Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

UZASADNIENIE

Ministerstwo Sprawiedliwości Wydział Międzynarodowych Postępowań Rodzinnych działający jako organ centralny wyznaczony w myśl art. 6 Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 .10.1980 roku przesłał w dniu 16 listopada 2023 roku otrzymany za pośrednictwem niderlandzkiego organu centralnego wniosek L. K. (1) sporządzony w trybie Konwencji o powrót małoletnich O. K. oraz L. K. (2) do miejsca stałego pobytu w Niderlandach, podając, iż obecne małoletni przebywają z matką A. K. pod adresem S. ul. (...).

(wniosek k. 3)

W odpowiedzi na wniosek z dnia 22 grudnia 2023 roku pełnomocnik uczestniczki A. K. wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska uczestniczka podniosła, iż w trakcie małżeństwa stron wnioskodawca izolował od zarówno jej jak i swojej rodziny. Co więcej wnioskodawca stosował wobec uczestniczki przemoc fizyczną i psychiczną, takie zachowanie przejawiał również w stosunku do wspólnych dzieci stron, nadto do syna uczestniczki z pierwszego związku N.. Jak twierdziła uczestniczka rodzina została zgłoszona do organizacji zajmującej się przemocą fizyczną i psychiczną wobec rodziny. Sąd w Niderlandach potwierdził stanowisko uczestniczki oraz uznał za wiarygodne oświadczenie przydzielonego opiekuna rodziny, wskazując, że w rodzinie panowała napięta atmosfera i kultura strachu z powodu agresywnego zachowania wnioskodawcy. W sierpniu 2023 roku uczestniczka przy pomocy swojej rodziny, bez wiedzy męża opuściła terytorium Niderlandów i zamieszkała wraz z dziećmi u rodziców w S.. W ocenie uczestniczki ojciec dzieci powinien zostać niezwłocznie pozbawiony władzy rodzicielskiej bowiem nie posiada on żadnych umiejętności rodzicielskich. Wnioskodawca jest osobą przemocową wobec członków rodziny, kadry pedagogicznej i osób wspierających rodzinę. Jakiekolwiek kontakty uczestnika z rodziną stanowią bezpośrednie zagrożenie dla ich dobra, życie i zdrowia.

(odpowiedź na wniosek k. 18)

Na rozprawie przeprowadzonej w dniu 1 lutego 2024 roku pełnomocnicy stron konsekwentnie podtrzymali dotychczasowe stanowiska. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Gdańsku, przychylił się do stanowiska wnioskodawcy i wniósł o nakazanie małoletnim powrotu do Niderlandów.

(protokół rozprawy k. 184 – zapis protokołu rozprawy k. 186)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Małoletni O. i L. pochodzą ze związku małżeńskiego uczestników postępowania. Od marca 2018 roku rodzina zamieszkiwała wspólnie na terenie Niderlandów. Strony miały pod opieką również syna uczestniczki z poprzedniego związku N.. Rodzina zajmowała wspólnie jeden lokal mieszkalny. Małżonkowie współpracowali i współdziałali w opiece nad dziećmi. Rodzina objęta była pomocą stowarzyszenia „bezpieczny dom” w związku ze zgłoszonym przez uczestniczkę zarzutem względem męża dotyczącym przemocy. W trakcie wspólnego zamieszkiwania względem wnioskodawcy nie toczyły się żadne postępowania karne.

W dniu 14 sierpnia 2023 roku uczestniczka poinformowała najbliższą rodzinę mieszkającą w Polsce o chęci wyjazdu z Niderlandów. W dniu 17 sierpnia 2023 roku pod nieobecność wnioskodawcy uczestniczka w asyście rodziny bez zgody i wiedzy małżonka opuściła wspólnie z małoletnimi dziećmi stron terytorium Niderlandów. Uczestniczka udała się wówczas do Polski do dziadków macierzystych małoletnich. Wnioskodawca nie wyraził zgody na pobyt dzieci w Polsce ani na nich pozostanie.

Kilka dni po wyjeździe uczestniczki wraz z małoletnimi z Niderlandów wnioskodawca zwróci się do organu orzekającego właściwego dla miejsca jego zamieszkania z wnioskiem o rozwiązanie związku małżeńskiego z uczestniczką. Pomimo rozstania w sierpniu 2023 roku i prowadzenia sporów na drodze sądowej, na przełomie września i października tego samego roku małżonkowie prowadzili ze sobą rozmowy, w ramach których to snuli rozważanie dotyczące wzięcia w niedalekiej przyszłości ślubu kościelnego. Jeszcze w tamtym okresie uczestniczka postępowania darzyła męża pozytywnymi uczuciami „całego cię uwielbiam”, „rozkochałeś mnie na nowo” i wyznawała mu miłość natomiast w pismach kierowanych do organu orzekającego podawała, że boi się go a każda próba kontaktu z jego strony jest dla niej i dzieci przeżyciem traumatycznym.

(dowód: opinia k. 180, zeznanie uczestniczki k. 129-verte 130 – zapis protokołu rozprawy k. 131, k. 185 – zapis protokołu rozprawy k. 186, zeznanie wnioskodawcy k. 130 – zapis protokołu rozprawy k. 131, k. 184-verte 185 – zapis protokołu rozprawy k. 186, zeznanie E. G. k. 168-verte 169 – zapis protokołu rozprawy k. 174, zeznanie M. M. (1) k. 169 – zapis protokołu rozprawy k. 174, zeznanie M. K. k. 169-verte 171 – zapis protokołu rozprawy k. 174, zeznanie N. K. k. 171-verte 172 – zapis protokołu rozprawy k. 174)

Małoletni O. K. jest niespełna czteroletnim chłopcem. W czasie zamieszkiwania na terenie Niderlandów objęty był miejscową opieką medyczną, uczęszczał również do tamtejszej placówki edukacyjnej. Z uwagi na ograniczoną umiejętność porozumiewania się w języku niderlandzkim wykazywał problemy z a

klimatyzacją. Małżonkowie wspólnie pracowali nad sytuacją małoletniego. Po przyjeździe do Polski małoletni zapisany został do placówki przedszkolnej.

Małoletnia L. K. (2) ma dwa lata. Do czasu przyjazdu do Polski małoletnia pozostawała pod opieką rodziców. W chwili obecnej zapisana jest do placówki przedszkolnej.

W trakcie badań przeprowadzanych przez biegłych specjalistów małoletni spotkali swojego ojca którego rozpoznali i z którym bez oporu nawiązali bliższą relację. Zarówno dziewczynki jak i chłopiec przez większość pobytu w trakcie badania bardzo swobodnie eksplorowali otoczenie, chętnie korzystali ze znajdujących się w świetlicy zabawek. W ich zachowaniu nie zaobserwowano jakichkolwiek cech wzmożonego napięcia emocjonalnego, byli swobodni, bardzo aktywni i pozostawali w pozytywnym nastroju.

Przeprowadzony proces diagnostyczny wskazał, że małoletni są pozytywnie emocjonalnie związani z matką. Na ten moment to ona odgrywa pierwszoplanową rolę w ich życiu i w związku z tym w naturalny sposób w większym stopniu zapewnia im poczucie bezpieczeństwa oraz stabilizacji. Dzieci chętnie z własnej inicjatywy nawiązują z nią kontakt i bez oporu zwracają się do niej ze swoimi potrzebami. Z obserwacji zachowań małoletnich wynika, że najprawdopodobniej darzą oni uczestniczkę postępowania pozytywnymi uczuciami i traktują ją jako ważną dla siebie osobę. Choć chłopiec i dziewczynka od kilku miesięcy nie mieli bezpośredniego kontaktu ze swoim ojcem to są oni również z nim uczuciowe związani. Dzieci wyraźnie odróżniają wnioskodawcę od innych osób dorosłych i identyfikują go jako swojego tatę. W trakcie badań chętnie nawiązywali z nim kontakt fizyczny, nie stronili od niego i nie zachowywali w stosunku do jego osoby jakiegokolwiek dystansu. Nie zaobserwowano, aby dziewczynka bądź chłopiec ujawnili wobec ojca symptomy strachu czy niechęci. Podczas rozmowy specjalistów z uczestniczką małoletni pozostali pod opieką swojego ojca i wówczas nie okazywali oznak lęku separacyjnego związanego z nieobecnością matki. Badanie nie stwierdziło występowania u nich specyficznych symptomów bycia świadkami bądź bezpośrednimi ofiarami przemocy. Zebrane dane nie wskazują, żeby dziewczynka bądź chłopiec ujawniali typowe dla wyżej wskazanego zjawiska zaburzenia bądź deficyty w sferze somatycznej, emocjonalnej bądź społecznej. Brak jest również danych, aby małoletni doświadczali w bezpośredni sposób przemocy. Niemniej jednak małoletni pozostając pod pieczą obojga rodziców nie wychowywali się w pełni właściwych warunkach. Dzieci były niekiedy świadkami intensywnych kłótni rodziców, co nie tylko zaburzało ich poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, ale także stanowiło dla nich negatywne wzorce zachowań społecznych. Aktualnie choć małoletni nie są narażeni na tego typu doświadczenia to ich sytuacja opiekuńczo wychowawcza nadal nie jest jednak prawidłowa. Pomimo iż dzieci posiadają zaspokojone podstawowe potrzeby materialne bytowe i przynajmniej w części psychologiczne to aktualnie nie mają oni możliwości utrzymywania regularnych oraz wystarczająco częstych kontaktów z ojcem, który to umożliwiałyby im podtrzymanie z nim bliskiej więzi emocjonalnej. Biegli wskazali nie wynika jakoby sam pobyt małoletnich w Holandii stanowił dla nich jakąkolwiek traumę i sam w sobie był dla nich trudnym doświadczeniem.

Wnioskodawca L. K. (1) ma 35 lat, zamieszkuje w Niderlandach. Podejmuje zatrudnienie. Nie był karany sądownie ani w Polsce ani na terenie Niderlandów.

Uczestniczka A. K. ma 33 lata, podejmowała zatrudnienie na terenie Niderlandów, przed wyjazdem do Polski otrzymywała chorobowe i zapomogi socjalne, zamieszkuje wspólnie z małoletnimi dziećmi stron w Polsce, z miejscu zamieszkania dziadków macierzystych małoletnich.

(dowód: opinia k. 180, zeznanie uczestniczki k. 129-verte 130 – zapis protokołu rozprawy k. 131, k. 185 – zapis protokołu rozprawy k. 186, zeznanie wnioskodawcy k. 130 – zapis protokołu rozprawy k. 131, k. 184-verte 185 – zapis protokołu rozprawy k. 186)

Sąd zważył, co następuje

Celem postępowania zainicjowanego na podstawie konwencji z dnia 25 października 1980r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995 r. Nr 108, poz. 528) jest spowodowanie powrotu dziecka do kraju, w którym znajdowało się poprzednio jego centrum życiowe.

Zgodnie z art. 11 konwencji władze sądowe lub administracyjne każdego Umawiającego się Państwa powinny podejmować niezwłoczne działania w celu powrotu dziecka.

Zgodnie z artykułem 3 powołanej wyżej Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z dnia 25.10.1980-r, uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka uznane będzie za bezprawne, jeżeli:

a) nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz

b) w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo były tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Prawo do opieki określone w punkcie a) może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa tego państwa.

Artykuł 4 Konwencji mówi, że Konwencje stosuje się do każdego dziecka, które miało miejsce stałego pobytu w umawiającym się państwie bezpośrednio przed naruszeniem praw do opieki lub odwiedzin. Zgodnie z artykułem 13 Konwencji, bez względu na postanowienia artykułu poprzedzającego, władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydanie dziecka, jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że:

a)osoba, instytucja lub organizacja opiekująca się dzieckiem faktycznie nie wykonywała prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zatrzymania albo zgodziła się lub później wyraziła zgodę na uprowadzenie lub zatrzymanie; lub

b) istnieje powyższe ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną
lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia (…)

W tym miejscu należy ponownie wskazać, iż zgodnie z art. 13 lit.b Konwencja umożliwia uchylenie obowiązku zarządzenia wydania bezprawnie uprowadzonego dziecka, wyłącznie jeżeli istnieje ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.

Zdaniem Sądu wniosek L. K. (1) zasługuje na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie,
na który składają się złożone do akt dokumenty urzędowe i prywatne, w tym kserokopie i wydruki, których prawdziwość i wiarygodność nie zostały skutecznie zakwestionowane w toku postępowania; opinię biegłych; zeznania powołanych świadków E. G., M. M. (1), M. i N. K. oraz zeznania stron złożone w trybie art. 299 k.p.c w związku z art. 13§2 k.p.c.

Dokumenty, które zostały złożone do akt sprawy są w ocenie Sądu w pełni wiarygodne. Prawdziwość i autentyczność nie była przez strony kwestionowana i nie budziła też wątpliwości Sądu, wobec czego brak jest podstaw do podważania ich wiarygodności. Strony jedynie przedstawiały odmienne wnioskowania, które zdaniem Sądu nie mogą podważać wiarygodności.

Sąd uznał również za w pełni wiarygodną opinię biegłych sporządzoną w przedmiotowej sprawie na zlecenie Sądu, jak również podzielił jej wnioski. Opinia została sporządzona w sposób rzetelny, była logiczna, spójna i nie zawierała sprzeczności. Biegli udzielili odpowiedzi na pytanie sformułowane w tezie dowodowej w sposób pełny i zgodny z zakresem zlecenia Sądu. Nie można również pomijać faktu, że biegli sporządzając opinię nie opierali się na formułowanej a priori ocenie, lecz w oparciu o obiektywny i rzetelnie zebrany materiał badawczy, który potwierdzał prawidłowość wyrażonych przez nich twierdzeń.

Na podstawie analizy akt sprawy oraz przeprowadzonych badań specjalistycznych biegli stwierdzili, że na ten moment nie obserwuje się charakterystycznych symptomów świadczących o tym, że małoletni doświadczali bądź byli bezpośrednimi świadkami jakichkolwiek form przemocy. W ocenie biegłych z całokształtu uzyskanych informacji nie wynika jakoby sam pobyt chłopca i dziewczynki w Holandii stanowił dla nich jakąkolwiek traumą i sam w sobie był dla nich trudnym doświadczeniem relacja rodziców wskazuje, że zarówno O. jak i L. są dziećmi otwartymi i kontaktowymi w prawidłowym tempie nabywający mi nowe umiejętności, dlatego też prawdopodobne z biegiem czasu byliby oni w stanie w naturalny sposób tam funkcjonować. Ewentualny powrót małoletnich do poprzedniego miejsca pobytu pod bezpośrednią opiekę ojca i bez uczestniczki postępowania która to sama przejawia negatywne nastawienie w kwestii powrotu do Niderlandów może z dużym prawdopodobieństwem stanowić dla nich sytuację trudną związaną z rozłąką z matką, którą aktualnie postrzegają jako opiekuna pierwszoplanowego. Podkreślenia wymaga niemniej jednak również to, że ograniczenie dzieciom kontaktu z ojcem także naraża je na szkodę, gdyż przyczynia się do negatywnego kształtowania się tożsamości małoletnich oraz utrudnia im budowanie właściwych wzorców relacji.

Poddając ocenie zeznania powołanych świadków E. G. oraz M. M. (1) Sąd uznał za wiarygodne w zakresie, w którym pozostawały w spójności z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym sprawy. Potwierdzały one istnienie konfliktu stron i trudnych relacji małżonków. Zeznania M. i N. K. pozostawały w ocenie Sądu stronnicze i ukierunkowane do osiągnięcia przez uczestniczkę korzyści niniejszego procesu. Podnoszone przez świadków okoliczności były w istocie powieleniem zarzutów uczestniczki, które nie znalazły uznania Sądu.

Analizując natomiast zeznania stron Sąd uznał, iż stanowisko wnioskodawcy jest wiarygodne i w związku z czym uznał je w całości. Wskazać w tym miejscu należy, że w ocenie Sądu twierdzenia uczestniczki nie zostały poparte dowodami, które to umożliwiłby nadanie jego twierdzeniom przymiotu wiarygodności. Sąd oparł się na nich w takim zakresie w jakim korelowały z zeznaniami wnioskodawcy i wzajemnie się uzupełniały.

Wnioskodawca żądał powrotu małoletnich O. i L. do Niderlandów powołując się na przepisy Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Uczestniczka wniosła zaś o oddalenie wniosku strony przeciwnej poddając pod wątpliwość, aby powrót małoletnich do porzuconego miejsca zamieszkania był zgody z ich dobrem.

Analiza materiału dowodowego przedmiotowej sprawy wskazuje, iż w dniu 17 sierpnia 2023 roku uczestniczka bez uprzedniej zgody wnioskodawcy opuściła wspólnie z małoletnimi dziećmi stron terytorium Niderlandów. Wyjazd ten był w istocie planowany, bowiem jeszcze trzy dni wcześniej uczestniczka kontaktowała się ze swoją najbliższą rodziną prosząc o przetransportowanie jej z dziećmi na teren Polski. W istocie podczas rozprawy uczestniczka oświadczyła, że wyjazd do Polski odbył się wbrew woli ojca dzieci, bowiem pozostaje ona w przekonaniu, iż nie wyraził by on na niego zgody. Zgodnie z art. 5 a konwencji prawo do opieki obejmuje prawo dotyczące opieki nad osobą dziecka, w szczególności prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka. Bezsporne jest, iż oboje rodzice małoletnich posiadali pełną władzę rodzicielską nad synem i córką. Decyzję uczestniczki poczytywać należy więc za nadużycie władzy rodzicielskiej, a co istotne ograniczenie jej wnioskodawcy. W trakcie wspólnego pobytu w Niderlandach uczestniczka nie wystąpiła z inicjatywą zmiany sposobu wykonywania przez wnioskodawcę władzy rodzicielskiej. Zarówno ojciec i matka mają więc takie same prawa do sprawowania władzy rodzicielskiej wobec dzieci, które nie dają prymatu żadnemu z nich, zakładając ich równouprawnienie. Sąd pozostaje w przeświadczeniu, iż uczestniczka wykazała się nieodpowiedzialnością, a jej decyzja pozbawiona była aspektu ochrony dobra małoletnich. Przyznanie uczestniczki, że powyższe zdarzenia nastąpiły bez zgody ojca potwierdziło zasadność wniosku wnioskodawcy czyniąc jej wyjazd z dziećmi bezprawnym.

W tym miejscu należy ponownie wskazać, iż zgodnie z art. 13 lit.b Konwencja umożliwia uchylenie obowiązku zarządzenia wydania bezprawnie uprowadzonego dziecka, wyłącznie jeżeli istnieje ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia. Uczestniczka postępowania podniosła, że jej wyjazd stanowił konsekwencję zachowania ojca małoletnich, jego agresji zarówno względem matki małoletnich jak i do jej syna z poprzedniej relacji partnerskiej. W ocenie Sądu fakt, iż uczestniczka nie przedłożył żadnej dokumentacji świadczącej o zasadności jej stanowiska, a wypowiadane przez nią twierdzenia nie były tożsame z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym sprawy, determinował uznanie, iż enumeratywnie wskazane okoliczności podane były przez stronę na potrzeby niniejszego procesu. W ocenie Sądu prezentowane przez uczestniczkę zarzuty uznać należało za gołosłowne, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, że badanie biegłych nie stwierdziło występowania u nich specyficznych symptomów bycia świadkami bądź bezpośrednimi ofiarami przemocy. Zebrane dane nie wskazują, żeby dziewczynka bądź chłopiec ujawniali typowe dla wyżej wskazanego zjawiska zaburzenia bądź deficyty w sferze somatycznej, emocjonalnej bądź społecznej. Brak jest również danych, aby małoletni doświadczali w bezpośredni sposób przemocy. Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, że uczestniczka podnosząc argumentację swojego wyjazdu w istocie zasłania własne potrzeby i subiektywną ocenę sytuacji dobrem małoletnich. Sąd pozostaje na stanowisku, iż powrót małoletnich do centrum ich życia nie narazi ich na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawi je w sytuacji nie do zniesienia. Natomiast kierując się doświadczeniem życiowym Sąd uznał, że postawa rodzicielska uczestniczki świadczy o jej niedojrzałości rodzicielskiej i obojętności wobec emocjonalnych potrzeb małoletnich, co niewątpliwie stoi w sprzeczności z ich dobrem. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż na terenie Niderlandów prowadzone jest postepowanie rozwodowe między małżonkami, którego rozstrzygnięcie obejmować będzie sytuację wychowawczą małoletnich O. i L..

W tych warunkach nakazanie uczestniczce postępowania powrotu małoletnich do Niderlandów wypełnia znamiona przepisu artykułu 6 Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, czyniąc stanowisko wnioskodawcy zasadnym i zgodnym z dobrem dzieci. Sąd nie widzi również przeszkód na powrót uczestniczki do Niderlandów na czas podjęcia przez małżonków regulacji sytuacji wychowawczej małoletnich.

Wobec powyższych okoliczności Sąd uznał, że nie istnieją przesłanki z art. 13 b Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z dnia 25.10.1980-r. SNICKN 1538/99LEX nr 51629 CKN 1538/9, i wobec bezprawnego uprowadzenia małoletnich dzieci wniosek o nakazanie ich powrotu do Niderlandów jest całkowicie uzasadniony. Dlatego też Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w związku z art. 26 ust. 2 Konwencji. Sąd zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu poniesionych kosztów postępowania zgodnie z przedstawionym na rozprawie w dniu 1 lutego 2023 roku zestawieniem kosztów.

SSO Magdalena Wcisło-Szczygieł

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień – projekt a. M. S.;

2.  Odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikom stron, Prok. Okr. w Gdańsku bez pouczenia – portal.

SSO Magdalena Wcisło-Szczygieł Gdańsk, 13.02.2024r.