Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Gdańsk, dnia 24 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Justyna Skórzewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Joanna Zając

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2022 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą

na skutek odwołania A. Z. od decyzji z dnia 28 września 2021 r. , znak: (...)

oddala odwołanie.

sędzia Justyna Skórzewska

Sygn. akt VII U 461/22

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 28 września 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., stwierdził, że A. Z.:

- od 01.01.2020r. do 30.04.2020r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest przychodu.

- od 01.05.2020r. do 31.05.2020r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest dochodu.

- od 01.06.2020r. do 31.12.2020r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła A. Z., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez przywrócenie prawa do korzystania z ulgi „Mały ZUS plus” w okresie od 01 czerwca 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. W uzasadnieniu tego stanowiska skarżąca wskazała, że zgłoszenie jej jako płatnika z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej do ubezpieczeń społecznych od czerwca 2020 r. z kodem 0510, zamiast z kodem ulgi 0590 było wynikiem błędu obsługującego ją biura rachunkowego (k. 2)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. Z. z zawodu jest programistą i od 2011r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie tworzenia specjalistycznego oprogramowania i z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom.

Obsługą księgową działalności ubezpieczonej zajmuje się G. P. (1) prowadząca Biuro (...) w K. (woj. (...)).

Dowód: zeznania ubezpieczonej k. 45-46 wraz z nagraniem k. 47

Dodatkowo w okresie od 18 czerwca 2018r. do 30 kwietnia 2020r. ubezpieczona była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) S.A. w P. i z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a w związku z tym od 18 czerwca 2018 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej została zgłoszona jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 0 510 00.

Okoliczności bezsporne, nadto świadectwo pracy z 04.05.2020 r. nienumerowana karta akt ZUS

W dniu 08 stycznia 2020r. do organu wpłynęły dokumenty wyrejestrowujące ubezpieczoną z ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 0 510 00 ( (...)) z dniem 01 stycznia 2020 r. oraz rejestrujące ją z tą samą datą z kodem 0 590 00 (mały ZUS plus).

W dniu 10 lutego 2020 r. ubezpieczona złożyła dokument (...) z podstawą 780 zł

Dowód: notatka z 10.02.2021 r. nienumerowana karta akt ZUS

W związku z zakończeniem stosunku pracy w dniu 23 maja 2020r. księgowa dokonała zgłoszenia ubezpieczonej jedynie do obowiązkowych ubezpieczeń od dnia 01 maja 2020r. kodem 0 590 00 (mały ZUS plus), bez zaznaczenia zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Ubezpieczona po zakończonym stosunku pracy chciała podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, dlatego księgowa stwierdziła, że popełniła błąd i w dniu 06 czerwca 2020r. złożyła dokumenty wyrejestrowujące ubezpieczoną z obowiązkowych ubezpieczeń od dnia 01 czerwca 2020 r. i jednocześnie rejestrując ją z tą samą datą do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W dokumencie zgłoszeniowym księgowa wpisała kod ubezpieczenia 0 510 00.

W lipcu 2020r. księgowa ponownie zorientowała się, że popełniła błąd, albowiem zgłosiła ubezpieczoną z kodem 0 510 00, zamiast z kodem 0 590 00 i w dniu 10 lipca 2020 r dokonała wyrejestrowania ubezpieczonej z dniem 01 czerwca 2020 r., oraz zarejestrowania do obowiązkowych ubezpieczeń oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Dowód: notatka z 10.02.2021 r. nienumerowana karta akt ZUS, wyjaśnienia G. P. z 11.05.2020 r. nienumerowana karta akt ZUS, zeznania ubezpieczonej k. 45-46 wraz z nagraniem k. 47

Ubezpieczona w 2019r. osiągnęła przychód w kwocie 17.108,59 zł, dochód 0 i stratę 64.519,98 zł.

Dowód: pismo US z 02.12.2020 r. – nienumerowana karta akt ZUS

W dniu 17 listopada 2020 r. organ rentowy wszczął postępowanie w sprawie ustalenia okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz wysokości podstaw wymiaru składek – prawo do małego zus-plus, które zostało zakończone wydaniem w dniu 29 września 2021r. decyzji zaskarżonej w niniejszej sprawie.

Okoliczność bezsporna

Sąd zważył, co następuje :

Stan faktyczny w sprawie zasadniczo był bezsporny między stronami, ponadto znajdował potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach ZUS, aktach sprawy i zeznaniach ubezpieczonej.

Sąd pozytywnie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznania A. Z. Sąd uznał za wiarygodne. Zeznania te były spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym.

Odwołanie ubezpieczonej, w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie mogło zostać uwzględnione.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii istnienia przesłanek do skorzystania przez ubezpieczoną z ulgi - tzw. mały ZUS plus.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 punkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r., o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 j.t. ze zm.), dalej: ustawa systemowa, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 1 tejże ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie zaś z treścią art. 13 ust. 4 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018r. - Prawo przedsiębiorców.

W myśl art. 18 ust. 8 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Art. 18c ust. 1 stanowi, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej "dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej", uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Ust. 2 stanowi, że podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Zgodnie z ust. 9 ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, przekazuje informację o zastosowanych formach opodatkowania obowiązujących tego ubezpieczonego w poprzednim roku kalendarzowym, o rocznym przychodzie z pozarolniczej działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, w tym o przychodzie i dochodzie uzyskanych w okresie obowiązywania danej formy opodatkowania, oraz o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na dany rok kalendarzowy w:

1) imiennym raporcie miesięcznym albo

2) w deklaracji rozliczeniowej - w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2

- składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.

Zgodnie z treścią art. 36 ust. 4b ustawy, ubezpieczony, o którym mowa w art. 18c ust. 1, który rozpoczął lub wznowił prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w styczniu danego roku kalendarzowego, dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie do końca tego miesiąca.

Jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ubezpieczony dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

W myśl. art. 36 ust. 14a o zmianie w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu, o którym mowa w ust. 10, dotyczącej tytułu ubezpieczenia związanego ze sposobem obliczania podstawy wymiaru składek, o którym mowa w art. 18c ust. 1, ubezpieczony zawiadamia Zakład przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane w terminie:

1) do końca stycznia danego roku kalendarzowego, jeżeli zmiana w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu następuje w styczniu tego roku, przy czym jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ubezpieczony dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany;

2) 7 dni od zaistnienia zmiany - w pozostałych przypadkach.

Na podstawie art. 38 ust. 2 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji płatnik składek jest zobowiązany przekazać do ZUS dokumenty związane z ubezpieczeniami społecznymi określone w ustawie za okres objęty decyzją.

Na gruncie niniejszej sprawy należy zauważyć, iż w związku z tym, że organ dostrzegł nieprawidłowości na koncie płatnika w związku ze składanymi nią dokumentami zgłoszeniowymi i wyrejestrowującymi dokonał uporządkowania konta, czemu dał wyraz w zaskarżonej decyzji i w ocenie Sądu decyzja ta jest prawidłowa.

Jeśli chodzi o okres od 01 stycznia 2020 r. do 30 kwietnia 2020 r. to organ prawidłowo uznał, że ubezpieczona w tym czasie w ogóle nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej z uwagi na to, iż jednocześnie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, zaś w myśl art. 9 ust. 1 zd. 1 ustawy systemowej zgodnie z którym osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, a więc także prowadzące działalność gospodarczą, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie.

W tej sytuacji zgłoszenie do małego ZUS plus mogło zostać dokonane w terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczenia, a skoro obowiązek zgłoszenia się do obowiązkowych ubezpieczeń tytułu prowadzonej działalności gospodarczej u ubezpieczonej powstawał z dniem 01 maja 2020 r. - na skutek ustania tytułu do ubezpieczeń w związku z zakończeniem umowy o pracę – to skuteczne zgłoszenie mogło zostać dokonane do dnia 08 maja 2020 r. i faktycznie w tym dniu księgowa w imieniu płatnika taki dokument w organie rentowym złożyła, stąd jak najbardziej prawidłowe jest ustalenie, że z okresie od dnia 01 maja 2020 r. do 31 maja 2020 r. ubezpieczona podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest dochodu (mały ZUS plus).

Jak niezaprzeczalnie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w czerwcu 2020r. obsługująca ubezpieczoną księgowa zorientowała się, że nie zgłosiła A. Z. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, mimo iż ubezpieczona chciała takiemu ubezpieczeniu podlegać. W związku z tym w dniu 06 czerwca 2020 r. dokonała wyrejestrowania ubezpieczonej z obowiązkowych ubezpieczeń przy jednoczesnym zgłoszeniu ubezpieczonej do tych samych ubezpieczeń od dnia 01 maja 2020r. oraz dodatkowo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, przy czym błędnie na formularzu (...) wskazała kod 0 510 00.

Gdy po raz kolejny księgowa dostrzegła swój błąd, ponownie w dniu 10 lipca 2020 r. dokonała wyrejestrowania ubezpieczonej z obowiązkowych ubezpieczeń i ponownego zgłoszenia z kodem 0 590 00, przy czym w ocenie Sądu nie było to działanie prawidłowe.

Zdaniem Sądu złożenie przez księgową w dniu 06 czerwca 2020r. dokumentu wyrejestrowującego skarżącą z tzw. małego zus plus i zgłoszenie jej z kodem 0 510 00 w istocie oznaczało rezygnację z uprawnienia do ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek w zależności od wysokości dochodu w danym roku kalendarzowym. Co istotne „skorygowanie” tego zgłoszenia w lipcu 2020r. poprzez wyrejestrowanie z ubezpieczeń z kodem 0510 00 i ponowne zarejestrowanie z kodem 0 590 000 nie mogło być skuteczne, albowiem termin na złożenie dokumentu zgłoszeniowego do tzw. małego ZUS plus nie podlega przywróceniu, gdyż ustawodawca nie przewidział takiej możliwości. W takiej sytuacji podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 18 ust. 8 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Nie można także uznać, aby w niniejszej sprawy zaszły podstawy do dokonania korekty dokumentów zgłoszeniowych, albowiem ustawodawca ograniczył możliwość korygowania danych zawartych w dokumentach przekazywanych do ZUS tylko do sytuacji, w których potrzeba dokonania korekty danych zawartych w dokumentacji rozliczeniowej podyktowana jest potrzebą usunięcia nieprawidłowości (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2018 r. III AUa 482/17). Korekta w trybie art. 41 ust. 6 u.s.u.s. nie odbywa się w zależności od "subiektywnego przekonania" płatnika, lecz na podstawie stwierdzonej niezgodności dokumentacji ze zgłoszeniem do ubezpieczenia i wybraną podstawą składek.

W niniejszej sprawie taka sytuacja z pewnością nie miała miejsca.

Skarżąca zasadność swojego stanowiska upatruje w możliwości zastosowania art. 5 k.c., jednak nie sposób się z tym zgodzić. Przepisy i instytucje prawa cywilnego mogą być bowiem wprost stosowane w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych tylko w razie wyraźnego odesłania przez normę prawa ubezpieczeń społecznych. Wyklucza się natomiast możliwość wykładania przepisów prawa ubezpieczeń społecznych z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, gdyż są to przepisy prawa publicznego, cechujące się niezbędnym rygoryzmem (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 21 października 2008r., II UK 71/08, LEX nr 519959 oraz z dnia 14 grudnia 2005r., III UK 120/05, OSNP 2006 nr 21-22, poz. 338).

Oceniając zasadność odwołania należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie płatnik korzystała z pomocy profesjonalnej księgowej, która jak wynika z jej relacji, popełniła błąd nie dochowując należytej staranności poprzez najpierw niezgłoszenie ubezpieczonej do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, następnie wyrejestrowanie jej z małego ZUS plus oraz dokonanie zgłoszenia z innym kodem. W orzecznictwie dotyczącym wyrażenia zgody na opłacenie składek po terminie, zastosowanym odpowiednio do okoliczności niniejszej sprawy, przyjmuje się natomiast, że błąd podmiotu, który profesjonalnie zajmuje się obsługą księgową płatnika nie stanowi wystarczającej przesłanki do wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie. Opłacanie składek (a w tym wypadku złożenie właściwych dokumentów zgłoszeniowych) obciąża bowiem wyłącznie płatnika, który nie może powoływać się na błąd w działaniu swojego biura rachunkowego (zob. wyrok SA w Katowicach w wyroku z 7.07.2004 r., III AUa 547/03, LEX nr 151756, wyrok SA w Białymstoku z 23.04.2013 r., III AUa 1067/12, LEX nr 1313228).

Fakt, iż złożenie nieprawidłowych dokumentów zgłoszeniowych było skutkiem zaniedbania osoby przybranej przez wnioskodawczynię do prowadzenia jej spraw m.in. z zakresu ubezpieczeń społecznych, może skutkować odpowiedzialnością księgowej za nienależyte wykonanie umowy.

Mając na względzie powyższe, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie było żadnych prawnych możliwości uznania, iż ubezpieczona w 2020r., poza majem 2020r., podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest dochodu.

Z powyżej wskazanych względów, uznając odwołanie płatnika składek złożone w niniejszej sprawie za nieuzasadnione, Sąd na mocy art. 477(14) § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami, oddalił odwołanie.

sędzia Justyna Skórzewska

Gdańsk, dnia 12 grudnia 2022r.