Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Adrianna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r. w Gdańsku

sprawy E. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania E. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 10 grudnia 2013 r. nr (...)

I. Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonej E. C. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 06 listopada 2013r.;

II. nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.

/ Na oryginale właściwy podpis. /

Sygn. akt VII U 165/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej E. C. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.) w postaci braku 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pozwany organ rentowy wskazał, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił zatrudnienia od dnia 22 czerwca 1979 r. do dnia 05 czerwca 1987 r. w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. (jako że przedłożonych kart zarobkowych wynika, iż dodatek za pracę w warunkach szczególnych nie był płatny przez cały okres czasu, nadto z w/w kart nie wynika, jakie zajmowała ona stanowisko i dopiero od 1987 r. wskazano stanowisko operatora maszyn/urządzeń zgrzewnych; dodatkowo do dnia 05 czerwca 1987 r. przebywała ona na urlopie wychowawczym) oraz od dnia 01 września 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Spółdzielni Pracy (...) w G. (z uwagi na brak dokumentacji osobowej oraz brak odniesienia w przedłożonym świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych do konkretnego punktu w zarządzeniu resortowym oraz brak określenia rodzaju ściśle według wykazu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.), dalej: rozporządzenie) (k. 42 akt rentowych).

Odwołanie z dnia 02 stycznia 2014 r. od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego wniosła ubezpieczona E. C., żądając zmiany zaskarżonej decyzji i uznanie spornych okresów zatrudnienia za pracę w warunkach szczególnych oraz o dopuszczenie dowodu ze wskazanych w treści odwołania świadków na okoliczność rodzaju i charakteru wykonywanej w spornym okresie pracy (k. 2 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 16 stycznia 2014 r. na odwołanie ubezpieczonej pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji (k. 3-4 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona E. C. zd. F., urodzona dnia (...), z wykształcenia malarka po zasadniczej szkole zawodowej, w dniu 22 października 2013 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczona przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i we wniosku o świadczenie zawarła żądanie przekazania środków zgromadzonych na jej rachunku w OFE za pośrednictwem organu na dochodu budżetu państwa. Wymagany wiek 55 lat ubezpieczona ukończył w dniu (...) Ubezpieczona pozostaje w stosunku pracy, zatrudniona od dnia 01 października 2010 r. w (...) s.c. M. i P. Ł. w N. na stanowisku malarki.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonej o emeryturę – k. 1-3 akt rentowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 22-23 akt rentowych

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 24 lat, 3 miesięcy i 8 dni, w tym 20 lat, 2 miesiące i 6 dni okresów składkowych oraz 4 lata, 1 miesiąc i 2 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodniła wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych – a jedynie 2 lata, 8 miesięcy i 25 dni (tj. od dnia 06 czerwca 1987 r. do dnia 28 lutego 1990 r.).

Na skutek przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego uznać należało jednak, iż ubezpieczona łącznie udowodniła przeszło 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonej – k. 41 akt rentowych, notatka kolegialna z dnia 02 grudnia 2013 r. – k. 39 akt rentowych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 10 grudnia 2013 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec nie udowodnienia 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 10 grudnia 2013 r. – k. 42 akt rentowych

W okresie od dnia 22 czerwca 1979 r. do dnia 31 maja 1990r. ubezpieczona E. C. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. Zakład (...) w N. na stanowisku operatora urządzeń zgrzewających. W powyższym okresie ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała w warunkach szczególnych prace przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli – jako operator urządzeń zgrzewających.

Ubezpieczona została zatrudniona – początkowo na okres próbny 14 dni, następnie na czas nieokreślony – na stanowisko operatora urządzeń zgrzewających w Zakładzie (...) w N. (tzw. Zakład P-3) jako oddziale Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. i takie właśnie prace wykonywała przez cały okres zatrudnienia.

Ubezpieczona w ramach swoich obowiązków służbowych zajmowała się zgrzewaniem plastikowych i foliowych woreczków oraz plastikowych opakowań. Pracowała na specjalnej maszynie, do której wkładała skoroszyty, zeszyty, okładki albumów numizmatycznych oraz albumów do zdjęć, woreczki (śniadaniowe i większe), teczki na akta – które następnie były przez maszynę zgrzewane. Poszczególne produkty wykonywane były na innej maszynie – stąd pracowniczki zmieniały się przy maszynach, w zależności od tego, jaki produkt w danym momencie wykonywano.

Prace ubezpieczona wykonywała na dwóch halach, w pomieszczeniach oznaczonych na drzwiach ostrzeżeniem graficznym przez promieniowaniem elektromagnetycznym o dużej mocy. W zakładzie pracy odbywały się również, wymagane przepisami, pomiary poziomu promieniowania.

Powyższe prace wnioskodawczyni wykonywała razem z G. G., M. K. i M. M..

Praca w zakładzie odbywała się przez krótki okres na 3 zmianach, następnie co do zasady na 2 zmianach.

Od dnia 03 stycznia 1983 r. ubezpieczona pełniła funkcję pracującej brygadzistki w 10-osobowej brygadzie, którą przejęła po B. P. – w skład tej brygady wchodziła m.in. G. G.. W powyższym zakresie czuwała nad całokształtem pracy zakładu, szczególnie podczas II zmiany pod nieobecność kierownika zakładu, odpowiadała za prawidłowy podział pracy, nadzór nad jakością produkcji, gospodarkę surowcem i nadzór nad kierowaną brygadą. Obowiązki powyższe łączył ona także z dalszą pracą na maszynie produkcyjnej. Funkcję tę pełniła do dnia 01 września 1983 r.

Z dniem 01 września 1985 r. ubezpieczona została przeniesiona do lżejszej pracy w związku z ciążą.

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz wypoczynkowego, od dnia 05 czerwca 1986 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Pierwotnie urlop ten miał trwać do dnia 05 czerwca 1987 r., jednak na wniosek skarżącej został skrócony – powróciła ona do pracy z dniem 03 listopada 1986 r. i w dalszym ciągu wykonywała analogiczne prace operatora urządzeń zgrzewających.

W okresie zatrudnienia ubezpieczona otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szkodliwych: przez cały 1989 r. (z wyjątkiem lipca i września), od stycznia do kwietnia 1988 r., przez cały 1987 r., od stycznia do sierpnia 1985 r., przez cały 1984 i 1983 r. oraz od września do grudnia 1982 r.

Stosunek pracy ubezpieczonej uległ rozwiązaniu na skutek wypowiedzenia przez pracodawcę w związku z likwidacją zakładu pracy z przyczyn ekonomicznych.

dowód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 1990 r. – k. 8 akt rentowych, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 31 maja 1990 r. – k. 9 akt rentowych, kopie kartotek zarobkowych – k. 15-23 akt kapitałowych, akta osobowe – osobna koperta w aktach sprawy, zeznania ubezpieczonej oraz świadków G. G., M. K. i M. M. – protokół skrócony k. 34-37 i 51-52 akt sprawy, protokół elektroniczny k. 38 i 53 akt sprawy, świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych świadków M. K. i M. M. – okazane na rozprawie – k. 35-36 akt sprawy

W okresie od dnia 01 września 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczona E. C. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Pracy (...) w G. Wydziale (...)w N. na stanowisku pakowacza szkła i zdobnika szkła. W powyższym okresie od dnia 01 listopada 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała w warunkach szczególnych prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła.

Łącznie w powyższym zakładzie pracy ubezpieczona pracowała do dnia 05 kwietnia 2003 r.

Skarżąca została zatrudniona w Wydziale (...)zakładu pracy w N. na stanowisku kartoniarki i prace te wykonywała łącznie do dnia 31 października 1991 r.

Następnie ubezpieczona, która umiała malować, przeniesiona została do prac związanych z malowaniem szkła – od dnia 01 listopada 1990 r. wykonywała ona wyłącznie prace zdobnika szkła w zakresie malowania ozdób choinkowych. Prace polegające na malowaniu ozdób choinkowych wykonywała ona również w okresie, w którym formalnie posiadała angaż na stanowisku pakowacza.

Powyższe prace wnioskodawczyni wykonywała razem z M. M..

W okresie zatrudnienia ubezpieczona otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szkodliwych: od października do grudnia 1990 r. oraz przez cały 1991 r.

dowód: świadectwo pracy z dnia 05 kwietnia 2003 r. – k. 12 akt rentowych, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 01 kwietnia 2003 r. – k. 14 akt rentowych, akta osobowe – osobna koperta w aktach sprawy, zeznania ubezpieczonej oraz świadka M. M. – protokół skrócony k. 34-37 i 51-52 akt sprawy, protokół elektroniczny k. 38 i 53 akt sprawy, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych świadka M. M. – okazane na rozprawie – k. 35-36 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu, oraz aktach osobowych i płacowych ubezpieczonej ze spornych okresów, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu z wyjątkiem wiarygodności świadectwa pracy z dnia 31 maja 1990 r. odnośnie czasookresu trwania urlopu wychowawczego ubezpieczonej – bowiem faktycznie urlop ten ubezpieczona wykorzystywała w mniejszym zakresie i innym terminie, co wynika wprost z zapisów w aktach osobowych ubezpieczonej.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków G. G., M. K. i M. M., bowiem ich zeznania jako osób obcych, nie zainteresowanych wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnionych w spornych okresach w tym samym zakładzie pracy, w ocenie Sądu zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym zeznaniami ubezpieczonej, tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącej E. C. jest zasadne i z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonej do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawczyni prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43), dalej: rozporządzenie. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia:

⚫

w dziale IV (W chemii) pod pozycją 17 wskazano prace przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli

⚫

w dziale XIV (Prace różne) pod pozycją 20 wskazano prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła.

Wskazać również należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczona w dniu 06 listopada 2013 r. (zatem po złożeniu wniosku, ale przed wydaniem spornej decyzji) osiągnęła 55 rok życia. Wnioskodawczyni na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat, przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i we wniosku o świadczenie zawarła żądanie przekazania środków zgromadzonych na jej rachunku w OFE za pośrednictwem organu na dochodu budżetu państwa, jak również pozostaje w stosunku pracy – co biorąc pod uwagę brzmienie art. 184 ust. 2 ustawy od dnia 01 stycznia 2013r. pozostaje okolicznością w sprawie bez znaczenia.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy obydwa sporne okresy można było uznać za okresy wykonywania prac w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tj. prace przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. Zakład (...) w N. w okresie zakwestionowanym przez ZUS (1979-1987) oraz prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła w Spółdzielni Pracy (...) w G. Wydziale (...)w N. (1990-1998).

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy w szczególnych warunkach w zakresie powyższych prac w spornym okresie znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (świadectwa pracy, świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, kopie kartotek zarobkowych, akta osobowe). Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonej został potwierdzony zeznaniami świadków G. G., M. K. i M. M. – współpracowników ubezpieczonej ze spornych obydwu okresów zatrudnienia – którzy zgodnie wskazali, iż wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała w warunkach szczególnych właśnie w/w prace. Należy wskazać, iż świadkowie ci stanowili wiarygodne osobowe źródło dowodowe dla Sądu, ponieważ pracowali w tych samych zakładach pracy w okresach pokrywających się z zatrudnieniem tam ubezpieczonej:

⚫

w zakresie pracy w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. Zakładzie (...) w N.: świadek G. G. w latach 1980-1989, świadek M. K. w latach 1980-1990, świadek M. M. w latach 1988-1990

⚫

w zakresie pracy w Wydziale (...)w N.: świadek M. M. w latach 1990-2004.

Świadkowie ci w sposób zbieżny i dla Sądu wiarygodny opisywali rodzaj i dokładne zadania, jakie wnioskodawca wykonywał w spornych okresach – nadto w ocenie Sądu mieli oni obiektywną możliwość posiadania wiedzy na temat rodzaju i charakteru pracy ubezpieczonej, mając z nią częstą styczność na tej samej hali produkcyjnej. W sposób całkowicie analogiczny świadkowie opisywali stanowisko pracy ubezpieczonej oraz wykonywane przez nią prace.

W zakresie pierwszego spornego okresu tj. pracy w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy w E. Zakładzie (...) w N., ubezpieczona została zatrudniona – początkowo na okres próbny 14 dni, następnie na czas nieokreślony – na stanowisko operatora urządzeń zgrzewających i takie właśnie prace wykonywała przez cały okres zatrudnienia. Ubezpieczona w ramach swoich obowiązków służbowych zajmowała się zgrzewaniem plastikowych i foliowych woreczków oraz plastikowych opakowań. Pracowała na specjalnej maszynie, do której wkładała skoroszyty, zeszyty, okładki albumów numizmatycznych oraz albumów do zdjęć, woreczki (śniadaniowe i większe), teczki na akta – które następnie były przez maszynę zgrzewane. Poszczególne produkty wykonywane były na innej maszynie – stąd pracowniczki zmieniały się przy maszynach, w zależności od tego, jaki produkt w danym momencie wykonywano.

Jak ustalił Sąd, prace ubezpieczona wykonywała na dwóch halach, w pomieszczeniach oznaczonych na drzwiach ostrzeżeniem graficznym przez promieniowaniem elektromagnetycznym o dużej mocy. W zakładzie pracy odbywały się również, wymagane przepisami, pomiary poziomu promieniowania. Praca w zakładzie odbywała się przez krótki okres na 3 zmianach, następnie co do zasady na 2 zmianach –w tym m.in. świadek K. potwierdziła, iż pracowała w ramach tej samej zmiany razem z ubezpieczoną – co dodatkowo pozwala przydać przymiot wiarygodności jej zeznaniom jako osoby współpracującej bezpośrednio ze skarżącą.

Powyższe prace wnioskodawczyni wykonywała razem z G. G., M. K. i M. M. – przy czym godzi się podkreślić, iż wszystkie w/w osoby, jak i ubezpieczona, zajmowały tożsame stanowiska pracy operatora urządzeń zgrzewających. Co więcej, świadek M. zeznawała, iż – poza pracownikami będącymi operatorami urządzeń zgrzewających – w zakładzie pracy de facto pracowali wyłącznie konserwatorzy.

Z dokumentacji osobowej, przedłożonej w oryginale, wynika, iż od dnia 03 stycznia 1983 r. ubezpieczona pełniła funkcję pracującej brygadzistki w 10-osobowej brygadzie, którą przejęła po B. P. – w skład tej brygady wchodziła m.in. G. G. (co wynika z dokumentów osobowych, a nadto w/w świadek potwierdziła tę okoliczność własnymi zeznaniami, a co dodatkowo pozwala przydać przymiot wiarygodności jej zeznaniom jako osoby współpracującej bezpośrednio ze skarżącą). W powyższym zakresie czuwała nad całokształtem pracy zakładu, szczególnie podczas II zmiany pod nieobecność kierownika zakładu, odpowiadała za prawidłowy podział pracy, nadzór nad jakością produkcji, gospodarkę surowcem i nadzór nad kierowaną brygadą. Obowiązki powyższe łączył ona także z dalszą pracą na maszynie produkcyjnej. Funkcję tę pełniła do dnia 01 września 1983 r.

Z dniem 01 września 1985 r. ubezpieczona została przeniesiona do lżejszej pracy w związku z ciążą. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz wypoczynkowego, od dnia 05 czerwca 1986 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Pierwotnie urlop ten miał trwać do dnia 05 czerwca 1987 r., jednak na wniosek skarżącej został skrócony – powróciła ona do pracy z dniem 03 listopada 1986 r. i w dalszym ciągu wykonywała analogiczne prace operatora urządzeń zgrzewających.

Tym samym zdaniem Sądu Okręgowego ubezpieczonej należało zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych nie tylko – sporny w decyzji – okres poczynając od dnia 06 czerwca 1987 r. tj. od dnia, w którym według świadectwa pracy (k. 8 akt rentowych), skarżąca powróciła do pracy po urlopie wychowawczym, ale już od dnia 03 listopada 1986 r., ponieważ z akt osobowych (wniosek ubezpieczonej z dnia 01 listopada 1986 r.) wynika, iż właśnie w tej dacie na swoją prośbę powróciła do pracy, przerywając zaplanowany uprzednio do dnia 05 czerwca 1987 r. urlop wychowawczy.

Nawiązując jeszcze do w/w pierwszego okresu spornego, zdaniem Sądu niezrozumiałym jest, dlaczego pozwany zaliczył wnioskodawczyni do stażu pracy w warunkach szczególnych jedynie okres od dnia 06 czerwca 1987 r. (data wyjaśniona powyżej) akurat do dnia 28 lutego 1990 r. – i ocena taka w ocenie Sądu nie może się ostać, bowiem z przedłożonych na potrzeby niniejszego postępowania oryginalnych akt osobowych w sposób jednoznaczny i oczywisty wynika, iż przez cały okres ubezpieczona – zgodnie z dokumentami (angażami) zatrudniona była na jednym i tym samym stanowisku operatora urządzeń zgrzewających.

Nie budziło wątpliwości Sądu, iż w okresie zatrudnienia ubezpieczona otrzymywała dodatek za pracę w warunkach szkodliwych - jednakże w przedłożonych kartotekach zarobkowych fakt ten znajduje potwierdzenie wyłącznie odnośnie okresów: cały 1989 r. (z wyjątkiem lipca i września), od stycznia do kwietnia 1988 r., przez cały 1987 r., od stycznia do sierpnia 1985 r., przez cały 1984 i 1983 r. oraz od września do grudnia 1982r.

Równocześnie do zakwalifikowania prawidłowo rodzaju pracy ubezpieczonej w/w okresie Sąd posłużył się uchwałą nr 80 Centralnego Zarządu Spółdzielczości Pracy z dnia 30 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy (Biul. CZSP z 10 sierpnia 1983 r. nr 15-16 poz. 54), dalej: uchwała spółdzielczości, która w – przytoczonym prawidłowo w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 9 akt rentowych) –wykazie A dział IV (W chemii) pozycja 17 (Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli) punkt 32 wskazuje na prace operatora urządzeń zgrzewających – zatem na dokładnie takie prace, jakie według ustaleń Sądu dokonanych w niniejszym postępowaniu w pierwszym spornym okresie wykonywała skarżąca.

W tym miejscu godzi się wskazać, iż zarządzenia resortowe (w tym wskazywana powyżej uchwała spółdzielczości) nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa, i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej rozporządzenie. W powyższym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy, wskazując, iż źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11).

W tym miejscu należy nadto przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który wskazał, iż co prawda, wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11).

O ile zatem bezopornie uchwały spółdzielczości mają posiłkowy charakter stanowią jednak źródło wiedzy o wskazanych przez centralny związek spółdzielczości stanowiskach , na których praca była wykonywana w warunkach szczególnych, co pozwala na weryfikację wskazanych stanowisk w świadectwach pracy i w angażach w aktach osobowych ubezpieczonej.

Godzi się również w tym miejscu wskazać, iż świadek K. – zatrudniona na analogicznym stanowisku pracy operatora urządzeń zgrzewających – i wykonująca te same prace co skarżąca – od pozwanego organu rentowego emeryturę z obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych – jej wniosek nie został uwzględniony bezpośrednio przez organ w drodze decyzji przyznającej emeryturę, jednakże w oparciu o uwzględnione przez Sąd Rejonowy w Malborku powództwo o ustalenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych otrzymała prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwzględnieniem w/w spornego okresu. Niezasadne zatem w ocenie Sądu było różnicowanie sytuacji prawnej osób, co do których – jak ustalono – wykonywały one te same czynności pracownicze (operatora urządzeń zgrzewających), które w przypadku świadka K. stanowiły podstawę przyznania świadczenia, zaś w wypadku wnioskodawczyni nie zostały do jego przyznania zaliczone ani uwzględnione.

W zakresie drugiego spornego okresu tj. pracy w Spółdzielni Pracy (...) w G. Wydziale (...)w N., ubezpieczona została najpierw zatrudniona na stanowisku kartoniarki i prace te wykonywała łącznie do dnia 31 października 1991 r. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego nie można w/w okresu zaliczyć jej do stażu pracy w warunkach szczególnych – bowiem pracy takiej nie sposób jest odnaleźć w katalogu prac w warunkach szczególnych.

Powyższe pozostaje jednakże bez znaczenia dla kierunku rozstrzygnięcia Sądu w niniejszej sprawie, albowiem uznany przez Sąd Okręgowy w ramach przeprowadzonego postępowania dowodowego pozostały okres zatrudnienia ubezpieczonej w obydwu zakładach pracy oznacza bowiem przyjęcie, iż prace w warunkach szczególnych wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przesz przeszło 15 lat – zatem w zakresie wystarczającym do przyznania wnioskowanego świadczenia w postaci emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie można mówić o jakiejkolwiek rozbieżności w dokumentach, które nadto potwierdzają zeznania świadka M. M. (współpracowniczki, również ozdobnika szkła) – co pozwala w sposób jednoznaczny uwzględnić cały drugi sporny okres do stażu pracy skarżącej w warunkach szczególnych.

W zakresie świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych (k. 14 akt rentowych) pozwany organ rentowy zakwestionował brak odniesienia do konkretnego punktu w zarządzeniu resortowym oraz brak określenia rodzaju ściśle według wykazu i pozycji rozporządzenia. Dokument ten wskazuje na wykaz A dział XIV (Prace różne) pozycję 20 (prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła) – co należy zdaniem Sądu uznać za prawidłowe i wyczerpujące oznaczenie w kontekście rozporządzenia. Odnosząc się zaś do, wskazanej także odnośnie pierwszego okresu, uchwały spółdzielczości i braku wskazania konkretnego punktu załącznika do tej że uchwały – w ocenie Sądu należy wskazać w tym zakresie na punkt 5 tj. prace malarza ozdób choinkowe, bowiem dokładnie wprost z nazwy na takie właśnie prace wskazywała świadek M..

W ocenie Sądu Okręgowego, wobec udowodnienia wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczona E. C. spełniła wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnęła 55 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentowała okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat, przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i we wniosku o świadczenie zawarła żądanie przekazania środków zgromadzonych na jej rachunku w OFE za pośrednictwem organu na dochodu budżetu państwa, a także spełniła przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na to, iż zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. OTK-A 2007/8/97 powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nie ustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o zeznania świadków i ubezpieczonej wyjaśniające zakres obowiązków i charakter pracy ubezpieczonej, co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1a ustawy poprzez wnioskowanie a contrario.

W konkluzji Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia (...) i przyznał ubezpieczonej E. C. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia(...) (tj. od dnia ukończenia wieku 60 lat jako daty spełnienia ostatniej z przesłanek). Sąd Okręgowy wziął pod uwagę fakt, iż wniosek o emeryturę ubezpieczona złożyła w dniu 22 października 2013 r., oraz dyspozycję art. 129 ust. 1 cyt. ustawy, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstawania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Działając zaś na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd wnioskując a contrario, w punkcie II wyroku nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonej, mającego wpływ na jej prawo do wnioskowanego świadczenia.

SSO Monika Popielińska