów. Jednocześnie ubezpieczona wypełniając powierzone obowiązki pracownicze, pozostawała pod nadzorem płatnika składek, a właściwie wytypowanych przez niego pracowników – E. S. (1) i jej zastępcy M. P. i wykonywała ich polecenia. Wyznaczone zadania nie były fikcyjne, ich rodzaj i ilość znajdowały uzasadnienie w faktycznie prowadzonej przez pracodawcę działalności. Ubezpieczona wykonywała pracę w stałych, określonych godzinach. Co istotne ubezpieczona posiadała wszelkie niezbędne kwalifikacje, a także doświadczenie w pracy na stanowisku specjalisty ds. księgowań i była cenionym pracownikiem, co tym bardziej przemawia za celowością jej zatrudnienia przez płatnika.

W ocenie Sądu organ rentowy w żaden sposób nie wykazał, aby u podstaw zatrudnienia leżały jakiekolwiek inne względy niż uzasadniona potrzeba gospodarcza płatnika. Trudo bowiem przyjąć, aby tak duży podmiot gospodarczy narażał się na konsekwencje zawarcia pozornej umowy o pracę, celem zapewnienia obcej osobie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Trudno też ustalić, jakie miałyby być motywacje takiego działania.

Istotnie, ubezpieczona wcześniej realizowała na rzecz płatnika bardzo podobne czynności w ramach umowy zlecenia, a umowę o pracę zawarła będąc już w ciąży. Niemniej jednak w ocenie Sądu, skarżąca zdołała wykazać w sposób przekonujący, że u podstaw zmiany stosunku prawnego między stronami legły względy obiektywne, tj. przede wszystkim brak możliwości pracy ubezpieczonej w porze nocnej, a tak do tej pory ubezpieczona pracowała zarówno na rzecz spółki (...), w której jest zatrudniona od 2012 r., oraz na rzecz (...). Zmiana warunków zatrudnienia zarówno u macierzystego pracodawcy, jak podpisanie umowy o pracę ze spółką (...), miała natomiast umożliwić pracę ubezpieczonej w porze dziennej w niezmienionym zakresie.

Odnośnie do podniesionego przez organ argumentu, że ubezpieczona dotychczas wykonywała pracę na rzecz (...) sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia i braku uzasadnienia dla zawarcia umowy o pracę, należy podkreślić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że obie umowy nazwane - umowa zlecenia i umowa o pracę - mają wiele cech zbieżnych. Należy więc przyjąć, że dopuszczalne jest także wykonywanie tych samych obowiązków zarówno w ramach zatrudnienia pracowniczego lub cywilnoprawnego, o ile nie sprzeciwiają się temu inne okoliczności. Przewidziane w art. 65 k.c. w zw. z art. 300 k.p. reguły wykładni oświadczeń woli stron mają odpowiednie zastosowanie do umów o pracę. W razie wątpliwości decydujący jest natomiast zgodny zamiar stron i cel umowy, także wtedy, gdy jej dosłowne brzmienie byłoby korzystniejsze dla pracownika. Tak więc w razie ustalenia, iż zawarta umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, rozstrzygająca o jej typie powinna być in concreto wola stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2010 r., II PK 354/09, Lex nr 598002).

Skoro zatem w niniejszej sprawie nie ma żadnych wątpliwości, że ubezpieczona faktycznie wykonywała pracę podporządkowaną na rzecz spółki (...) sp. z o.o. w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę i w ściśle określonym wymiarze ¼ etatu, tj. średnio dwie godziny dziennie, to brak jest jakichkolwiek argumentów, które uniemożliwiałyby uznanie stosunku prawnego łączącego ubezpieczoną i (...) sp. z o.o. za stosunek pracy, skoro wolą stron w dniu 01 marca 2022 r. było przekształcenie stosunku zlecenia w stosunek pracy. Uznać przy tym należy, że w zasadzie jedyna cecha, która różniła te dwa stosunki prawne to czas pracy – w przypadku umowy zlecenia co do zasady nie był on limitowany, ani też nie była narzucana ubezpieczonej konieczność wypracowania określonej ilości godzin, podczas gdy w związku z zawarciem umowy o pracę ubezpieczona zobowiązała się do wykonywania pracy w określonym zakresie odpowiadającym ¼ etatu.

Mając zatem na uwadze dostępny materiał dowodowy, Sąd nie miał wątpliwości, iż praca na rzecz (...) sp. z o.o. była faktycznie wykonywana przez J. G. i działalności tej nie wykreowano jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Zdaniem Sądu w tych okolicznościach nie można uznać, że strony nie przystąpiły do realizacji umowy o pracę, która miałaby zostać zawarta tylko dla pozoru i nie w celu świadczenia pracy, ale w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Odnosząc się do zarzutów ZUS należy więc wskazać, że co do zasady nie należy do organu rentowego, ani też do sądu, ocena sposobu wykonywania zadań przez pracodawcę, w tym kontrola decyzji o tworzeniu stanowisk pracy i zasadności zatrudniania kolejnych pracowników. Jedynie rażące przypadki zatrudnienia pracowników wbrew oczywistej potrzebie, na co mogą wskazywać m.in. profil działalności, terytorialny zasięg działania, kwalifikacje pracownika czy ich oczywisty brak, brak środków finansowych na utrzymanie pracownika, mogą stanowić przesłankę ustalenia pozorności zatrudnienia na tej tylko podstawie. W rozpoznawanej sprawie taka uderzająca i oczywista bezzasadność zatrudnienia nie występuje. Z ustaleń Sądu wynika bowiem, że powierzone ubezpieczonej zadania były prawdziwe, podobną pracę ubezpieczona wykonywała dotychczas na podstawie umowy zlecenia. Poza tym należy zwrócić uwagę na fakt, że płatnik jest spółką o ogólnopolskim zasięgu działania i trudno podejrzewać, że tak duży pracodawca działał z zamiarem zapewnienia ubezpieczonej świadczeń chorobowych, a nie po to, by zapewnić pełną obsadę stanowisk w firmie.

Krótki okres zatrudnienia jest bez znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy. Przepis art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oznacza datę początkową i końcową okresu istnienia tego obowiązku, nie odnosząc się w żaden sposób do długości jego trwania, nie przewidując swoistego okresu „wyczekiwania”.

W ocenie Sądu nietrafny jest przy tym argument, że zawarcie spornej umowy o prace z (...) sp. z o. o. dało J. G. możliwość uzyskanie kolejnych – wyższych świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W tym kontekście co prawda zaznaczyć należy, że w niniejszej sprawie Sąd jest związany zakresem decyzji, której przedmiotem jest jedynie podleganie przez ubezpieczoną obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu zatrudnienia w (...) sp. z o.o., jednak ocenie Sądu organ rentowy, z uwagi na powiązania kapitałowo-osobowe między płatnikami (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o., funkcjonowanie obu spółek w tym samym miejscu, opisywany przez stronę i świadków sposób organizacji pracy, a także fakt, że w/w płatnicy nagminnie stosują praktykę zatrudniania tych samych osób w obu spółkach jednocześnie (co może stanowić próbę obejścia przepisów o czasie pracy, jak i próbę uniknięcia oskładkowania części wynagrodzeń wypłacanych zatrudnianym osobom), winien ocenić przedmiotowy stan faktyczny pod kątem zastosowania art. 8 ust. 2 ustawy systemowej i konieczność uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przychodów ubezpieczonej z pracy na rzecz obu spółek, niezależnie od podstawy prawnej stanowiącej ich źródło (umowa o pracę/umowa zlecenia). Te okoliczności wskazują, że świadczenia jakie ubezpieczona uzyska w razie uprawomocnienia się zaskarżonej decyzji nie będą zawyżone, ale w istocie będą odpowiadały rzeczywistym przychodom, jakie uzyskuje z pracy na rzecz różnych spółek jednej grupy kapitałowej, które powinny stanowić podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia.

Tak więc, zarzuty podnoszone w niniejszym postępowaniu przez pozwany organ rentowy nie zostały potwierdzone. Jak wskazano wyżej, nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności umowy z powodu pozorności, na podstawie przepisu art. 83 § 1 k.c. Pozorność czynności prawnej jest okolicznością faktyczną i nie została w niniejszym postępowaniu wykazana, co więcej, w ustalonych okolicznościach istnieją podstawy do stwierdzeniami, że umowa została faktycznie zawarta w celu świadczenia pracy i praca ta rzeczywiście była wykonywana.

Mając na względzie powyższe ustalenia i rozważania, w ocenie sądu brak jest w ustalonym stanie faktycznym okoliczności, które uzasadniałyby ustalenie, że umowa o pracę zawarta przez J. G. z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została jedynie w celu uzyskania uprawnień do świadczeń chorobowych z ubezpieczenia społecznego. Ponieważ umowa o pracę była realizowana przez strony, to nie może być mowy o jej pozorności, zaś to usprawiedliwia uznanie, że ubezpieczona podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym od dnia nawiązania stosunku pracy, tj. od 01 marca 2022 r. do jego zakończenia tj. do 01 września 2022 r.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono jak sentencji.

sędzia Justyna Skórzewska

Gdańsk, dnia 6 listopada 2024r.