Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

UZASADNIENIE

Wnioskodawca O. R. wystąpił z wnioskiem o nakazanie powrotu do Ukrainy małoletniego O. R. urodzonego (...) w W. na podstawie Konwencji o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę.

W uzasadnieniu swego żądania wnioskodawca wskazał, iż w dniu 25 września 2023 roku matka małoletniego M. R. korzystając z możliwości bezproblemowego przekroczenia granicy z dzieckiem i bez odpowiedniego zezwolenia ojca dziecka przekroczyła wraz z dzieckiem granicę polsko – ukraińską. O zamiarze opuszczenia Ukrainy i wywiezienia dziecka nie uprzedziła wnioskodawcy. Około godziny 11:00 poinformowała wnioskodawcę, że jedzie do Polski i nie planuje wracać. Wówczas wnioskodawca zawiadomił policję w celu uniemożliwienia matce wywozu dziecka. W dniu 16 października 2023 roku otrzymał pismo z policji informujące, że w czasie stanu wojennego na przekroczenie granicy przez małoletnie dziecko nie jest wymagana zgoda drugiego rodzica. Od momentu wyjazdu wnioskodawca ma ograniczony kontakt z dzieckiem. W dalszej części uzasadnienia wniosku wnioskodawca wskazał, że pozostaje w związku małżeńskim z uczestniczką postępowania. Pozostaje w konflikcie z małżonką. Miejsce zamieszkania dziecka tryb wychowania i komunikowania się z dzieckiem nie zostały ustalone przez sąd. Od 2019 roku wnioskodawca należy do Sił Zbrojnych Ukrainy i wykonuje zadania bojowe.

Na rozprawie w dniu 12 września 2024 r., pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Pełnomocnik uczestniczki postępowania M. R. domagała się oddalenia wniosku. Prokurator wniósł o oddalenie wniosku.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Małoletni O. R. urodzony (...) w W. na Ukrainie jest dzieckiem pochodzącym ze związku małżeńskiego O. R. i M. R..

( okoliczność bezsporna )

Wnioskodawca i uczestniczka postępowania posiadają pełną władzę rodzicielską nad synem. Nie toczyły się żadne postępowania przed sądem rodzinnym odnośnie dziecka. Wnioskodawca i uczestniczka postępowania rozstali się kiedy małoletni miał siedem miesięcy i od tej pory zamieszkują osobno.

(okoliczność bezsporna)

M. R. przyjechała wraz z synem do Polski w dniu 11 marca 2022 roku w związku z wybuchem wojny na Ukrainie. Wnioskodawca nie sprzeciwiał się temu z uwagi na bezpieczeństwo dziecka.

Przed wyjazdem do Polski małoletni był zameldowany w obwodzie mikołajowskim, rejon pierwomajski m. A..

Po przyjeździe do Polski M. R. zamieszkała wraz z synem w B. w wynajętym mieszkaniu. Dziecko rozpoczęło edukację w przedszkolu (...) w B.. M. R. podjęła pracę jako pomoc kuchenna w restauracji (...) w U.. W okresie od 1 lipca do 22 września 2023 roku małoletni O. przebywał na wakacjach u babci macierzystej na Ukrainie. Wyjazd został zorganizowany w celu odwiedzenia rodziny. Dziecko spotkało się wówczas z wnioskodawcą podczas jego tygodniowego urlopu. Po trzymiesięcznym pobycie dziecka na Ukrainie wnioskodawca chciał zabrać syna.

Od początku 2024 r. przed sądem ukraińskim toczy się postępowanie o ustalenie miejsca zamieszkania przy ojcu. W tamtej sprawie sąd wydał postanowienie, że dziecko ma mieć kontakt z ojcem co sobotę od 16:00 do 19:00 i w niedzielę od 13:00 do 19:00 za pośrednictwem komunikatora internetowego.

(dowód: zeznania uczestniczki k.121 płyta k. 124, wywiad środowiskowy k. 49-50, 52-53, wyciąg z rejestru wspólnoty terytorialnej wraz z tłumaczeniem k. 26,27)

Od 24 lutego 2022 r. Ukraina jest w stanie wojny rozpoczętej przez Federację Rosyjską. Terytorium Ukrainy objęte jest działaniami wojennymi. Wnioskodawca jest żołnierzem walczącym na froncie.

(okoliczność bezsporna)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentach jak również na informacjach pochodzących z wywiadu środowiskowego. W ocenie Sądu dokumenty te jako pochodzące od uprawnionych instytucji zawierają obiektywne informacje, pozwalające w sposób nie budzący wątpliwości poczynić na ich podstawie ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie. Odnosząc się do zeznań uczestniczki postępowania są one na wiarygodne co do podstawowych faktów i nie budzą wątpliwości. Dlatego też w ocenie Sądu zasługują one na przymiot wiarygodności. Wnioskodawca O. R. nie stawił się na rozprawie, nie brał również udziału w rozprawie za pośrednictwem komunikatora internetowego.

Sąd odstąpił od wysłuchania małoletniego z uwagi na okoliczności sprawy, bowiem niezależnie od woli dziecka z uwagi na działania wojenne na terytorium Ukrainy, powrót małoletniego jest niewskazany.

Celem postępowania zainicjowanego na podstawie konwencji z dnia 25 października 1980 r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995 r. Nr 108, poz. 528) jest spowodowanie powrotu dziecka do kraju, w którym znajdowało się poprzednio jego centrum życiowe. Nie jest celem tego postępowania rozstrzygnięcie o pieczy nad dzieckiem albo o władzy rodzicielskiej.

Zgodnie z art. 11 konwencji władze sądowe lub administracyjne każdego Umawiającego się Państwa powinny podejmować niezwłoczne działania w celu powrotu dziecka.

Zgodnie z art. 3 konwencji uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka będzie uznane za bezprawne jeżeli;

- nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji wykonywanego wspólnie lub indywidualnie na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz

- w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Zgodnie z art. 12 konwencji jeżeli dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub zatrzymane w rozumieniu artykułu 3, a w chwili wpłynięcia wniosku do władzy sądowej lub administracyjnej Umawiającego się Państwa, w którym znajduje się dziecko, upłynął okres krótszy niż jeden rok od dnia uprowadzenia lub zatrzymania, zainteresowana władza zarządza niezwłoczne wydanie dziecka. Władza sądowa lub administracyjna powinna również zarządzić wydanie dziecka, nawet po upływie jednego roku, o którym mowa w ustępie poprzedzającym, chyba że zostało ustalone, że dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska.

Z art. 12 zdanie 2 wynika, że sąd powinien zarządzić wydanie dziecka nawet jeśli wniosek wpłynie do sądu po upływie roku od chwili bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania, chyba że zostało ustalone, że dziecko przystosowało się do swego nowego środowiska.

Zgodnie z art. 13 konwencji władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydanie dziecka, jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że:

a)  osoba, instytucja lub organizacja opiekująca się dzieckiem faktycznie nie wykonywała prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zatrzymania, albo zgodziła się lub później wyraziła zgodę na uprowadzenie lub zatrzymanie, lub

b)  istnieje poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd doszedł do stanowczego przekonania, iż wniosek O. R. nie zasługiwał na uwzględnienie z następujących przyczyn omówionych poniżej.

W pierwszej kolejności wymaga rozważenia czy i kiedy doszło do bezprawnego uprowadzenia dziecka w rozumieniu art. 3 konwencji. Należy zauważyć, że uczestniczka postępowania przyjechała wraz z dzieckiem do Polski 11 marca 2022 roku w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy. Wprawdzie nie posiadała ona formalnej zgody ojca dziecka na ten wyjazd, jednakże nie budzi wątpliwości Sądu, iż wnioskodawca nie sprzeciwiał się temu, bowiem i z treści wniosku, i z zeznań uczestniczki postępowania wynika, że bezpośrednio po tamtym wyjeździe wnioskodawca nie zainicjował żadnego postepowania dotyczącego małoletniego. Natomiast jeśli chodzi o wyjazd we wrześniu 2023 r. wskazać należy, iż poprzedzający go pobyt dziecka na Ukrainie miał charakter czasowy i związany był z odwiedzinami rodziny, w tym wnioskodawcy. Trudno zatem przyjąć, iż przed wrześniem 2023 roku małoletni miał stałe miejsce zamieszkania na terytorium Ukrainy, skoro już wcześniej dziecko wraz z matką od ponad roku przebywało na terytorium Polski. Ponadto uczestniczka postępowania opuszczając wraz z dzieckiem terytorium Ukrainy nie musiała posiadać zgody ojca dziecka w związku ze stanem wojny na terytorium Ukrainy, na co wskazał wnioskodawca w uzasadnieniu swego wniosku. (k. 30,31) Nie można zatem przypisać uczestniczce postępowania bezprawności uprowadzenia dziecka. W tych warunkach należy przyjąć, iż przyjazd małoletniego do Polski nastąpił w marcu 2022 r. Natomiast wniosek w niniejszej sprawie wpłynął do Sądu 22 kwietnia 2024 roku to jest po upływie ponad dwóch lat od wyjazdu małoletniego do Polski. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności z wywiadu środowiskowego jednoznacznie wynika, iż małoletni zintegrował się z obecnym środowiskiem.

Ponadto nawet przyjmując twierdzenia wnioskodawcy co do daty opuszczenia przez dziecko terytorium Ukrainy, należy zauważyć, iż wnioskodawca domaga się powrotu dziecka na terytorium państwa objętego działaniami wojennymi, a to w ocenie Sądu skutkowałoby postawieniem dziecka w sytuacji nie do zniesienia w rozumieniu art. 13 b konwencji. Nie budzi wątpliwości Sądu, iż zarządzenie powrotu dziecka do państwa, na którego terytorium toczą się działania wojenne pozostawałoby w sprzeczności z dobrem dziecka.

W tych warunkach mając na uwadze powyższe rozważania orzeczono jak na wstępie wobec zaistnienia przesłanki przewidzianej w art. 13 a i b konwencji z dnia 25 października 1980 r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995r. Nr 108, poz. 528).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie § 10 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714) przyznając je w zwiększonej stawce z uwagi na nakład pracy pełnomocników.