II Ns 7/23 - zarządzenie, uzasadnienie Sąd Okręgowy w Gdańsku z 2023-06-06
Sygn. akt II Ns 7/23
UZASADNIENIE
Ministerstwo Sprawiedliwości Wydział Międzynarodowych Postępowań Rodzinnych działający jako organ centralny wyznaczony w myśl art. 6 Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 .10.1980 roku przesłał w dniu 13 marca 2023 roku otrzymany za pośrednictwem duńskiego organu centralnego wniosek S. U. sporządzony w trybie Konwencji o powrót małoletnich N. V. U. ur. w dniu (...) i A. M. U. (2) ur. w dniu (...) do miejsca stałego pobytu w Dani, podając, iż obecne małoletnie przebywają z matką M. (1) pod adresem S. 4, (...)-(...) T.. Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało również, że tożsamy wniosek był uprzednio rozpoznawany przed tut. Sądem pod sygn. akt II Ns 17/22, przy czym postępowanie to zostało umorzone z uwagi na dobrowolny powrót matki z dziećmi do Danii.
(wniosek k. 3)
W odpowiedzi na wniosek z dnia 12 kwietnia 2023 roku uczestniczka M. (1) podniosła, iż nie uprowadziła małoletnich dzieci stron z terenu Danii i wniosła o jego oddalenie.
W osnowie pisma procesowego uczestniczka wskazała, że w trakcie pożycia małżeńskiego stron wnioskodawca nadużywał alkoholu i wykazywał agresywną postawę względem małżonki. Nie interesował się córkami, nie pomagał w ich wychowaniu i opiece oraz nie zabezpieczał ich finansowo. Uczestniczka zmuszona była korzystać z pomocy najbliższych. W grudniu 2019 roku rodzina osiedliła się wspólnie na terenie Danii. Jak twierdzi uczestniczka rodzina kilkukrotnie zmieniała lokale mieszkalne. Ich warunki mieszkalne były trudne. Ignorowanie przez wnioskodawcę sytuacji życiowej rodziny, jak również poświęcanie uwagi kolegom, aniżeli córkom doprowadziło do podjęcia przez uczestniczkę decyzji o wyprowadzce. Pierwotnie zamieszkiwała wspólnie z córkami w Centrum Kryzysowym, po czym korzystając z pomocy koleżanki zatrzymała się w jej mieszkaniu. Trudność w znalezieniu, a następnie utrzymaniu zatrudnienia skłoniła uczestniczkę do wyjazdu do Polski. Uczestniczka utrzymywała kontakt z wnioskodawcą, który oczekiwał jej powrotu do Danii, w konsekwencji czego ta złożyła sprawę rozwodową na terenie Polski. W październiku 2022 roku uczestniczka planowała powrót do Danii, gdzie mogła skorzystać z pomocy koleżanki. Dwa dni przed planowanym wyjazdem do Danii uczestniczka otrzymała pismo z Ministerstwa Sprawiedliwości o uprowadzeniu małoletnich. Jak twierdzi uczestniczka w dniu 30 listopada ostatecznie wróciła do Danii. Pierwotnie zamieszkiwała w hotelach, a ostatecznie zamieszkała wspólnie z wnioskodawcą. W międzyczasie relacje małżeńskie stron nie uległy poprawie, wnioskodawca w dalszym ciągu spożywał alkohol i ignorował swoje obowiązki rodzicielskie. W styczniu 2023 roku uczestniczka nie zastanawiając się długu zaczęła pakować swoje i dzieci rzeczy. Przez okres miesiąca ponownie zamieszkiwała w Centrum Kryzysowym. Uczestniczka osiedliła się ponownie w Polsce, gdzie jak twierdzi zapewnia dzieciom stabilizację życiową.
(odpowiedź na wniosek k. 85)
Na ostatniej rozprawie przeprowadzonej w dniu 4 maja 2023 roku pełnomocnicy stron przedstawili ostateczne stanowiska końcowe. Zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka konsekwentnie podtrzymali dotychczasowe żądania. Przedstawiciel Prokuratury Okręgowej w Gdańsku przychylił się do wniosku i wniósł o nakazanie małoletnim powrotu do Danii.
(protokół rozprawy k. 111 – zapis protokołu rozprawy k. 113)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny
Małoletni N. U. i A. U. pochodzą ze związku małżeńskiego stron. W 2019 roku małżonkowie zdecydowali się osiedlić na terenie Danii. Sytuacja wychowawcza małoletnich była zaburzona, co wynikało z napięć i konfliktów między małżonkami. Funkcjonowanie dzieci uzależnione było od obecnej sytuacji małżeńskiej stron. Po przyjeździe do Danii małoletnia N. podjęła edukację przedszkolną. Małoletnie objęte zostały również terytorialną opieką zdrowotną. W maju 2021 roku uczestniczka zgłosiła się do Centrum Kryzysowego celem poprawy sytuacji życiowej rodziny. Niespełna miesiąc później nie licząc się z wolą wnioskodawcy zdecydowała się wyjechać do Polski, jednoznacznie odmawiała powrotu do Danii. Niepodporządkowanie się woli męża spowodowało powzięcie przez wnioskodawcę kroków prawnych celem odzyskania małoletnich dzieci.
Podczas pobytu w Polsce uczestniczka konsultowała sytuację zdrowotną córek. Pozostawała jednak w przekonaniu, iż zaangażowanie polskich lekarzy było zbytnio uciążliwe. Zarówno odczucia uczestniczki jak i wszczęcie przez wnioskodawcę postępowania z Konwencji Haskiej dot. uprowadzenia dzieci doprowadziły ostatecznie do powrotu uczestniczki z małoletnimi do Dani w grudniu 2022 roku. Po powrocie uczestniczka spędziła z małoletnimi pierwszą noc u koleżanki, następnie pozostała w hotelu do dnia 12 grudnia 2022 roku. Na skutek obopólnej decyzji małżonków uczestniczka wprowadziła się do wnioskodawcy i spędziła z nim święta Bożego Narodzenia. Wspólne pożycie nie trwało jednak długo, bowiem w dniu 17 stycznia 2023 roku uczestniczka wspólnie z dziećmi wyprowadziła się. Uczestniczka po raz kolejny skorzystała z pomocy Centrum Kryzysowego, który zapewnił jej lokal mieszkalny. Zarówno matka jak i małoletnie córki objęte zostały pomocą specjalistów. Uczestniczka poinformowała przydzieloną jej uprzednio asystentkę rodziny o sytuacji w której została pobita przez wnioskodawcę. Podczas wyprowadzki wnioskodawca miał zatrzymywać siłą małżonkę przed opuszczeniem mieszkania, w wyniku czego doznała niewymagających leczenia urazów ciała. Nie udała się jednak na obdukcję, natomiast instytucje socjalne nie zdecydowały się na podjęcie żadnych kroków prawnych.
W międzyczasie uczestniczka starała się ustabilizować kwestie wychowawcze małoletnich, szczególnie te dotyczące edukacji dzieci. W tym celu pracownik socjalny zorganizował spotkania z rodzicami celem wypracowania wspólnego porozumienia. W dniu 9 lutego 2023 roku uczestniczka nie biorąc pod uwagę pracy i zaangażowania opieki instytucjonalnej zdecydowała się na ponowny wyjazd do Polski. Wnioskodawca podjął wiadomość o arbitralnej decyzji małżonki za pośrednictwem asystentki rodziny.
(dowód: zeznanie wnioskodawcy k. 101-verte 102 – zapis protokołu rozprawy k. 104, zeznanie uczestniczki k. 102-verte 103 – zapis protokołu rozprawy k. 104)
Wnioskodawca S. U. ma 41 lat, z zawodu obsługa restauracji, zamieszkuje na terenie Danii. Posiada pełnie władz rodzicielskich nad małoletnimi córkami. Podejmuje zatrudnienie w dwóch zakładach pracy. Nie posiada zgody na pobyt stały i podjęcie zatrudnienia.\ Uczestniczka M. (1) ma 37 lat, z zawodu jest sprzedawcą, zamieszkuje wspólnie z małoletnimi dziećmi stron w domu swojej matki w T.. Posiada pełnie władz rodzicielskich nad małoletnimi córkami. Nie podejmuje stałego zatrudnienia, od lutego 2022 roku do lutego 2023 roku pobierała świadczenie pielęgnacyjne. Nie posiada wiedzy, czy na terenie Danii prowadzone są jakiekolwiek postępowania dot. małoletnich, czy też grozi jej odpowiedzialność karna za wywiezienie córek poza granice kraju. W trakcie pierwszego pobytu w Polsce założyła pozew rozwodowy, które ostatecznie został jej zwrócony. Planuje formalnie rozwiązać łączące strony więzi małżeńskie.
Uczestniczka w rozmowie z kuratorem zawodowym wskazała, że wróciła do Dani w grudniu 2019 roku chcąc dać szanse mężowi na refleksję i poprawę swojego zachowania. Stwierdziła również, że między nią a ojcem małoletnich jest wszystko w porządku. W rozmowie z kuratorem uczestniczka przyznała, że nie pomyślała wówczas, żeby powiedzieć kuratorowi o agresywnej postawie małżonka. Dotychczasowa sytuacja życiowa małżonków tj. brak stałej pracy, zmiany miejsca zamieszkania, ewentualna przemoc domowa i alkoholizm, jak również ingerencja służb duńskiej w sprawy rodzinne, świadczy o tym, że są oni niewydolni rodzicielsko względem małoletnich.
(dowód: zeznanie wnioskodawcy k. 101-verte 102 – zapis protokołu rozprawy k. 104, zeznanie uczestniczki k. 102-verte 103 – zapis protokołu rozprawy k. 104, sprawozdanie k. 125)
Małoletnia N. U. ma 6 lat rozpoczęła naukę w szkole specjalnej. Małoletnia wymaga wczesnego wspomagania rozwoju, zaliczona jest do osób niepełnosprawnych tj. orzeczenie od dnia 22.11.2021r. do 28.02.2023r.
Małoletnia A. U. ma 5 lat i nie realizuje edukacji przedszkolnej, pozostaje pod bezpośrednią opieką matki i babci macierzystej. Posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności datowane od 15.11.2021 roku do 28.02.2023 roku. Małoletnia włada językiem polskim, po angielsku zna pojedyncze słowa/sylaby. Dziewczynka nie pamięta taty, nie lubi go, jednak nie potrafi wskazać tego przyczyny.
(dowód: notatka z wysłuchania k. 107, orzeczenie k. 138, orzeczenie k. 140, opinia k. 142, opinia k. 145, wniosek k. 12)
Sąd zważył, co następuje
Celem postępowania zainicjowanego na podstawie konwencji z dnia 25 października 1980r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995 r. Nr 108, poz. 528) jest spowodowanie powrotu dziecka do kraju, w którym znajdowało się poprzednio jego centrum życiowe.
Zgodnie z art. 11 konwencji władze sądowe lub administracyjne każdego Umawiającego się Państwa powinny podejmować niezwłoczne działania w celu powrotu dziecka.
Zgodnie z artykułem 3 powołanej wyżej Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z dnia 25.10.1980-r, uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka uznane będzie za bezprawne, jeżeli:
a) nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz
b) w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo były tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.
Prawo do opieki określone w punkcie a) może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa tego państwa.
Artykuł 4 Konwencji mówi, że Konwencje stosuje się do każdego dziecka, które miało miejsce stałego pobytu w umawiającym się państwie bezpośrednio przed naruszeniem praw do opieki lub odwiedzin. Zgodnie z artykułem 13 Konwencji, bez względu na postanowienia artykułu poprzedzającego, władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydanie dziecka, jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że:
a)osoba, instytucja lub organizacja opiekująca się dzieckiem faktycznie nie wykonywała prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zatrzymania albo zgodziła się lub później wyraziła zgodę na uprowadzenie lub zatrzymanie; lub
b) istnieje powyższe ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną
lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia (…)
W tym miejscu należy ponownie wskazać, iż zgodnie z art. 13 lit.b Konwencja umożliwia uchylenie obowiązku zarządzenia wydania bezprawnie uprowadzonego dziecka, wyłącznie jeżeli istnieje ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.
Zdaniem Sądu wniosek S. U. zasługuje na uwzględnienie.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie,
na który składają się złożone do akt dokumenty urzędowe i prywatne, w tym kserokopie i wydruki, których prawdziwość i wiarygodność nie zostały skutecznie zakwestionowane w toku postępowania; zeznania stron złożone w trybie art. 299 k.p.c w związku z art. 13§2 k.p.c.
Dokumenty, które zostały złożone do akt sprawy są w ocenie Sądu w pełni wiarygodne. Prawdziwość i autentyczność nie była przez strony kwestionowana i nie budziła też wątpliwości Sądu, wobec czego brak jest podstaw do podważania ich wiarygodności. Strony jedynie przedstawiały odmienne wnioskowania, które zdaniem Sądu nie mogą podważać wiarygodności tych dokumentów.
Analizując natomiast zeznania stron Sąd uznał, iż stanowisko wnioskodawcy jest wiarygodne i w związku z czym uznał je w całości. Wskazać w tym miejscu należy, że w ocenie Sądu twierdzenia uczestniczki nie zostały poparte dowodami, które to umożliwiłby nadanie jego twierdzeniom przymiotu wiarygodności. Sąd oparł się na nich w takim zakresie w jakim korespondowały z zeznaniami wnioskodawczy i wzajemnie się uzupełniały.
Wnioskodawcza żądał powrotu małoletnich córki stron Danii powołując się na przepisy Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Uczestniczka wniosła zaś o oddalenie wniosku strony przeciwnej poddając pod wątpliwość aby powrót małoletnich do Danii był zgody z ich dobrem.
Analiza materiału dowodowego przedmiotowej sprawy wskazuje, iż w dniu 9 lutego 2023 roku uczestniczka bez uprzedniej zgody wnioskodawcy opuściła wspólnie z małoletnimi córkami stron terytorium Danii. Wyjazd ten nie był jednak planowany, stanowił impulsywną i arbitralną decyzję uczestniczki. W istocie podczas rozprawy uczestniczka oświadczyła, że wyjazd do Polski odbył się wbrew woli ojca dzieci, bowiem pozostaje ona w przekonaniu, iż nie posiada on tego typu kompetencji by móc współdecydować o istotnych sprawach dzieci. Zgodnie z art. 5 a konwencji prawo do opieki obejmuje prawo dotyczące opieki nad osobą dziecka, w szczególności prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka. Bezsporne jest, iż oboje rodzice małoletnich posiadali pełną władzę rodzicielską nad córkami. Decyzję uczestniczki poczytywać należy więc za nadużycie władzy rodzicielskiej, a co istotne ograniczenie jej wnioskodawcy. W trakcie wspólnego pobytu w Danii uczestniczka nie wystąpiła z inicjatywą zmiany sposobu wykonywania przez wnioskodawcę władzy rodzicielskiej. Zarówno ojciec i matka mają więc takie same prawa do sprawowania władzy rodzicielskiej wobec dziecka, które nie dają prymatu żadnemu z rodziców, zakładając ich równouprawnienie. Sąd pozostaje w przeświadczeniu, iż uczestniczka wykazała się nieodpowiedzialnością, a jej decyzja pozbawiona była aspektu ochrony dobra małoletnich. Przyznanie uczestniczki, że powyższe zdarzenia nastąpiły bez zgody ojca potwierdziło zasadność wniosku wnioskodawcy czyniąc jej wyjazd z córkami bezprawnym.
W tym miejscu należy ponownie wskazać, iż zgodnie z art. 13 lit.b Konwencja umożliwia uchylenie obowiązku zarządzenia wydania bezprawnie uprowadzonego dziecka, wyłącznie jeżeli istnieje ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia. Uczestniczka postępowania podniosła, że jej wyjazd stanowił konsekwencję zachowania ojca małoletnich, jego pijaństwa, agresji i nieodpowiedzialności. W ocenie Sądu fakt, iż uczestniczka nie przedłożył żadnej dokumentacji świadczącej o zasadności jej stanowiska, a wypowiadane przez nią twierdzenia nie były tożsame z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym sprawy, determinował uznanie, iż enumeratywnie wskazane okoliczności podane były przez stronę na potrzeby niniejszego procesu. Na kanwie niniejszego postępowania mamy do czynienia z sytuacją, w której uczestniczka dwukrotnie zdecydowała się na uprowadzenie małoletnich córek poza granice Danii, co nie pozostaje to bez znaczenia w kontekście ostatecznego rozstrzygnięcia Sądu. Stosownie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego decyzja uczestniczki o opuszczeniu Danii wynikała z subiektywnych obiekcji względem prawidłowości rozwoju małoletnich. Istotnym dla Sądu było twierdzenie uczestniczki, która zdecydowała się na powrót do Danii w grudniu 2022 roku bowiem nie odpowiadał jej proces diagnostyczny chorób małoletnich w Polsce. Nie uszło uwadze Sądu, iż mimo prezentowanej w toku sprawy obawy przed postawą wnioskodawcy uczestniczka zdecydowała się na ponowną zmianę miejsca zamieszkania dzieci. Co więcej w okresie świąt Bożego Narodzenia w 2022 zamieszkiwała wspólnie z małżonkiem pomimo że był on osobą potencjalnie stosującą przemoc. Sąd ustalił, że w trakcie pobytu w Dani rodzina objęta była pomocą służb instytucjonalnych, w szczególności asystenta rodziny, który znając sytuację życiową małżonków nie zdecydował się na podjęcie jakichkolwiek kroków prawych mających na celu odseparowanie wnioskodawcy zarówno od uczestniczki jak i małoletnich córek. Przeciwnie, podjął on działania by wspomóc małżonków w ich procesie wychowawczym. Uczestniczka starała się ustabilizować kwestie wychowawcze małoletnich, szczególnie te dotyczące edukacji dzieci. W tym celu pracownik socjalny zorganizował spotkania z rodzicami celem wypracowania wspólnego porozumienia. Uczestniczka nie biorąc pod uwagę pracy i zaangażowania opieki instytucjonalnej zdecydowała się na ponowny wyjazd do Polski. Wskazać w tym miejscu należy, że zarówno pierwszy jak i drugi wyjazd uczestniczki poza granice kraju stanowił jej dobrowolną decyzję, która nie miała realnego przełożenia na dobro dzieci. Uczestniczka podnosząc argumentację swojego wyjazdu w istocie zasłania własne potrzeby i subiektywną ocenę sytuacji dobrem małoletnich. Sąd pozostaje na stanowisku, iż powrót małoletnich do centrum ich życia nie narazi ich na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawi je w sytuacji nie do zniesienia. Natomiast kierując się doświadczeniem życiowym Sąd uznał, ze postawa rodzicielska uczestniczki świadczy o jej niedojrzałości rodzicielskiej i obojętności wobec emocjonalnych potrzeb małoletnich, co niewątpliwie stoi w sprzeczności z ich dobrem. Sąd kierując się doświadczeniem życiowym uznał również, iż sposób sprawowania władzy rodzicielskiej przez uczestniczkę świadczy o jej niewydolności wychowawczej.
W tych warunkach nakazanie uczestniczce postępowania powrotu małoletnich do Danii wypełnia znamiona przepisu artykułu 6 Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, czyniąc stanowisko wnioskodawcy zasadnym i zgodnym z dobrem dzieci. Sąd nie widzi również przeszkód na powrót uczestniczki do Danii na czas podjęcia przez małżonków regulacji sytuacji wychowawczej małoletnich, w szczególności, iż miało to już miejsce w 2022 roku.
Wobec powyższych okoliczności Sąd uznał, że nie istnieją przesłanki z art. 13 b Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z dnia 25.10.1980-r. SNICKN 1538/99LEX nr 51629 CKN 1538/9, i wobec bezprawnego uprowadzenia małoletnich dzieci wniosek o nakazanie ich powrotu do Danii jest całkowicie uzasadniony. Dlatego też Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w związku z art. 26 ust. 2 Konwencji. Natomiast w oparciu o §4 ust.2 w zw. z §10 ust.1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu Sąd zasądził ze Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. M. kwotę 240 złotych plus VAT tytułem kosztów pomocy prawnej ustanowionej z urzędu.
ZARZĄDZENIE
1. odnotować w kontrolce uzasadnień – projekt a. M. K.,
2. odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikom stron – portal, Prok. Okr. w Gdańsku
3. Urlop sędziego 15-28.05.2023r .
SSO Magdalena Wcisło-Szczygieł Gdańsk, 6.06.2023
r.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Gdańsku
Data wytworzenia informacji: