Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 29 września 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Wojnicka - Blicharz

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2023 roku w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy R. K.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w G.

o wynagrodzenie, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, odprawę i inne

na skutek apelacji pozwanej (...) spółki akcyjnej w G. od wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku z dnia 22 sierpnia 2022 roku sygnatura VI P 175/22

oddala apelację;

przyznaje kuratorowi pozwanej R. G. kwotę 810 złotych /osiemset dziesięć/ tytułem wynagrodzenia za funkcję kuratora w postępowaniu apelacyjnym, które nakazuje wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gdańsku;

odstępuje od obciążania pozwanej wydatkami Skarbu Państwa poniesionymi w toku postępowania apelacyjnego.

sędzia Joanna Wojnicka – Blicharz

Sygn. akt VII Pa 159/22

UZASADNIENIE

co do punktu I i III wyroku z dnia 29 września 2023 roku

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2022 roku Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku zasądził od pozwanego (...) SA z siedzibą w G. na rzecz powoda R. K. następujące kwoty:

- kwotę 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za październik 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 11 2021r. do dnia zapłaty,

- kwotę 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za październik 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 11 2021 do dnia zapłaty,

- kwotę 3 438, 10 zł (słownie: trzy tysiące czterysta trzydzieści osiem złotych 10/100) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za listopad 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

- kwotę 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za listopad 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

- kwotę 361,90 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt jeden złotych 90 /100 ) brutto tytułem wynagrodzenia urlopowego za listopad 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

- kwotę 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za grudzień 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 01 2022 do dnia zapłaty,

- kwotę 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za grudzień 2021 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 01 2022r. do dnia zapłaty,

- kwotę 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za styczeń 2022 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty,

- kwotę 1634,80 zł (słownie: jeden tysiąc sześćset trzydzieści cztery złote 80 /100 ) brutto tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty,

- kwotę 11 400 zł (słownie: jedenaście tysięcy czterysta złotych ) brutto tytułem odprawy pieniężnej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty.

W drugim punkcie wyroku Sąd Rejonowy nakazał ściągnąć od pozwanego (...) SA z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Gdańsk - Południe w Gdańsku (NIP (...)) kwotę 1424 zł (słownie: jeden tysiąc czterysta dwadzieścia cztery złote) tytułem opłaty od pozwu, od obowiązku uiszczenia której powód był zwolniony z ustawy. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił i zważył następujące fakty i twierdzenia.

Pozwem wniesionym w dniu 16 marca 2022r. R. K. wniósł przeciwko pozwanemu (...) SA z siedzibą w G. o zapłatę kwoty 28 474 , 80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie :

- od kwoty 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za październik 2021 od dnia 1 11 2021r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za październik 2021 od dnia 1 11 2021 do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 438, 10 zł (słownie: trzy tysiące czterysta trzydzieści osiem złotych 10/100) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za listopad 2021 od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

-od kwoty 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za listopad 2021 od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

- od kwoty 361,90 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt jeden złotych 90 /100 ) brutto tytułem wynagrodzenia urlopowego za listopad 2021 od dnia 1 12 2021 do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za grudzień 2021 od dnia 1 01 2022 do dnia zapłaty,

- od kwoty 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za grudzień 2021 od dnia 1 01 2022r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za styczeń 2022 od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty,

- od kwoty 1634,80 zł (słownie: jeden tysiąc sześćset trzydzieści cztery złote 80 /100 ) brutto tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty,

- od kwotę 11 400 zł (słownie: jedenaście tysięcy czterysta złotych ) brutto tytułem odprawy pieniężnej od dnia 1 02 2022 do dnia zapłaty,

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w firmie (...) SA był zatrudniony od dnia 3 12 2012r. do 31 01 2022r. W dniu 30 11 2021 z inicjatywy pracodawcy w związku ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości spółki powód podpisał porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy . Pracodawca w tym piśmie zobowiązał się do wypłaty , oprócz normalnego wynagrodzenia za prace i innych świadczeń przewidzianych przepisami prawa należnej odprawy w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia . Roszczenia pozwu określone zostały zgodnie z oświadczeniem pracodawcy wg stanu rozliczeń obowiązujących na dzień 11 02 2022r. Działając w imieniu i na rzecz pozwanego pracodawcy oświadczenie podpisali Prezes Zarządu W. P. oraz wiceprezes dyrektor do spraw rozwoju J. D., w treści tego pisma „ spółka uznaje te świadczenia wobec powoda jako należne i wymagalne.

W sprawie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym od którego pozwany wniósł w ustawowym terminie sprzeciw, zaskarżając go w całości i wniósł o udzielenie pozwanemu zwłoki w zakresie płatności za bieżące należności.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podał, iż powództwo jest w jego ocenie przedwczesne, a zgodnie z ustaleniami powziętymi przez strony , powód udzielił pozwanemu zwłoki w zakresie płatności za bieżące zobowiązania wskazane w pozwie. Pozwany dodał, że pozostaje w gotowości do ugodowego zakończenia sporu z powodem i wszelkie twierdzenia odmienne uznać należy za nieuzasadnione i niezgodne z rzeczywistością. Jako że za moment , w którym roszczenie staje się wymagalne, uznać należy chwilę , w której wierzyciel może skutecznie domagać się zaspokojenia roszczenia, nie sposób przyjąć , że w niniejszej sprawie moment ten został osiągnięty . Bez ustalenia warunków i terminów spłat przez obie strony , przy jednoczesnej świadomości po stronie zobowiązanego o ciążącym na nim obowiązku , nie można mówić w ocenie pozwanego , że roszczenie jest wymagalne.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód R. K. był zatrudniony w (...) SA z siedzibą w G. od dnia 3 12 2012r. do 31 01 2022r. na początku na stanowisku specjalisty ds. bhp , zaś od 1 07 2019r. na stanowisku głównego specjalisty ds. bhp.

W dniu 30 11 2021 strony zawarły z inicjatywy pracodawcy porozumienie o rozwiązaniu stosunku pracy z powodu likwidacji stanowiska pracy z dniem 31.01 2022r. W porozumieniu pracodawca oświadczył, że zawarte ono zostało w związku z przyczynami niedotyczącymi pracownika oraz że następuje w trybie ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników , co zostanie oznaczone w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy. W porozumieniu wskazano , że w związku z powyższymi okolicznościami pracownikowi oprócz normalnego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń przewidzianych przepisami prawa , należna będzie odprawa , o której mowa w przepisach wskazanej ustawy , tj. w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia pracownika. W porozumieniu pracodawca potwierdził także , że wobec utraty możliwości bieżącego regulowania należności wobec pracownika , pozostaje on w opóźnieniu w zapłacie pracownikowi wynagrodzenia za październik 2021r.

Na skutek zawarcia porozumienia z dnia 30 11 2021r. o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy umowa o pracę stron rozwiązała się z dniem 31 01 2022r.

Pracodawca powoda reprezentowany przez prezesa zarządu W. P. i członka zarządu J. D. złożył powodowi oświadczenie , że w związku z trudną sytuacją spółki oraz brakiem możliwości regulowania zobowiązań wobec pracowników , nie zostały powodowi wypłacone należne świadczenia :

- 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za październik 2021 ,

- 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za październik 2021 ,

- 3 438, 10 zł (słownie: trzy tysiące czterysta trzydzieści osiem złotych 10/100) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za listopad 2021,

- 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za listopad 2021 ,

- 361,90 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt jeden złotych 90 /100 ) brutto tytułem wynagrodzenia urlopowego za listopad 2021 ,

- 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za grudzień 2021 ,

- 80 zł (słownie: osiemdziesiąt złotych) brutto tytułem opieki medycznej za grudzień 2021,

- 3 800 zł (słownie: trzy tysiące osiemset złotych) brutto tytułem wynagrodzenia zasadniczego za styczeń 2022 ,

- 1634,80 zł (słownie: jeden tysiąc sześćset trzydzieści cztery złote 80 /100 ) brutto tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy,

- 11 400 zł (słownie: jedenaście tysięcy czterysta złotych ) brutto tytułem odprawy pieniężnej,

Działając w imieniu i na rzecz pozwanego pracodawcy oświadczenie podpisali Prezes Zarządu W. P. oraz wiceprezes dyrektor do spraw rozwoju J. D., w treści oświadczenia pracodawca uznał powyższe świadczenia wobec powoda jako należne i wymagalne.

Powyższe należności uznane przez pracodawcę w oświadczeniu z dnia 11 02 2022r. nie zostały powodowi wypłacone.

Sąd Rejonowy uznał fakty przytoczone przez powoda za przyznane przez stronę pozwaną zgodnie z treścią art. 230 kpc z uwagi na powołanie się przez powoda na oświadczenie o uznaniu długu przez stronę pozwaną poparte kopią tego oświadczenia złożoną do akt sprawy i brak zaprzeczenia przez stronę pozwaną prawdziwości tego oświadczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, iż wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Zgodnie z treścią art. 152. § 1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem". Art. 171. K.p. stanowi w § 1.W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Natomiast zgodnie z art.229 kp § 6 badania lekarskie wstępne okresowe i kontrolne , o których mowa w § 1, 2 i 5, są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy. Zgodnie z treścią art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiazywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników Dz U 2018 poz. 1969t.j. pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;2)dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;3)trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. Ust 2.Przy ustalaniu okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, przepis art. 36 § 1 ¹ Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio. Ust 3.Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Z powyższych względów i na podstawie wskazanych powyżej przepisów prawa orzeczono jak w punkcie I wyroku uznając żądanie pozwu w całości za zasadne. Kwoty te zasądzono z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. O odsetkach orzeczono stosownie do art. 481 k.c. W myśl art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Sąd w punkcie II w związku z faktem, że powód był zwolniony z uiszczenia opłaty od pozwu z mocy ustawy, nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku od pozwanego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2020.755 t.j.) 1.424 złotych tytułem zwrotu opłaty od pozwu, pracodawca nie jest zwolniony od obowiązku uiszczenia tej opłaty .

W punkcie III wyroku Sąd wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3800 złotych, na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c., zgodnie z którym zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Od powyższego wyroku apelację wniosła pozwana spółka zarzucając obrazę przepisów prawa poprzez jego niezastosowanie i obciążenie pozwanej kosztami procesu pomimo tego, że pozwana podnosiła, iż nastąpił u niej spadek obrotów wobec wystąpienia COVID – 19 i stanu epidemii.

Kolejnym zarzutem wskazanym w apelacji był brak zastosowania art. 320 kpc i brak rozłożenia na raty świadczenia podczas gdy Sąd powinien uwzględnić szczególnie uzasadnione okoliczności wskazane przez pozwaną obejmujące trudną sytuację finansową. Zarzut trzeci apelacji dotyczył uznania za nieusprawiedliwionej nieobecności na rozprawie członka zarządu T. Ż. i procedowanie pomimo nieobecności. Uzasadniając zarzut z art. 102 kpc pozwana powołała się na orzeczenia dotyczące szczególnej sytuacji majątkowej strony w kontekście obciążania jej kosztami zastępstwa procesowego pełnomocnika procesowego.

Uzasadniając naruszenie art. 320 kpc pozwana wskazała, że Sąd powód jest spółką prowadzi działalność na szeroką skalę i nie grozi mu bankructwo, a brak płatności jednorazowej kwoty 20 tysięcy złotych nie spowoduje zagrożenia płynności finansowej. Pozwana wskazała, że rozłożenie należności na raty spowoduje całościowe zaspokojenie wierzyciela. Pozwana powołała się na stan epidemii jako przyczynę trudności finansowych. Pozwana wskazała, że gdyby nie wystąpienie COVID 19 to w sposób terminowy uiszczałaby należności na rzecz powoda.

Pozwana podała, że wiedzę na temat okoliczności podniesionych w sprzeciwie miał wiceprezes zarządu T. Ż., pozostali zaś jednoznacznie zaprzeczyli, aby prowadzili z powodem rozmowy. Pozwana uznała, że uniemożliwienie jej zaprezentowania jedynego stanowiska przez osobę, która zna okoliczności sprawy można postrzegać w kategorii pozbawienia prawa do obrony.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Powód wskazał, że działanie pozwanego nie wypłacającego należności ze stosunku pracy jest niezgodne z art. 8 kodeksu pracy. Powód wskazał, ze przedstawiciele pozwanej działają w złej wierze i wykorzystują wszelkie kroki w celu opóźnienia uprawomocnienia się wyroku.

Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2023 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku ustanowił dla pozwanej spółki kuratora w osobie radcy prawnego R. G., wobec braków w zarządzenie osób uprawnionych do reprezentacji pozwanej, który to stan nastąpił w toku postępowania apelacyjnego, z dniem 28 lutego 2023.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w ramach prerogatyw przysługujących mu z mocy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i na tej podstawie poczynił trafne ustalenia faktyczne co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy w całości podziela powyższe ustalenia zawarte w pisemnym uzasadnieniu, przyjmując je za własne ustalenia na podstawie art. 387 §1 ¹ pkt. 1 k.p.c., w związku z czym nie zachodzi potrzeba powielania wyczerpującej argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu tegoż sądu.

Sąd I instancji dokonał również wszechstronnej i wnikliwej analizy przepisów prawa materialnego oraz prawidłowej analizy ustalonego stanu faktycznego, które zostały przedstawione w pisemnym uzasadnieniu i Sąd Okręgowy w tym zakresie przyjmuje za własne oceny Sądu I instancji na podstawie art. 387 §1 ¹ pkt. 2 k.p.c.

W związku z powyższym, Sąd dokonał oceny jedynie wskazanych w apelacji zarzutów.

Odnosząc się do zarzutu nieważności postępowania na skutek pozbawienia strony możliwości obrony wobec braku usprawiedliwienia nieobecności na rozprawie, stwierdzić należy, że w badanej sprawie z pewnością nie doszło do naruszenia art. 379 pkt 5 kpc.

Termin pierwszego posiedzenia w ramach rozprawy został wyznaczony na dzień 29 czerwca 2022 roku. Przed terminem rozprawy wpłynął e mail od pozwanej z prośbą o wyznaczenie innego terminu celem przesłuchania pozwanej z uwagi na wyjazd służbowy. Przewodniczący zarządził wykazanie faktu wyjazdu przez stronę postępowania, co pozwany wykonał, a co doprowadziło do odwołania wyznaczonego terminu – karta 34 akt sprawy.

Kolejny termin został wyznaczony na dzień 22 sierpnia 2022 roku. Wezwanie na termin doręczono pozwanej w dniu 28 lipca 2022 roku – karta 46. Na terminie rozprawy za pozwanego nie stawił się nikt. Nie wpłynęło również usprawiedliwienie nieobecności od strony pozwanej. Pozwana nie podała żadnej informacji mogącej skutkować rozważeniem przez sąd podstaw do odroczenia rozprawy. Wezwanie skierowane do pozwanej zawierało rygor pominięcia dowodu z przesłuchania w razie niestawiennictwa. To własna decyzja strony postępowania skutkowała niestawiennictwem na rozprawie, a nie doszło do naruszenia procedury przez Sąd.

W takich okolicznościach sprawy trudno w ogóle ustosunkować się do zarzutu nieodroczenia rozprawy przez Sąd w dniu 22 sierpnia 2022 roku, skoro, strona nie złożyła takiego wniosku, nie stawiła się na posiedzenie Sądu bez usprawiedliwienia. Pozwana zrezygnowała z podjęcia obrony na rozprawie oraz z przesłuchania w charakterze strony.

Słusznie tym samym Sąd procedował na rozprawie i wydał tego dnia wyrok, skoro z okoliczności sprawy wynikało, że strona pozwana już zajęła stanowisko co do wszystkich kwestii prawnomaterialnych w postępowaniu, zgłosiła wszystkie istotne dowody dla poparcia swoich tez, ustosunkowała się do twierdzeń strony przeciwnej – co uczyniła w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Sąd nie miał żadnych podstaw do stosowania dyspozycji art. 214 par 1 kpc, a tym samym nie doszło do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 KPC).

Sąd Okręgowy nie uznał jako zasadnego zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 320 kpc, przewidującego możliwość rozłożenia na raty przez Sąd świadczenia lub wyznaczenia terminu do spełnienia zasądzanego świadczenia. Istotą tej instytucji procesowej jest oznaczenie sposobu spełnienia świadczenia w sposób odmienny niż to wynika z odpowiednich przepisów prawa materialnego. Instytucja ta ma służyć urzeczywistnieniu dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika. Jedyną przesłanką pozwalającą na zastosowanie wskazanego przepisu jest zaistnienie wypadku szczególnie uzasadnionego, czyli okoliczności dotyczącej stanu majątkowego pozwanego, przy czyn należy brać pod uwagę także sytuację wierzyciela, która może przemawiać za spełnieniem świadczenia od razu w całości. Zastosowanie tej instytucji może nastąpić z urzędu lub na wniosek strony. O rozłożeniu na raty może również zdecydować Sąd II instancji jako Sąd merytoryczny.

Analizując niniejszą sprawę w kontekście naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 320 kpc stwierdzić należy, że Sąd II instancji nie stwierdza naruszenia przez Sąd I instancji powyższego przepisu. Po pierwsze, z pewnością w toku postępowania nie został złożony przez pozwaną wniosek o rozłożenie świadczenia na raty. Taki wniosek nie wynika z treści sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym wymagalność prawnomaterialna została niesłusznie kwestionowana. Sąd Okręgowy nie stwierdził także podstawy do działania przez Sąd I instancji w tym zakresie z urzędu, skoro pozwana nie stawiła się na rozprawę, co uniemożliwiło ugodowe zakończenie postępowania czy odwołanie się do ewentualnych okoliczności warunkujących rozłożenie świadczenia na raty.

Sąd Okręgowy nie znajduje podstaw do skorzystania z artykułu 320 kpc w postępowaniu apelacyjnym. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 listopada 2022 roku I ACa 408/22 ochrona dłużnika wynikającą z art. 320 KPC nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty znajduje zastosowanie, gdy jest możliwe do wykonania przez dłużnika i tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody jest zostało przynajmniej wysoce uprawdopodobnione, że może być spełnione w niebagatelnych ratach w określonym terminie. Dobrodziejstwo rozłożenia na raty, nie powinno być stosowane w odniesieniu do pomiotów, które poczuwają się do odpowiedzialności za zaciągane przez siebie zobowiązania jedynie w przypadku gdy zostaną do tego przymuszone.

W tej sprawie, pozwany pomimo wymagalności świadczeń ze stosunku pracy od listopada 2021 roku nie poczynił żadnych starań w celu uiszczenia zaległości na rzecz powoda. Należności powoda są należnościami ze stosunku pracy dotyczącymi wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenia chorobowego, ekwiwalentu za urlop i odprawy. Świadczenia te są wierzytelnościami korzystającymi z pierwszeństwa, albowiem służą utrzymaniu się powoda. Pozwana zaś nie wykazała żadnych przesłanek mogących prowadzić do uznania, że zachodzą po jej stronie szczególne okoliczności, uzasadniające spełnienie świadczenia w ratach. Taką okolicznością nie jest stan epidemii, który dotknął wszystkich przedsiębiorców. Poza tym pozwana nie wykazała, aby była w stanie uiścić należność w ratach, skoro od 2021 roku, a zatem przez 2 lata nie zapłaciła na rzecz powoda należności dochodzonych pozwem. Dobrodziejstwo z tego przepisu nie może dotyczyć strony, która nie spełnia świadczenia dobrowolnie, a jedynie pod przymusem egzekucyjnym. W postępowaniu apelacyjnym brak jest możliwości uwzględnienia wniosku o zastosowanie art. 320 kpc, skoro spółka aktualnie nie ma zarządu, a zatem nie jest możliwym nawet uznanie, że jest w stanie w sposób ratalny uiścić należność na rzecz powoda.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 102 kpc, który statuuje możliwość odstąpienia od kosztów procesu w stosunku do strony w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Do takich szczególnych przypadków może należeć stan materialny strony, finansowy połączony z okolicznościami sprawy. W tej sprawie, po pierwsze argumenty wywodzone przez stronę postępowania dotyczące konieczności zastosowania odstąpienia od kosztów procesu zostały zaprezentowanie z powołaniem się na orzecznictwo dotyczące kosztów zastępstwa procesowego, które nie były zasądzone w tej sprawie. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu dotyczy kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa i Sąd słusznie nie znalazł przyczyn do odstąpienia od nich, albowiem pozwany na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym nie przedłożył żadnej dokumentacji, która prowadziłaby do konieczności uznania, że stan finansowy pozwanej jest zły.

Z tych względów, Sąd Okręgowy uznał wyrok Sądu Rejonowego za poprawny w całości i oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc, o czym orzekł w punkcie I.

W punkcie III wyroku Sąd Okręgowy uwzględnił wniosek kuratora procesowego ustanowionego w toku postępowania apelacyjnego dla spółki o odstąpienie od zasądzania na rzecz spółki kosztów procesu, do których należą wydatki na rzecz kuratora procesowego. Sąd Okręgowy przyznał w toku postępowania apelacyjnego wynagrodzenie na rzecz kuratora w kwocie 810 złotych, którym to wynagrodzeniem winna być obciążona pozwana, jako strona przegrywająca. Uwzględniając jednakże okoliczności sprawy, fakt braku zapłaty należności na rzecz powoda, braku zarządu spółki, jak również fakty wynikające z KRS, które wskazują na szereg postępowań sądowych toczących się przeciwko spółce w postępowaniach gospodarczych jak i innych pracowniczych, Sąd Okręgowy uznał, że spółka nie realizuje własnych zobowiązań w stosunku do wierzycieli, co świadczy o jej złej kondycji majątkowej, a to uprawnia Sąd do skorzystania z art. 102 kpc w postępowaniu apelacyjnym, co uczyniono na wniosek kuratora.

Sędzia Joanna Wojnicka – Blicharz