Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesława Szulczewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Katarzyna Busz

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 13 października 2017r. nr znak: (...)

o d d a l a odwołanie.

SSO Wiesława Szulczewska

Sygn. akt VII U 169/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił ubezpieczonemu M. M. prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa. Pozwany podał, iż ubezpieczony nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie 24 lata, 9 miesięcy i 12 dni. Jak wskazano, do stażu pracy nie zaliczono okresu od 1 sierpnia 1972 r. do 30 września 1973 r., ponieważ Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy
w P. nie potwierdził okresu wykonywania zatrudnienia w ww. okresie
w (...) R. Zakład Rolny (...) – ubezpieczony nie występuje na listach płac
(k. 17 akt emerytalnych).

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł M. M.. Ubezpieczony wskazał,
że w spornym okresie pracował jako młodociany w pełnych godzinach pracy. Jednocześnie w tym czasie ubezpieczony uczęszczał do szkoły podstawowej dla pracujących; nauka odbywała się w systemie wieczorowym (k. 3 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji (k. 4-5 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. M., urodzony dnia (...), w dniu 25 lipca 2017 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) na dochody budżetu państwa. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył
w dniu 17 lipca 2017 r.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o emeryturę z dnia 25.07.2017r. –k. 1-3 verte akt emerytalnych

Do 30 czerwca 2018 r. ubezpieczony jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy.

okoliczności bezsporne

W toku postępowania przed organem rentowym według stanu na 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił 24 lata, 9 miesięcy i 12 dni ogólnego stażu pracy oraz wykazał wymagane 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych (staż pracy w warunkach szczególnych wyniósł 15 lat, 9 miesięcy i 27 dni).

dowód: karta przebiegu zatrudnienia – k. 16-16 verte akt emerytalnych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 13 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu M. M. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach
z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa. Pozwany podał,
iż ubezpieczony nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie 24 lata, 9 miesięcy i 12 dni. Jak wskazano, do stażu pracy nie zaliczono okresu od 1 sierpnia 1972 r. do 30 września 1973 r., ponieważ Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w P. nie potwierdził okresu wykonywania zatrudnienia w ww. okresie w (...) R. Zakład Rolny (...) – ubezpieczony nie występuje na listach płac.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 13.10.2017 r. – k. 17 akt emerytalnych

Następnie decyzją z dnia 3 stycznia 2018 r. pozwany organ ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy
w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa,
tj. braku wykazania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Na podstawie zgromadzonych dokumentów, w tym przedłożonych w dniu 22 listopada 2017 r. zeznań świadków organ rentowy nadal nie uwzględnił okresu od 1 sierpnia 1972 r. do 30 września 1973 r.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 03.01.2018 r. –
k. nienumerowane akt emerytalnych

W okresie od października 1973 r. do sierpnia 1974 r. M. M. był zatrudniony
w Wielozakładowym (...) R. – Zakład Rolny (...) na stanowisku pracownika fizycznego.

Z tytułu tego zatrudnienia ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie
w następującej wysokości:

⚫

październik 1973 r. – 1740,00 zł brutto,

⚫

listopad 1973 r. – 1553,00 zł brutto,

⚫

grudzień 1973 r. – 1040,00 zł brutto,

⚫

styczeń 1974 r. – 1326,00 zł brutto,

⚫

luty 1974 r. – 1599,00 zł brutto,

⚫

marzec 1974 r. – 1968,00 zł brutto,

⚫

kwiecień 1974 r. – 1346,00 zł brutto,

⚫

maj 1974 r. – 1646,00 zł brutto,

⚫

czerwiec 1974 r. – 1248,00 zł brutto,

⚫

lipiec 1974 r. – 2071,00 zł brutto,

⚫

sierpień 1974 r. – 1299,00 zł brutto,

Ubezpieczony nie występuje na listach płac za okres: od stycznia do września 1973 r. oraz od września do grudnia 1974 r.

W dniu 30 maja 1974 r. dla ubezpieczonego M. M. została wydana legitymacja ubezpieczeniowa.

Na podstawie wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej w dniu 16 sierpnia 1994 r. zostało wydane świadectwo pracy, w którym wskazano, że M. M. był zatrudniony
w pełnym etacie w Wielozakładowym (...) R. – Zakład Rolny (...) na stanowisku pracownika fizycznego w okresie od 1.08.1972 r. do 10.08.1974 r..

W tym czasie ubezpieczony uczęszczał do Szkoły Podstawowej dla Pracujących
w G. , którą ukończył w czerwcu 1974 r.

dowód: zaświadczenie (...) z dnia 12.02.2004 r. – k. 11 akt rentowych, legitymacja ubezpieczeniowa – koperta na k. nienumerowanej akt emerytalnych, świadectwo pracy
z dnia 16.08.1994 r. – k. 15-16 akt rentowych

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie był okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) w Ciepłym . Z legitymacji ubezpieczeniowej wystawionej 30.05.1974 r. i wystawionego na jej podstawie w roku 1994 r. świadectwa pracy wynika , że ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie (...) w C. od 1.08.1972 r. do 10.08.1974 r. jako pracownik fizyczny , natomiast z dokumentacji płacowej wynika , że ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie od października 1973 r. do sierpnia 1974 r.

Zdaniem sądu skoro ubezpieczony nie figurował na listach płac od sierpnia 1972 do września 1973 nie można przyjąć aby w tym okresie był zatrudniony , bo gdyby pracował otrzymywałby wynagrodzenie .

Legitymacja ubezpieczeniowa została wystawiona w roku 1974 i nie wiadomo kto i na jakiej podstawie wpisał jako datę zatrudnienia rok 1972 . Data ta jest niewiarygodna bo nie potwierdza jej żaden inny dokument , a stoi w sprzeczności z listami plac .

Ustalając stan faktyczny sprawy sąd nie uwzględnił zeznań powołanego w sprawie świadka S. W.. Świadek ten nie potrafił w sposób wyczerpujący, spójny i przede wszystkim spontaniczny opisać istoty pracy ubezpieczonego w spornym okresie. Świadek nie rozumiał kierowanych do niego pytań. Nie znał odpowiedzi na kwestie dotyczące m.in. uczęszczania przez ubezpieczonego do szkoły, podstawy zatrudnienia ubezpieczonego. Świadek przyznał, że M. M. rozmawiał
z nim i pytał, czy poświadczy on jego pracę w latach 1972-1973.

Odnośnie do zeznań samego M. M. sąd zwrócił uwagę na liczne rozbieżności między zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym a oświadczeniami składanymi przez ubezpieczonego. Zdaniem ubezpieczonego miał on 16 lat, kiedy rozpoczynał pracę w Zakładzie Rolnym (...). Natomiast z prostych obliczeń matematycznych wynika, że ubezpieczony urodzony w dniu (...) w chwili rozpoczęcia – według niego – pracy w ww. zakładzie miał skończone 15 lat. Dalej ubezpieczony wskazał, iż pracował na podstawie umowy o pracę, przy czym nie posiada tego dokumentu. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż ubezpieczony wniósł o zaliczenie okresu pracy w latach 1972-1974 „bo ma podbitą książeczkę”.

Jednocześnie wobec cofnięcia przez ubezpieczonego wniosku o przesłuchanie H. Ł. w charakterze świadka sąd pominął ten dowód.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego M. M. nie jest zasadne i z tego tytułu nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy
w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nie legitymuje się 25 latami okresów składkowych i nieskładkowych, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wskazać również należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 17 lipca 2017 r. osiągnął 60 rok życia oraz przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) na dochody budżetu państwa.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy wnioskodawca M. M. spełnił pozostałe (wynikające z cytowanych wyżej przepisów) przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych,
a mianowicie wykazanie co najmniej 25 lat ogólnego stażu pracy (okresów składkowych
i nieskładkowych) oraz co najmniej 15 lat stażu pracy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Co istotne i wymaga podkreślenia, warunki powyższe wnioskodawca musi spełniać , jak wskazano w art. 184 ust. 1 ustawy, w dniu wejścia tej ustawy w życie – zatem na dzień 1 stycznia 1999 r.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż mając na względzie specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz fakt, iż w przedmiotowej sprawie pomiędzy wnioskodawcą a organem ubezpieczeń społecznych powstał spór dotyczący prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych – Sąd Okręgowy uznał, że przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie winna znaleźć zasada wyrażona w art. 6 k.c., zastosowana odpowiednio w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sama zasada skonkretyzowana w art. 6 k.c., jest jasna. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza, część ogólna. Stanisław Dmowski i Stanisław Rudnicki, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., wydanie 6). Również judykatura stoi na takim stanowisku, czego wyrazem jest wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, w którym wyrażono pogląd, iż „Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa”.

Przenosząc powyższą regułę na grunt niniejszej sprawy przyjąć należy, iż skarżący decyzję pozwanego organu, zaprzeczając jego twierdzeniom, który na podstawie przeprowadzonego postępowania kontrolnego dokonał niekorzystnych dla ubezpieczonego ustaleń, winien był w postępowaniu przed Sądem nie tylko podważyć trafność poczynionych w ten sposób ustaleń dotyczących okresów zatrudnienia w ogóle oraz okresów pracy w warunkach szczególnych, ale również, nie ograniczając się do polemiki z tymi ustaleniami, wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie
w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z jego stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.

W ocenie sądu z obowiązku powyższego ubezpieczony nie wywiązał się w sposób umożliwiający ustalenie spełnienia przez niego wymogu spełnienia kryterium w zakresie 25 lat ogólnego stażu pracy.

Przechodząc do zagadnienia spełnienia przez wnioskodawcę kryterium wykazania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, Sąd Okręgowy miał na uwadze, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie koresponduje z oświadczeniami składanymi przez ubezpieczonego.

Przede wszystkim należy zauważyć, iż zachowała się dokumentacja płacowa ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w Zakładzie Rolnym (...). Niemniej jednak ubezpieczony nie występuje na listach płac za okres: od sierpnia 1972 r do września 1973 r . Wobec tego należy przyjąć, iż ubezpieczony nie świadczył pracy w tym czasie i nie otrzymywał wynagrodzenia za ww. okres.

Odnosząc się do posiadanej przez ubezpieczonego legitymacji ubezpieczeniowej należy wskazać, iż została ona wydana w dniu 30 maja 1974 r., a zatem po spornym okresie. Co prawda na str. 82-83 tego dokumentu widnieje wpis, z którego wynika, że ubezpieczony od 1 sierpnia 1972 r. do 10 sierpnia 1974 r. pracował jako pracownik fizyczny w Wielozakładowym (...) R. – Zakład Rolny (...). Powyższy zapis jest sprzeczny z zachowaną dokumentacją płacową (ponownie należy wskazać, iż ubezpieczony widnieje na liście płac od października 1973 r.). Nadto jedynie na podstawie tego wpisu w dniu 16 sierpnia 1994 r. zostało wydane świadectwo pracy, w którym wskazano, że M. M. był zatrudniony w pełnym etacie w Wielozakładowym (...) R. – Zakład Rolny (...) na stanowisku pracownika fizycznego.
W ocenie sądu „sama podbita książeczka” nie stanowi dostatecznej podstawy do uznania, że w spornym okresie ubezpieczony rzeczywiście był zatrudniony w Zakładzie (...).

W dalszej kolejności sąd zwrócił uwagę na rozbieżności dotyczące przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego. W kwestionariuszu osobowym dla i wniosku o przyjęcie do pracy w (...) S.A. w G. (uprzednio jako (...)) ubezpieczony podał, że od 1 sierpnia 1971 r. do 1 sierpnia 1974 r. pracował w (...) C. jako pracownik fizyczny. W kolejnym kwestionariuszu osobowym (na potrzeby zatrudnienia w (...) (...) Zakład Rolny (...) – zatrudniony w latach 1976-1980) M. M. nie wskazał żadnej pracy zawodowej. Również w sporządzonym odręcznie życiorysie z dnia 15 maja 1976 r. ubezpieczony w żaden sposób nie odniósł się do zatrudnienia
w Zakładzie Rolnym (...). Ubezpieczony podał jedynie, że po ukończeniu 18 roku życia rozpoczął pracę w Zakładzie Radiowym (...) w G., gdzie „pracował do ostatniej chwili”. W kwestionariuszu osobowym z dnia 20 lutego 1980 r. omawiając przebieg pracy zawodowej ubezpieczony podał wyłącznie następujące zakłady pracy – Zakłady Radiowe (...) oraz (...) (...). W życiorysie z dnia 31 stycznia 1980 r. M. M. wskazał, że ukończył szkołę podstawową w 1974 r. Jak sam przyznał,
po ukończeniu szkoły pracował w Zakładzie Rolnym (...).

A zatem Sąd Okręgowy ustalił, iż w świetle braku wykazania na dzień 1 stycznia 1999 r. okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze co najmniej 25 lat – ubezpieczony nie ma prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy
w warunkach szczególnych na podstawie art. 184 ustawy.

W tym miejscu sąd stwierdził, iż w powyższych okolicznościach bez znaczenia pozostał fakt, czy zostały spełnione przez ubezpieczonego pozostałe przesłanki wynikające z przepisów ustawy i rozporządzenia: osiągnięcia odpowiedniego wieku emerytalnego, przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego i złożenie wniosku
o przekazanie środków tam zgromadzonych na dochody budżetu państwa oraz wykazanie 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych. Brak spełnienia choćby jednej z przesłanek – w niniejszej sprawie legitymowania się minimum 25 latami okresów składkowych
i nieskładkowych – wyłącza bowiem i wyklucza możliwość przyznania ubezpieczonemu świadczenia w postaci emerytury w obniżonym wieku z tytuły pracy w warunkach szczególnych.

Równocześnie za właściwe sąd uznał przywołanie ugruntowanego poglądu orzecznictwa, zgodnie z którym przepisy przewidujące prawo do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są przepisami szczególnymi, ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna, co wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04).

Mając powyższe na uwadze, sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania ubezpieczonego M. M. od zaskarżonej decyzji pozwanego organu rentowego
z dnia 13 października 2017 r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku
z cytowanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku, oddalając odwołanie ubezpieczonego.

SSO Wiesława Szulczewska