Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR del. Michał Jank

Protokolant : sekr, sąd. Magdalena Szulta

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2016 r. w Gdańsku, na rozprawie

sprawy z powództwa Z. F.

przeciwko M. C.

o zapłatę

I.zasądza od pozwanej M. C. na rzecz powódki Z. F. kwotę 40.000 zł (czterdzieści tysięcy złotych);

II.oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.543,41 zł (jeden tysiąc pięćset czterdzieści trzy 41/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powódka Z. F. wniosła o zasądzenie od pozwanej M. C.:

- kwoty 2000 zł miesięcznie tytułem świadczenia alimentacyjnego na podstawie art. 897 kc w związku z popadnięciem przez powódkę w niedostatek po dokonaniu darowizny

- zasądzenie kwoty 126515,61 zł na mocy art. 897 kc w związku z koniecznością uregulowania przez powódkę zaległości w podatku dochodowym za 2013 r.

- o zasądzanie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, iż zawarła z pozwaną umowę darowizny środków pieniężnych w wysokości 376875 zł. Przed przelewem tej kwoty strony ustaliły, iż gdyby zaszła konieczność zapłaty podatku za 2013 r. córka przekaże jej kwotę niezbędną do uregulowania tego podatku. Powódka nie miała zamiaru darowania córce całej kwoty, część z tej kwoty zamierzała zachować dla siebie jako zabezpieczenie należnych jej potrzeb. Początkowo istniały między stronami ustalenia, że pozwana zwróci część pieniędzy powódce, jednak ostatecznie do porozumienia w tym zakresie nie doszło. Strony ustaliły więc, iż pozwana za otrzymane pieniądze kupi lokal mieszkalny, który następnie wynajmie, a środki z wynajmu przekazywać będzie powódce. Po dokonaniu darowizny sytuacja życiowa powódki uległą znacznemu pogorszeniu, pogorszył się jej stan zdrowia. Począwszy od kwietnia 2014 r. komornik zajmuje część emerytury powódki, powódka musi przyjmować szereg leków. W kwietniu 2014 r. powódka uzyskała informację, iż będzie musiała zapłacić znaczny podatek dochodowy od osób fizycznych za 2013 r. Nieuregulowanie tego obowiązku spowodowało, że wszczęta został kolejna egzekucja. Obecnie na skutek zajęcia komorniczego powódka otrzymuje kwotę około 1300 zł, z czego około 460 zł przeznacza na koszty stałe związane z utrzymaniem mieszkania.

W odpowiedzi na pozew pozwana M. C. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, że powódka nie znajduje się w niedostatku, gdyż kwota, którą otrzymuje powódka jest większa od wynagrodzenia minimalnego. Wskazała, iż udzielała powódce pomocy finansowej. Nadto żądana kwota 126515,61 zł nie mieści się w kategorii świadczeń należnych na mocy art. 897 kc , gdyż ma służyć uregulowaniu długów podatkowych, a nie zadośćuczynieniu usprawiedliwionym potrzebom powódki w zakresie kosztów utrzymania. . Powódka nie uwzględniła tez pomocy finansowej od syna. Nadto we wrześniu 2013 r. powódka uczyniła kolejną darowiznę - tym razem na rzecz P. F. i dopiero ta darowizna pozbawiła powódkę możliwości przeciwdziałania niedostatkowi. Dlatego z roszczeniami opartymi na art. 897 kc winna występować wobec tej osoby. Wskazała, iż roszczenie sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego . Zaprzeczyła, aby zobowiązała się do zapłaty podatku od otrzymanej kwoty. Strony ustaliły, iż za darowane pieniądze nabyte zostanie mieszkanie dla wnuka powódki. Pozwana uważała, iż podatek zostanie uiszczony z pozostałej kwoty ekwiwalentu, którzy wcześniej otrzymała, a pozostałą kwotę powódka przeznaczy na rzecz jej syna P.. P. F. otrzymał bowiem wcześniej od powódki lokal mieszkalny w drodze darowizny. Strony zamierzały dokonać rozliczeń z tytułu dokonanej na rzecz syna darowizny. Pozwana zakwestionowała wysokość żądanych pozwem kwot.

W toku postępowania strona powodowa wskazała, iż alternatywną podstawą roszczeń powódki jest umowa między stronami mocą której pozwana zobowiązała się uiścił połowę należnego podatku . Strony umówiły się też, iż pozwana za przekazane jej pieniądze zakupi lokal mieszkalny, a dochody z jego najmu będzie przekazywać powódce.

Pozwana powyższym twierdzeniom zaprzeczyła. Potwierdzała, iż była ogólna zgoda co do konieczności pomocy powódce, przy czym nie zostały ustalone żadne konkretne kwoty.

W kolejnym piśmie procesowym powódka wskazała, iż w zakresie żądania zapłaty kwoty 2000 zł miesięcznie mieści się:

- kwota 1600 zł wynikająca z uzgodnień miedzy stronami polegających na tym że pozwana za otrzymane pieniądze zakupi lokal mieszkalny, a dochody z najmu tego lokalu będą przekazywane powódce, przy czym strony nie ustaliły jednoznacznie kwoty, jak ma być przekazywana powódce z tytułu najmu, jednakże za otrzymaną w drodze darowizny kwotę można kupić lokal, który można wynająć za 1600 zł

- kwota 400 zł wynikająca z tego, iż po dokonaniu darowizny zmniejszyły się dochody powódki a jednocześnie zwiększyły się wydatki związane z pogarszającym się stanem zdrowia - roszczenie to oparte jest o art. 897 kc.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W marcu 2011 r. powódka Z. F. zawarła z P. F. umowę darowizny lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...).

Pozwana M. C. nie zaakceptowała powyższego faktu i domagała się rozliczenia dokonanej darowizny poprzez zapłatę przez P. F. na jej rzecz określonej kwoty. Do takiej zapłaty nigdy nie doszło.

/dowód: odpis z KW - k. 103-105; korespondencja SMS - k .106-113; zeznania świadka J. C. - k. 201-203, 208; zeznania świadka P. F. - k. 247v-249/

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 10 czerwca 2011 r. utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 września 2012 r. powódka zobowiązana została do zapłaty kwoty na rzecz (...) SA w W..

Na podstawie powyższych orzeczeń wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne, o którym powódka dowiedziała się w marcu 2014 r.

Łączna kwota do zapłaty przez powódkę z powyższego tytułu wynosiła około 200.000 zł.

/okoliczności bezsporne nadto korespondencja e-mail - k . 43-47/

Powódka Z. F. otrzymała ekwiwalent za nieskorzystanie z prawa pierwokupu nieruchomości należącej do jej męża i jego przodków, która to nieruchomość została znacjonalizowana na mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Wobec nieskorzystania z prawa pierwszeństwa zakupu, zawarte zostało w dniu 29 marca 2013 r. porozumienie z przedsiębiorcą dzierżawiącym tę nieruchomość, na mocy którego wypłacił on spadkobiercom byłych właścicieli kwoty tytułem ekwiwalentu za niewykonanie prawa pierwszeństwa zakupu tejże nieruchomości.

Na mocy tego porozumienia P. F. i M. F. (1) otrzymali kwoty po 376875 zł.

Z. F. otrzymała kwotę 753.750 zł, która to kwota została zdeponowana u notariusza, który miał kwotę tę przelać w równych częściach na rachunki bankowe P. F. i pozwanej.

Środki pieniężne powódki zostały przekazane na rachunki bankowe dzieci powódki w dniu 12 kwietnia 2013 r.

Przelanie środków finansowych powódki na rachunki bankowe dzieci miało na celu uniknięcie ich zajęcia w toku postępowania egzekucyjnego. Ustalenie było takie, iż powódka będzie mogła korzystać z tych środków. P. F. założył na swoje nazwisko rachunek bankowy, w którym zdeponował środki rzędu ponad 100.000 zł, z których powódka mogła swobodnie korzystać.

/dowód: porozumienie z 29.03.2013 r. - k. 36-42; korespondencja e-mail - k. 43-47, 168-168v, 184-186; częściowo zeznania świadka P. F. - k. 150-151, 155, 247v; zeznania świadka J. C. - k. 201-203, 208; zeznania świadka M. F. (2) - k. 204, 208/

W lipcu 20113 r. podpisana została pisemna umowa darowizny kwoty 376.875 zł między powódką a pozwaną. W umowie tej wpisano datę 12 kwietnia 2013 r. jako datę zawarcia mając na uwadze, iż w tym dniu przekazano faktycznie środki pieniężne.

Analogiczna umowa została zawarta we wrześniu 2013 r. między powódką a P. F..

/okoliczności bezsporne nadto dowód: umowa darowizny - k. 35/

W kwietniu 2014 r. okazała się, że powódka zobowiązana jest do zapały podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodu uzyskanego na mocy porozumienia z 29 marca 2013 r.

Zarówno powódka jak i pozwana i P. F. zgodni byli co do tego, iż tego podatku nie będzie płacić powódka. Pozwana nie zamierzała pokryć połowy podatku, do zapłaty którego zobowiązana była powódka, mając na uwadze, iż nie doszło do rozliczenia darowizny lokalu położonego w G. na rzecz P. F..

W toku prowadzonych między powódką i jej dziećmi negocjacji co do rozliczeń finansowych i sfinansowania podatku należnego od powódki ustalono, iż wartość lokalu darowanego P. F. wynosi 220.000 zł , przy czym uwzględniono, iż poniósł on nakłady na ten lokal rzędu 40.000 zł. W toku negocjacji pozwana złożyła oświadczenie, iż skoro należy jej się połowa wartości tego mieszkania tj. 110.000 zł , zaś P. F. poniósł na ten loka nakłady, to gotowa jest pokryć koszt uiszczenia podatku do wysokości 40.000 zł, zaś kwotę 70.000 zł winien uiścić P. F. z uwagi na to, iż to on stał się wyłącznym właścicielem lokalu.

P. F. nie zapłacił żadnej części podatku dochodowego, którym obciążono powódkę.

/dowód: zeznania świadka J. C. - k. 201-203; częściowo zeznania świadka P. F. - k. 150-151, 155; częściowo zeznania M. F. (2) - k. 203-206, 208; korespondencja e-mail - k. 43-47, 184-186/

Decyzją z 18 lipca 2014 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w G. odmówił powódce umorzenia zaległości podatkowych w podatku od osób fizycznych za 2013 r. w wysokości 232434 zł .

Powódka występowania o interpretację indywidualną celem ustalenia, iż nie jest obowiązana do zapłaty podatku od otrzymanego ekwiwalentu, jednakże wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 3 marca 2015 r. skarga powódki na negatywną decyzję organu administracji w tym zakresie została oddalona.

/dowód: decyzja 18.07.2014 r. - k. 31-35; wyrok z 3.03.2015 r. - k. 169-173/

W dniu 6 sierpnia 2014 r. organ skarbowy egzekucyjny dokonał zajęcia emerytury powódki na łączna kwotę 250.632,22 zł.

/dowód: zawiadomienie o zajęciu - k. 30/

Pomiędzy pozwaną i P. F. prowadzone były także rozmowy dotyczące finansowania potrzeb powódki i zaspokajania jej bieżących potrzeb. Strony zgodne były co do tego, iż powódkę należy wspierać finansowo, przy czym nie ustalono konkretnej kwoty, którą pozwana obowiązana byłaby przekazywać na rzecz powódki.

Strony ustaliły, iż za mieszkanie otrzymane w drodze darowizny przez pozwaną od powódki, pozwana zakupi lokal mieszkalny z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych syna pozwanej - wnuka powódki. Część ze środków uzyskanych z najmu miała być przekazywana powódce., przy czym nie ustalono jaka to ma być kwota.

Pozwana za otrzymane pieniądze w drodze darowizny nabyła dom, mieszkanie zaś, w którym do tej pory mieszkała, zaczęła wynajmować osobom trzecim.

/dowód: zeznania świadka J. C. - k. 201-203; częściowo zeznania świadka P. F. - k. 150-151, 155

Przed darowiznami na rzecz pozwanej i P. F. oraz przed zajęciem egzekucyjnym części emerytury powódki (zajęcie do kwoty 564,33 zł) jej dochody wynosiły 1906,88 zł. Koszty stałe związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą 460 zł.

Powódka zamieszkuje w lokalu położonym w G. przy ul. (...) stanowiącym własność M. F. (2).

Do lokalu położonego w G. przy ul. (...), będącego własnością P. F., przysługuje jej nieodpłatna służebność mieszkania. Koszty stałe utrzymania lokalu (łącznie z mediami) , w którym zamieszkuje powódka, wynoszą około 400 zł

W utrzymaniu powódki pomaga jej syn P. F..

W okresie od grudnia 20133 r. do grudnia 2014 r. oraz w lutym 2015 r. pozwana przekazywała powódce kwoty około 600-700 zł miesięcznie. . Gdy pozwana dowiedziała się o wszczęciu niniejszego postępowania - wstrzymała dokonywanie wpłat.

Powódka leczy się z powodu schorzeń neurologicznych, korzysta z usług stomatologa. Leczy się tez w poradni zdrowia psychicznego, u kardiologa, flebologa. Leczenie to miało miejsce w latach 2013, 2014

/dowód: faktury i rachunki, dokumentacja medyczna - k. 8-29

Sąd zważył, co następuje;

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, w tym również korespondencję wysyłaną drogą elektroniczną. Treść tych dokumentów nie była przez strony kwestionowana i Sąd uznał ją za wiarygodną. Zeznania świadków Sąd ocenił w dalszej części uzasadnienia z uwagi na ścisły związek tej oceny z treścią rozstrzygnięcia.

Pierwotną podstawą roszczenia, następnie częściowo zmodyfikowaną był art. 897 kc, zgodnie z którym jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Podstawową przesłanką zastosowania powyższego przepisu jest niedostatek po stronie darczyńcy. Popadnięcie darczyńcy w "niedostatek" bez względu na przyczynę powoduje powstanie obowiązku obdarowanego. Stosownie do treści art. 897 k.c. przesłanką powstania uprawnienia jest wystąpienie określonego stanu po stronie darczyńcy, a nie jego przyczyna. Przyjmując analogiczne rozwiązanie jak w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, należałoby odmówić uprawnieniom darczyńcy w sytuacji, gdyby stan niedostatku został spowodowany przez darczyńcę działaniem umyślnym lub rażącym jego niedbalstwem (L. Stecki (w:) System prawa prywatnego, t. 7, 2011, s. 346).

W przedmiotowej sprawie nie można w ocenie Sądu mówić o niedostatku darczyńcy po dokonaniu umowy darowizny. Powódka mimo tego rozporządzenia swoim majątkiem dysponuje stałymi dochodami w postaci emerytury wynoszącej ponad 1300 zł. Dodatkowo cały czas otrzymuje ona wsparcie finansowe ze strony P. F. rzędu przynajmniej kilkuset złotych. Do czasu powzięcia informacji o toczącej się sprawie pozwana również wspierała powódkę finansowo, co świadczyć może o tym, iż pozwana w dalszym ciągu zamierza uczestniczyć w pokrywaniu kosztów utrzymania powódki, zaś przerwa w udzielaniu tej pomocy jest wynikiem wyłącznie toczącego się postepowania. Podkreślić też należy, iż powódce przysługuje dożywotnie służebność mieszkania do lokalu mieszkalnego położonego w G.; nie jest więc ona zmuszona do wynajmowania lokalu od osób trzecich.

W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę ustawowy obowiązek alimentacyjny wyprzedza, co do zasady, obowiązek z art. 897 . Takie stanowisko zdaje się również wynikać pośrednio z powołanego wyroku z 27 listopada 1998 r., III CKN 31/98, w którym Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: "Ustalając, czy powód domagający się renty od obdarowanego (art. 897 k.c.) znajduje się w niedostatku, sąd bierze pod rozwagę również środki utrzymania czerpane w ramach wspólnoty rodzinnej powstałej w wyniku zawarcia związku małżeńskiego wyznaniowego". W ocenie Sądu Najwyższego, wprawdzie, co do zasady, nie uchyla niedostatku uzyskiwanie środków do życia od osób, które nie są zobowiązane do alimentacji, jednak dotyczy to środków uzyskiwanych sporadycznie lub wyłącznie ze współczucia. Inaczej należy ocenić świadczenia uzyskiwane przez powoda w wykonaniu zobowiązań powstałych przez zawarcie związku małżeńskiego wyznaniowego (są to zobowiązania naturalne, o których mowa w art. 411 pkt 2). Prostą konsekwencją tego stanowiska wydaje się teza, że przy ocenie stanu niedostatku należy również uwzględnić świadczenia alimentacyjne otrzymywane przez darczyńcę od osób, na których ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny. Pośrednio oznacza to także, że obowiązek alimentacyjny z art. 897 ma charakter subsydiarny względem ustawowego obowiązku alimentacyjnego.

W ocenie Sądu przepis art. 897 kc ma charakter niejako wyjątkowy, który tylko w pewnych ekstremalnych sytuacjach może doprowadzić do tego, iż na obdarowanego będzie nałożony dodatkowy obowiązek, który doprowadzić może do zwrotu wartości wzbogacenia. Sama umowa darowizny nie nakłada bowiem na obdarowanego obowiązków majątkowych względem darczyńcy, stąd też wzgląd na pewność obrotu prawnego nakazuje przepis ten traktować jako wyjątek od bezpłatnego charakteru umowy darowizny.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy więc uwzględnić kwoty uzyskiwane od syna powódki - P. F.. Analogiczny obowiązek ciąży wprawdzie również na pozwanej, jednakże zanim powódka skorzysta z roszczeń opartych o art. 897 kc winna domagać się środków utrzymania od pozwanej w ramach obowiązku alimentacyjnego (o ile istniałyby przesłanki do zasądzenia alimentów od pozwanej na rzecz powódki). Jak zaś wskazano powyżej pozwana do czasu powzięcia informacji o toczącym się postępowaniu przekazywała określone środki powódce.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż do zastosowania art. 897 k.c. konieczne byłoby wykazanie przez powódkę (art. 6kc), iż popadnięcie w niedostatek nastąpiło po wykonaniu darowizny.

W tym miejscu wskazać należy, iż w sprawie istotne było, kiedy faktycznie zawarta została w sposób skuteczny umowa darowizny. Bezspornym w sprawie jest, iż środki przekazane zostały w dniu 12 kwietnia 2013 r., zaś pisemne umowy darowizny zostały zawarte w lipcu 2013r. - z pozwaną oraz we wrześniu 2013 r. - z P. F.. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie daje jednoznaczną podstawę do przyjęcia, iż do darowizny nie doszło z momentem przelania środków pieniężnych. Wprawdzie świadek P. F. wydarzenie to określa "darowizną" , jednakże z całego materiału dowodowego (łącznie z zeznaniami tego świadka) wynika, ze celem tej czynności było uniknięcie zajęcia tych środków przez organ egzekucyjny. Powódka chciała w ten sposób nie dopuścić do utraty tych pieniędzy poprzez ich zajęcie przez komornika - był to jedyny cel tej czynności. Świadkowie P. F., J. C. wskazywali, iż powódka miała możliwość korzystania z tych środków, decydowania o ich losie. Potwierdza to choćby korespondencja e-mail między pozwana a P. F. - k. 168,168v, w treści której wskazano, iż są to "pieniądze mamy", i z miały miejsce rozmowy pozwanej z powódką o pieniądzach i jakie były decyzje powódki w tym zakresie. To powódka decydowała więc o swoich pieniądzach. Zgodnie z obowiązującą w systemie prawa cywilnego zasadą kauzalności czynności prawnych dla ich ważności konieczne jest istnienie causa, którą w przypadku causa jest chęć bezpłatnego przysporzenia majątkowego darczyńcy na rzecz obdarowanego. Na dzień przelewu środków finansowych powódka nie miała takiego celu i zamiaru, a jedynym celem było zabezpieczenie środków przed egzekucją. Powódka przekazując pieniądze pozwanej i swemu synowi co najwyżej powierzyła im te środki na przechowanie lub w depozyt nie wyzbywając się własności tych środków. Gdyby intencją stron było zawarcie umowy darowizny w dniu 12 kwietnia 2013 r. to spisana zostałaby stosowna umowa w tym zakresie. Tego jednak nie uczyniono, zaś przyczyny tego zaniechania podawane przez P. F. Sąd uznał za niewiarygodne. Zarówno bowiem powódka jak i P. F. oraz pozwana w tym czasie podejmowali różne działania., mniej lub bardziej zgodne z prawem, mające na celu uniknięcie odpowiedzialności przez powódkę, korzystali w tym czasie z pomocy prawników; zdawali więc sobie sprawę, że umowa darowizny mogłaby potwierdzać rzeczywistą intencję zawarcia takiej umowy. Jedynym powodem, dla którego tego nie uczyniono był fakt, iż celem przekazania środków finansowych było ich niezajęcie przez organ egzekucyjny.

Dopiero z czasem powódka podjęła decyzję o darowaniu środków pieniężnych swym dzieciom, a uczyniła to składając oświadczenie woli na umowach darowizny z lipca i września 2013 r. O ile umowy te same w sobie nie były ważne, to zostały jednak one konwalidowane wskutek ich wcześniejszego wykonania (art. 890 § 1 kc).

Skutkiem powyższego jest wniosek, iż umowa darowizny zawarta z P. F. była późniejsza w stosunku do umowy zawartej z powódką. Na skutek tej drugiej umowy powódka pozbawiła się środków pieniężnych, z których mogłaby zaspokoić należność względem wierzyciela - (...) SA, a także zapłacić niemalże w całości podatek dochodowy . Gdyby nie dokonała tej darowizny pozostawałaby jej do dyspozycji kwota 376875 zł . Osobę dysponującą taką kwotą, trudno uznać za pozostającą w niedostatku. Roszczenie z art. 897 kc można byłoby więc ewentualnie kierować w stosunku do P. F., jako tego obdarowanego, który ostatni otrzymał darowiznę wskutek której darczyńca nie miał środków na pokrycie nowych kosztów.

Niezależnie od powyższego podkreślić też należy, iż obowiązek zapłaty kwoty około 200.000 zł na rzecz (...) SA powstał najpóźniej z datą zapadnięcia wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 czerwca 2012 r. Wszczęcie egzekucji jest wynikiem wyłącznie zbagatelizowania przez powódkę obowiązku zapłaty tej kwoty oraz pozaprawnych działań mających na celu uniknięcie egzekucji. Wyzbywając się majątku w drodze darowizny powódka działała umyślnie w celu uniknięcia egzekucji, co zdaniem Sądu nie zasługuje na aprobatę i nie może być podstawą do wysuwania roszczeń opartych o art. 897 kc.

Nie ma również dowodów na to, że po zawarciu umowy darowizny powstały nowe okoliczności, na skutek których powódka popadła w niedostatek. Powódka przytacza tu argumentację dotyczącą swego stanu zdrowia, jednakże z analizy rachunków, paragonów i dokumentacji medycznej wynika, iż powódka także w 2013 r. ponosiła koszty leczenia i to również w okresie przekazania środków pieniężnych, a następnie podpisania umów darowizny. Brak dokumentacji medycznej i rachunków za lata wcześniejsze nie oznacza, iż wydatków na leczenie nie było. Trudno przypuszczać, aby akurat po darowiźnie powstała nagła potrzeba jednoczesnego leczenia powódki u neurologa, kardiologa, flebologa, laryngologa oraz psychiatry. Odnośnie leczenia psychiatrycznego nie wykazano także, aby w ogóle powódka ponosiła jakieś koszty z tym związane. Powódka nie wykazała, jakie konkretnie nowe wydatki związane z leczeniem pojawiły się dopiero po darowiźnie środków finansowych.

Niezależnie od powyższego żądanie zapłaty kwoty odpowiadającej połowie podatku dochodowego od osób fizycznych należnego od powódki nie znajduje oparcia w art. 897 kc, skoro przepis ten nakłada obowiązek zadośćuczynienia usprawiedliwionym potrzebom powódki w zakresie kosztów utrzymania, a nie zapłaty zaległego podatku.

Mając na uwadze powyższe sąd uznał, iż roszczenie oparte o art. 897 kc nie zasługiwało na uwzględnienie.

Drugą podstawą roszczenia powódki o zapłatę połowy podatku dochodowego miało być wspólne uzgodnienie tej kwestii między powódką, pozwaną i P. F..

W ocenie Sądu materiał dowodowy dawał podstawę do ustalenia, iż podatek zgodnie z wolą stron i P. F. nie miał być finansowany przez powódkę. Ta bowiem wyzbyła się całej kwoty otrzymanej tytułem ekwiwalentu. Nie miała więc przy swoich dochodach żadnych możliwości zapłaty podatku sięgającego kwoty ponad 200.000 zł. Podatek miał być sfinansowany ze środków stanowiących przedmiot darowizny. Zeznania przesłuchanych w sprawie osób Sąd uznał w tym zakresie za wiarygodne, jako że były ze sobą spójne i nie były kwestionowane, nadto są one zgodne z zasadami logiki.

Kwestią sporną w sprawie było ustalenie, kto powinien pokryć koszty podatku. Podkreślić należy, iż to powódka winna była okoliczność tę udowodnić zgodnie z art. 6 kc. Powódka winna była udowodnić, iż faktycznie pozwana przyjęła na siebie obowiązek pokrycia kosztów związanych pokryciem podatku oraz w jakim rozmiarze.

Powódka nie stawiła się celem przesłuchania jej w charakterze strony i wobec powyższego Sąd pominął dowód z jej zeznań.

Za niewiarygodne Sąd uznał zeznania P. F. i M. F. (2), z których wynikało, iż obowiązek ten spoczywać miał na pozwanej i P. F. po połowie. Świadkowie ci z racji bliskiego pokrewieństwa czy powinowactwa mogli być zainteresowani korzystnym dla powódki rozstrzygnięciem, aczkolwiek sam bliski związek ze stroną nie stanowi sam w sobie podstawy do wniosku o braku wiarygodności zeznań. Ocena winna być bowiem dokonywana w aspekcie całokształtu materiału dowodowego. W pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że w mowie darowizny nie zastrzeżono obowiązku pokrycia kosztów podatku dochodowego przez pozwaną. Podkreślić też należy, iż od momentu dokonania darowizny lokalu na rzecz P. F. w 2011 r. strony pozostają w konflikcie na tle rozliczeń finansowych; trudno w takiej sytuacji zrozumieć niedomaganie się przez powódkę pisemnego zobowiązania pozwanej do pokrycia kosztów podatku dochodowego w sytuacji, w której takie zobowiązanie miałoby faktycznie miejsce.

Z zeznań J. C. wynika, iż pozwana nigdy na zgadzała się na pokrycie kosztów podatku w połowie. Sąd miał na uwadze, iż świadek jako mąż pozwanej może być zainteresowany korzystnym dla niej wynikiem postępowania, jednakże wiarygodność jego zeznań potwierdzić może fakt, iż od 2011 r. pozwana domagała się rozliczenia darowizny uczynionej przez powódkę na rzecz P. F.. Faktem jest, iż rozliczenia w tym zakresie dotyczyć mogą jedynie pozwanej i P. F., nie zaś powódki, jednakże nie zmienia to fakt, że mógł to być czynnik wpływający na postawę pozwanej odnośnie pokrycia kosztów podatku. Pozwana mogła pozostawać w przekonaniu, iż skoro jej brat otrzymał darowiznę lokalu mieszkalnego, to tytułem wyrównania "straty" jaką poniosła w związku z nieprzeniesieniem na nią prawa własności lokalu właśnie brat pokryje cały koszt podatku dochodowego, ona zaś czuła się z tego obowiązku zwolniona.

Również z korespondencji elektronicznej nie wynika, iż pozwana zobowiązała się do pokrycie kosztów podatku dochodowego w połowie. W korespondencji wskazuje się wprawdzie na obowiązek zapłaty podatku, nie ma jednak w niej treści pozwalających na ustalenie rozmiaru obowiązku pozwanej.

Nie bez znaczenia jest też fakt, iż P. F. do czasu zamknięcia rozprawy nie zapłacił tej części podatku, która zgodnie z rzekomym porozumieniem miałaby przypadać na niego, mimo iż już od 3 marca 2015 r. (wyrok WSA) wiadomym było ostatecznie, iż powódka obowiązana jest podatek zapłacić . Wskazywane przez świadka powody tego zaniechania nie są dla Sądu wiarygodne, skoro w ten sposób mógłby wywiązać się z obowiązku, który jak twierdzi na siebie przyjął. Zmniejszyłoby to zaległość podatkową, a nadto narastałyby mniejsze odsetki od nieterminowo uiszczonej należności. Brak zapłaty podatku przez P. F. podważa wiarygodność twierdzeń i zeznań, z których wynikać ma wspólny i taki sam obowiązek sfinansowania kosztów podatku przez pozwaną i P. F..

Faktem jest jednak, iż strony w zakresie zapłaty tego podatku prowadziły negocjacje. Jak zeznał J. C. w pewnym momencie pozwana oświadczyła, iż gotowa jest "dołożyć się" do podatku, przy czym wysokość swojej pomocy wyliczała w odniesieniu do wartości lokalu przekazanego uprzednio P. F. w drodze darowizny . Ustalono więc, iż połowa wartości lokalu stanowi kwotę 110.000 zł, Uwzględniono jednakże nakłady poniesione przez P. F. na lokal oraz wydatki poniesione na utrzymanie powódki i dlatego P. F. miał zapłacić powódce kwotę 70.000 zł; kwota 40.000 zł stanowiła nakłady i wydatki poniesione przez P. F. na lokal oraz utrzymanie powódki, która to kwota obciążałaby pozwaną. Z tego też powodu pozwana zadeklarowała zapłatę kwoty 40.000 zł. W ocenie Sądu zeznania tego świadka w połączeniu z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami pozostałych świadków, dają postawę do uznania, iż tylko co do tej kwoty powódka udowodniła wysokość zobowiązania, jakie zaciągnęła wobec niej pozwana. P. F. i M. F. (2) zeznali bowiem, iż pozwana zobowiązała się do zapłaty połowy podatku, J. C. wskazał na oświadczenie pozwanej deklarujące wolę zapłaty 40.000 zł. Zgodność w zeznaniach świadków dotyczy więc tylko kwoty 40.000 zł Powódka nie udowodniła, aby pozwana zobowiązała się do pokrycia kosztów podatku w większym zakresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził kwotę 40.000 zł uznając roszczenie powódki za udowodnione tylko codo tej wysokości.

Sąd oddalił wniosek o zasądzenie od pozwanej kwoty 2000 zł miesięcznie. Kwota ta w części (co do 400 zł) oparta była o art. 897 kc., który ze względów wskazanych powyżej nie mógł mieć zastosowania.

Co do kwoty 1600 zł roszczenie powódki opierało się na twierdzeniu, iż powódka otrzymywać będzie pieniądze z tytułu najmu lokalu mieszkalnego, który zakupić miała pozwana z pieniędzy przekazanych w drodze darowizny przez powódkę. Materiał dowodowy pozwalał na ustalenie, iż faktycznie strony umówiły się, że pozwana zakupi lokal za otrzymane od powódki pieniądze i wynajmie go. Zeznania świadków w tym zakresie były ze sobą zgodne.

Strony różniły się jednak w swych twierdzeniach co do tego, jaką część kwoty uzyskanej z najmu lokalu pozwana będzie przekazywać powódce. Powódka twierdziła, iż miał to być cała kwota z tytułu najmu, twierdzenia te znalazły potwierdzenie w zeznaniach P. F. i M. F. (2). Sąd uznał jednak te zeznania za niewiarygodne ze względów analogicznych do tych przedstawionych powyżej. Strona powodowa wprost przyznała, iż strony nie ustaliły konkretnej kwoty, jak miła być przekazywana powódce. Sama zaś powódka słuchana informacyjnie wskazała, iż liczyła na kwotę około 700 zł. Niewątpliwie strony prowadziły rozmowy co do tego, w jaki sposób pomagać w utrzymaniu powódki, pozwana deklarowała swą pomoc w tym zakresie, czego dowodem są przelewy pieniężne z okresu poprzedzającego wniesienie pozwu. Brak jednak podstaw do stwierdzenia, iż doszło do ostatecznych ustaleń w tym zakresie. Takie ustalenia nie zostały odzwierciedlone na piśmie, co biorąc pod uwagę konflikt między stronami, byłoby w pełni zrozumiałe i uzasadnione. Trudno także przypuszczać, iż pozwana zgodziłaby się na przekazywanie powódce całego czynszu najmu, skoro w dacie, w której dojść miało do tego porozumienia umowa najmu lokalu nie została jeszcze zawarta. Nadto, mając wciąż wewnętrzne poczucie krzywdy, pozwana mogła uznać, iż przekazywanie powódce całego czynszu byłoby kolejnym niesprawiedliwym wobec niej posunięciem i z tego powodu nie wyraziła na taką umowę zgody. Trudno za wiarygodne uznać, iż pozwana zgodziła się na przekazywanie powódce całej kwoty czynszu najmu, skoro wysokość tego czynszu nie była znana, a jednocześnie, będąc w konflikcie finansowym z bratem i powódką, trudno przypuszczać, iż zgodziłaby się łożyć na utrzymanie powódki w rozmiarze większym niż czynił to P. F.. Rozmowy dotyczące utrzymania powódki nie przyniosły ostatecznych ustaleń poza tym, iż strony oraz P. F. były zgodne co do konieczności pomocy powódce. Konkretna kwota pomocy nie została ustalona, za nieudowodnione natomiast należało uznać twierdzenie, iż przekazywana miała być cała kwota z tytułu czynszu najmu.

Powyższe ustalenie nie wyłącza oczywiście obowiązków pozwanej względem powódki o charakterze alimentacyjnym, o ile zachodziłyby przesłanki do zasądzenia takiego świadczenia

Z tych też powodów Sąd oddalił wniosek o zobowiązanie pozwanej do złożenia umowy najmu lokalu celem wykazania uzyskiwanych z tego tytułu przez pozwaną środków finansowych

Powódka nie wniosła o zasądzenie odsetek od żądanych kwot.

Z uwagi na powyższe na mocy wskazanych powyżej przepisów Sąd orzekł jak w pkt I i II wyroku.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 108 § 1 k.p.c. 98 § 3 k.p.c., 99 kpc., 100 k.p.c. oraz § 2 i 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. opłaty za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1349 ze zm.), a także § 2 i 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. opłaty za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.),.

Kierując się zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu Sąd ustalił, iż powódka wygrała sprawę w 27 %. Obie strony reprezentowane były przez fachowych pełnomocników, a koszty zastępstwa procesowego wyniosły: powódka - 3617 zł, pozwana - 3600. Kwota ta jest adekwatna do nakładu pracy pełnomocników i stopnia skomplikowania sprawy. Dodatkowo powódka uiściła opłatę od pozwu w wysokości 400 zł. .Po obliczeniu należnego obu stronom zwrotu kosztów postępowania (odpowiednio do stopnia, w jakim wygrały sprawę) oraz skompensowaniu wzajemnych należności Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1543,41 zł (2628 zł -1084,59 zł = 1543,41zł).