Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

UZASADNIENIE

Wnioskodawca P. B. (1) wystąpił z wnioskiem o nakazanie powrotu małoletniej H. J. B. urodzonej (...) do Niemiec na podstawie Konwencji o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę.

W uzasadnieniu swego żądania wnioskodawca wskazał, iż uczestniczka postępowania P. B. (2) wyjechała wraz z dzieckiem do Polski w dniu 28 czerwca 2023 roku. Od tego czasu wnioskodawca nie ma kontaktu z córką. Małoletnia urodziła się w Niemczech. Tam dziecko uczęszczało do żłobka i miało stały kontakt z językiem niemieckim. Rodzice małoletniej pozostają w związku małżeńskim, jednakże obecnie toczy się przed Sądem Okręgowym w Elblągu sprawa o rozwód pod sygnaturą V C 651/23. Wnioskodawca zarzuca uczestniczce postępowania uzależnienie od alkoholu i sprawowanie opieki nad dzieckiem pod wpływem alkoholu, bowiem wielokrotnie znajdował ukryte przez uczestniczkę postępowania butelki po alkoholu.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania P. B. (2) wniosła o oddalenie wniosku.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania zarzuciła wnioskodawcy wieloletnie stosowanie przemocy wobec niej, co spowodowało jej wyjazd wraz dzieckiem do Polski a nadto złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez wnioskodawcę – postępowanie przygotowawcze zakończyło się przesłaniem aktu oskarżenia do Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim.

Ostatecznie na rozprawie w dniu 27 lutego 2024 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. Prokurator popierał wniosek.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Małoletnia H. B. urodzona (...) w G. jest dzieckiem P. B. (1) i P. B. (2). Rodzice małoletniej pozostają małżeństwem zawartym w dniu 15 maja 2021 roku. Obecnie toczy się przed Sądem Okręgowym w Elblągu sprawa o rozwód zarejestrowana pod sygnaturą VC 651/23.

(okoliczności bezsporne - vide: kopia aktu urodzenia dziecka k. 9, kopia aktu małżeństwa k.10)

Wnioskodawca zamieszkuje na terenie Niemiec od 2011 r i tam pracuje, uczestniczka postępowania zamieszkała z wnioskodawcą w Niemczech od 2018 roku. W Niemczech urodziła się małoletnia H.. Dziecko na terenie Niemiec uczęszczało do żłobka, było zameldowane w Niemczech, korzystało z opieki medycznej. Małoletnia ma obywatelstwo polskie. Dziecko posługuje się językiem polskim i niemieckim. Na córkę wypłacany był zasiłek rodzinny.

Oboje rodzice posiadają pełnię władzy rodzicielskiej nad córką. Rodzina nigdy nie była obiektem zainteresowania służb socjalnych ani instytucji udzielających pomocy rodzinie. Rodzice małoletniej po urodzeniu dziecka złożyli oświadczenie o wspólnym wykonywaniu władzy rodzicielskiej nad córką.

Relacje pomiędzy wnioskodawcą a uczestniczką postępowania układały się coraz gorzej, uczestniczka postępowania czuła się coraz gorzej traktowana przez męża, zarzucała mu stosowanie przemocy. Jeden raz została wezwana przez sąsiadów policja, interwencja zakończyła się pouczeniem.

W dniu 28 czerwca 2023 roku uczestniczka postępowania wraz z małoletnią H. pod nieobecność wnioskodawcy opuściła wspólne miejsce zamieszkania stron i przyjechała do Polski. Będąc w drodze do Polski poinformowała wnioskodawcę o wyjeździe, mówiąc, że jedzie przemyśleć pewne sprawy. Uczestniczka postępowania nie mówiła kiedy wróci do Polski, natomiast wnioskodawca chciał, żeby wróciła. Nie wyrażał zgody na stały pobyt dziecka w Polsce. Po przyjeździe do Polski uczestniczka postępowania złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa znęcania się nad nią. Postępowanie przygotowawcze zakończyło się przesłaniem aktu oskarżenia do Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim. Sprawa zarejestrowana jest pod sygnaturą IIK 407/23.

Natomiast wnioskodawca w dniu 12 lipca 2023 r. wystąpił z pozwem o rozwód. Sprawa toczy się przed sadem Okręgowym w Elblągu pod sygnaturą VC 651/23.

Uczestniczka postępowania wystąpiła również w dniu 28 czerwca 2023 do Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z wnioskiem o ustalenie miejsca pobytu dziecka przy niej. W sprawie zapadło w dniu 12 lipca 2023 r, postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia.

Wnioskodawca z kolei w sprawie rozwodowej złożył pismo ,które jako wniosek o nakazanie powrotu małoletniej H. B. zostało przekazane do Sądu Okręgowego w Gdańsku. Sprawa wpłynęła 24 października 2023 r. została zarejestrowana pod sygnaturą IINs 25/23. W dniu 27 października zostało wydane zarządzenie o zwrocie wniosku.

Wnioskodawca zadeklarował również, iż w razie ewentualnego powrotu dziecka wraz z matką do Niemiec, jest w stanie zapewnić zarówno dziecku jak i uczestniczce mieszkanie oraz utrzymanie.

Uczestniczka postępowania przed wyjazdem do Polski pracowała jako pomoc dentystyczna. Posługuje się językiem niemieckim na poziomie B1.

(dowód: zeznania wnioskodawcy k.146-147, zeznania uczestniczki postępowania k. 147-148, płyta k. 149, dokumentacja medyczna wraz z tłumaczeniem k. 11- 25, zawiadomienie o przesłaniu aktu oskarżenia k.28, wywiad środowiskowy k. 41-42 akt oskarżenia k. 50- 51, odpis postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia k. 144,

z akt VC 651/23 kopia pozwu k. 55-67, kopia odpowiedzi na pozew k.75-90, wywiad środowiskowy k.112-114

a w pozostałym zakresie okoliczności bezsporne)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w toku niniejszego postępowania. Prawdziwość i autentyczność przedstawionych przez strony dokumentów nie budziła wątpliwości. Nie były one też kwestionowane przez strony. Sąd nie uwzględnił wniosku o zwrócenie się do Centrum Usług Społecznych w K. o nadesłanie opinii lub sprawozdań dotyczących małoletniej albowiem data przyjazdu małoletniej do Polski była bezsporna, zaś jej sytuacja opiekuńczo wychowawcza wynika z wywiadów środowiskowych sporządzonych zarówno do sprawy rozwodowej jak i dla potrzeb niniejszej sprawy.

Sąd odstąpił od wysłuchania małoletniej H. z uwagi na wiek dziecka i związany z tym stopień rozwoju dziecka.

Analizując natomiast zeznania wnioskodawczyni i uczestnika, Sąd oparł się na nich w takim zakresie w jakim korespondowały one ze sobą i wzajemnie się uzupełniały. Generalnie zeznania te pozostawały spójne i wzajemnie ze sobą korespondowały, co do daty wyjazdu do Polski, okoliczności związanych z wyjazdem a także co do podstawowych faktów związanych z zamieszkiwaniem stron w Niemczech. Różniły się natomiast co do przebiegu pożycia stron w czasie wspólnego zamieszkiwania w Niemczech. I tak wnioskodawca zarzucał uczestniczce postępowania nadużywanie alkoholu i sprawowanie opieki nad dzieckiem pod wpływem alkoholu, natomiast uczestniczka postępowania zarzucała wnioskodawcy stosowanie przemocy. Sąd weryfikował te zeznania w oparciu o dokumenty przedłożone przez strony. Natomiast nie jest rzeczą Sądu rozpatrującego niniejszą sprawę przesądzanie czy pozwany dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa na szkodę uczestniczki czy też nie. W ocenie Sądu niewątpliwie małżeństwo stron przechodziło kryzys zakończony rozstaniem stron i wniesieniem sprawy rozwodowej. Jednakże budzą wątpliwości twierdzenia uczestniczki postępowania co do stosowania przemocy przez wnioskodawcę. Gdyby taka sytuacja miała miejsce z taką intensywnością o jakiej mowa w art 13 b konwencji, zdaniem Sądu, niewątpliwie już w Niemczech zostałyby wdrożone środki mające na celu zapobieżenie stosowania dalszej przemocy zaś uczestniczka postępowania otrzymałaby stosowaną pomoc zwłaszcza w okresie po urodzeniu się córki. Pozostaje poza sporem, iż małoletnia korzystała z opieki medycznej na terenie Niemiec i również brak jest dowodów potwierdzających, by małoletnia przed przyjazdem do Polski wychowywała się w niekorzystnych dla jej rozwoju warunkach. Dlatego też w ocenie Sądu uczestniczka postępowania nie wykazała, aby ona lub dziecko byli ofiarami przemocy domowej.

Celem postępowania zainicjowanego na podstawie konwencji z dnia 25 października 1980 r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995 r. Nr 108, poz. 528) jest spowodowanie powrotu dziecka do kraju, w którym znajdowało się poprzednio jego centrum życiowe.

Zgodnie z art. 11 konwencji władze sądowe lub administracyjne każdego Umawiającego się Państwa powinny podejmować niezwłoczne działania w celu powrotu dziecka.

Zgodnie z art. 3 konwencji uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka będzie uznane za bezprawne jeżeli;

- nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji wykonywanego wspólnie lub indywidualnie na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz

- w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Zgodnie z art. 12 konwencji jeżeli dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub zatrzymane w rozumieniu artykułu 3, a w chwili wpłynięcia wniosku do władzy sądowej lub administracyjnej Umawiającego się Państwa, w którym znajduje się dziecko, upłynął okres krótszy niż jeden rok od dnia uprowadzenia lub zatrzymania, zainteresowana władza zarządza niezwłoczne wydanie dziecka. Władza sądowa lub administracyjna powinna również zarządzić wydanie dziecka, nawet po upływie jednego roku, o którym mowa w ustępie poprzedzającym, chyba że zostało ustalone, że dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska.

Zgodnie z art. 13 konwencji władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydanie dziecka jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że:

a)  osoba, instytucja lub organizacja opiekująca się dzieckiem faktycznie nie wykonywała prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zatrzymania albo zgodziła się lub później wyraziła zgodę
na uprowadzenie lub zatrzymanie lub,

b)  istnieje poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.

Władza sądowa lub administracyjna może również odmówić zarządzenia powrotu dziecka, jeżeli stwierdzi, że dziecko sprzeciwia się powrotowi oraz, że osiągnęło wiek i stopień dojrzałości, przy którym właściwe jest uwzględnienie jego opinii.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd doszedł do stanowczego przekonania, iż wniosek o nakazanie powrotu małoletniej H. B. zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu zostały spełnione przesłanki nakazania powrotu dziecka wymienione w art. 3 konwencji. Pozostaje poza sporem, iż małoletnia do 28 czerwca 2023 r. miała stałe miejsce pobytu w Niemczech. Przebywała tam z rodzicami od urodzenia. W Niemczech małoletnia korzystała z ubezpieczenia zdrowotnego i opieki medycznej. Rodzice uzyskiwali świadczenia finansowe na dziecko. Obojgu rodzicom przysługiwało wspólne prawo do opieki w rozumieniu konwencji. Bezspornym jest, iż po urodzeniu małoletniej a jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego rodzice małoletniej złożyli oświadczenie o wspólnym wykonywaniu władzy rodzicielskiej. W Niemczech nie zapadło żadne orzeczenie odnośnie władzy rodzicielskiej zarówno wnioskodawcy jak i uczestniczki. Do momentu rozstania rodzice małoletniej zamieszkiwali razem i wspólnie opiekowali się córką. Zatem zgodnie z art. 5 a konwencji prawo do opieki obejmujące prawo dotyczące opieki nad osobą dziecka, w szczególności prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka wnioskodawca posiada.

Odnosząc się natomiast do zarzutu, iż istnieje ryzyko, że powrót małoletniej do Niemiec narazi małoletnią na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawi je w sytuacji nie do zniesienia, zdaniem Sądu nie zasługuje on na uwzględnienie. Wprawdzie uczestniczka postępowania, zarzucała wnioskodawcy stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej, jednakże, jak już o tym była mowa wyżej, nie zostało to w sposób nie budzący wątpliwości wykazane. Co prawda akt oskarżenia w sprawie o znęcanie się nad uczestniczką został przesłany do sądu rejonowego, jednakże kwestia czy wnioskodawca dopuścił się wobec uczestniczki przestępstwa nie została przesądzona. Tym bardziej, iż w trakcie wspólnego zamieszkiwania uczestniczka postępowania jak i dziecko nie byli izolowani od środowiska, uczestniczka postępowania pracowała zawodowo, dziecko uczęszczało do żłobka i żadne instytucje – poza jednorazową interwencją policji – nie interweniowały w związku z przemocą w rodzinie. Nie budzi natomiast wątpliwości, iż konflikt, jaki zaistniał pomiędzy stronami niniejszego postępowania, jest związany z rozstaniem stron i kryzysem jaki przechodził ich związek o czym świadczy chociażby ilość postępowań inicjowanych przez strony. Nie jest to okoliczność, która wskazywałaby na wystąpienie przesłanek wymienionych w art. 13b konwencji. Wszelkie tego typu okoliczności wykazane w niniejszym postępowaniu wskazują na konflikt związany z rozstaniem stron postępowania, co nie stanowi szkody fizycznej lub psychicznej albo sytuacji nie do zniesienia w rozumieniu konwencji.

Odnosząc się natomiast do treści postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wydanego w sprawie INsm 237/23 na z uwagi na wątpliwości co do jurysdykcji sądu polskiego ustalonej w oparciu o miejsce zwykłego pobytu dziecka (art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) Nr 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 roku w sprawie jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę wersja przekształcona)

W tych warunkach nakazanie uczestniczce powrotu małoletniej do Niemiec jest zasadne. Nie spowoduje również sytuacji, w której uczestniczka przyjeżdżając wraz z dzieckiem do Niemiec, będzie pozbawiona jakichkolwiek środków do życia. Podkreślić bowiem należy, iż wnioskodawca zadeklarował pomoc w zapewnieniu uczestniczce i dziecku mieszkania i środków utrzymania.

Na marginesie należy zauważyć, iż to uczestniczka podejmując arbitralnie decyzję o uprowadzeniu dziecka do Polski, nie uszanowała więzi łączących dziecko z ojcem i naraziła dziecko na ryzyko wyeliminowania ojca z życia dziecka. Tym samym spowodowała sytuację, która mogła narazić małoletniego na szkodę psychiczną.

Mając na uwadze powyższe rozważania orzeczono jak na wstępie na mocy art. 3 i 12 zdanie pierwsze podstawie konwencji z dnia 25 października 1980 r. o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę (Dz. U. z 1995r. Nr 108, poz. 528), przy czym termin powrotu dziecka został zakreślony na podstawie art. 598 ⁵§ 2 kpc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc