Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariusz Bartnik

Protokolant: st. sekr. sąd. Aneta Graban

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2014 roku w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko J. W.

o zapłatę,

1)uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 16 lipca 2012 roku, wydany przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie I Nc 262/12 - w całości,

2)zasądza od pozwanego J. W. na rzecz powoda J. K. kwotę 50.800 zł ( pięćdziesiąt tysięcy osiemset złotych 00/100 ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 lipca 2012 roku do dnia zapłaty,

3)oddala powództwo w pozostałym zakresie,

4)znosi wzajemnie pomiędzy stronami obowiązek zwrotu kosztów procesu,

5)oddala wniosek powoda o zwrot kosztów postępowania zabezpieczającego.

UZASADNIENIE

Powód J. K. wniósł do Sądu Okręgowego pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko pozwanemu J. W., domagając się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 104.569,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 9 maja 2012 r. do dnia zapłaty, oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zawarł z pozwanym w dniu 10 lipca 2003 r. umowę pożyczki kwoty 10.000 Euro, co odpowiadało 40.000 zł, na okres 3 miesięcy z odsetkami umownymi w wysokości 9% miesięcznie. W dniu zawarcia umowy pozwany wystawił na rzecz powoda weksel własny in blanco o charakterze gwarancyjnym dla zabezpieczenia udzielonej pożyczki. Wobec problemów finansowych pozwanego, na jego prośbę termin zapłaty został przedłużony z ustaleniem ustawowych odsetek liczonych od dnia 11 października 2003 r. Ponieważ pozwany nie wykonał ostatecznie zobowiązania, powód w dniu 26 października 2102 r. uzupełnił posiadany weksel i wezwał pozwanego do jego wykupu, przedstawiając go jednocześnie do zapłaty w dniu 8 maja 2012 r.

(pozew, k. 2-3)

W dniu 16 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 104.569,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 9 maja 2012 r. do dnia zapłaty, oraz procesu w kwocie 4.925 zł.

(nakaz zapłaty, k. 12)

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył powyższe orzeczenie w całości i wniósł o uchylenie nakazu zapłaty, oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zarzucił, że powód w żaden sposób nie wykazał, w jaki sposób obliczył kwotę 104.569,70 zł, na którą uzupełniony został weksel, a także do uzupełnienia w jaki sposób został przez pozwanego upoważniony. Powód nie wzywał również pozwanego do zapłaty zobowiązania ze stosunku podstawowego, co zdaniem pozwanego było konieczne do uzupełnienia weksla in blanco, a następnie wezwania go do jego zapłaty. Ponadto, odsetki w wysokości 9% miesięcznie stanowią wyzysk w rozumieniu przepisów art. 304 k.k. i żądanie ich zapłaty należy uznać za nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Pozwany, w momencie zawierania pożyczki, jak i w późniejszym okresie nie zgadzał również się na kapitalizację odsetek i doliczanie ich do kwoty zobowiązania podstawowego. W związku z tym weksel został błędnie uzupełniony - zamiast na kwotę 82.338 zł na kwotę 104.569,70 zł. Przy tym pozwany nie upoważniał powoda do uzupełnienia weksla kwotą zobowiązania podstawowego powiększonego o odsetki i koszty, jak również nie zawierał z nim umowy w zakresie klauzuli oprocentowania sumy wekslowej. Powód był jedynie upoważniony do uzupełnienia weksla do wysokości niezwróconej części kwoty pożyczki.

Pozwany podniósł ponadto, że nigdy żadnych pieniędzy bezpośrednio od powoda nie otrzymywał. Kwotę pożyczki przekazał mu znajomy stron M. T. i w okresie obowiązywania umowy pozwany przekazywał powodowi za pośrednictwem M. T. odsetki od pożyczonej kwoty, które były płacone z góry za każdy miesiąc. Pozwany przekazał również powodowi za pośrednictwem M. T., kwotę 40.000 zł, a do ostatecznego rozliczenia stron doszło w kwietniu 2004 r. W konsekwencji, zobowiązanie pozwanego z tytułu umowy pożyczki zawartej w dniu 10 lipca 2003 r. na skutek zwrotu całej kwoty wraz z odsetkami wygasło. Tym samym, wobec wygaśnięcia zobowiązania podstawowego, brak było podstaw do uzupełnienia weksla jakąkolwiek kwotą.

(zarzuty od nakazu zapłaty, k. 15-21)

W odpowiedzi na zarzuty powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w całości w mocy oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że powód naliczył odsetki w wysokości 9% miesięcznie w okresie 3 pierwszych miesięcy zgodnie z ustnymi uzgodnieniami stron, a więc łączna kwota, którą pozwany powinien był zwrócić powodowi w dniu 10 października 2003 r. wyniosła 50.800 zł. Następnie powód, wyrażając zgodę na jej późniejsze uregulowanie uzgodnił, że od całej sumy naliczać będzie od dnia 11 października 2003 r. odsetki ustawowe, które do dnia 26 kwietnia 2012 r. wyniosły 53.769,70 zł. Zatem suma zobowiązań pozwanego w dniu 26 kwietnia 2012 r. wyniosła 104.679,70 zł. Pozwany nigdy też nie przedstawił powodowi zastrzeżenia, że weksel miał być uzupełniony wyłącznie do wysokości niezwróconej części kwoty pożyczki. Powód zaprzeczył również, że otrzymał od pozwanego, za pośrednictwem M. T. jakiekolwiek pieniądze. M. T. nie był również upoważniony przez powoda do odbioru pieniędzy od pozwanego.

(k. 82-85)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 lipca 2003 r. powód J. K. oraz pozwany J. W. zawarli umowę, na podstawie której powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 40.000 zł, na okres 3 miesięcy z oprocentowaniem w wysokości 9% w stosunku miesięcznym. Przy tym, przedmiotowa umowa zawarta została w formie ustnej i pośredniczył w niej M. T., który przekazał pozwanemu kwotę 40.000 zł otrzymaną od powoda. Następnie przedmiotowa kwota, zgodnie z ustaleniami pozwanego i M. T. została podzielona w ten sposób, że pozwany zatrzymał 20.000 zł, a pozostałe 20.000 zł przekazał M. T.. Ponadto, celem zabezpieczenia wierzytelności powoda z tytułu umowy pożyczki, w dniu 10 lipca 2003 r. pozwany wystawił weksel własny in blanco.

[dowód: w części zeznania świadka M. T. utrwalone na nośniku CD, k. 139; w części zeznania pozwanego J. W., k. 110-113, utrwalone na nośniku CD, k. 198; w części zeznania powoda J. K., k. 109-110; utrwalone na nośniku CD, k. 198; kserokopia weksla wystawionego w dniu 10.07.2003 r., k. 7.]

Wobec problemów finansowych, pozwany w październiku 2003 r. zwrócił się do powoda o przedłużenie terminu spłaty pożyczki, na co powód wyraził zgodę.

[dowód: w części zeznania pozwanego J. W., k. 110-113, utrwalone na nośniku CD, k. 198; w części zeznania powoda J. K., k. 109-110; utrwalone na nośniku CD, k. 198; kserokopia weksla wystawionego w dniu 10.07.2003 r., k. 7.]

W dniu 17 grudnia 2003 r. pozwany dokonał sprzedaży na rzecz E. K. i A. K. samochodu marki F. za kwotę 32.000 zł płatną przelewem w terminie do dnia 24 grudnia 2003 r. Następnie kwotę uzyskaną ze sprzedaży samochodu przekazał M. T. celem zapłaty powodowi tytułem zwrotu kwoty udzielonej pożyczki. M. T. nie przekazał jednak powodowi otrzymanej od pozwanego kwoty tytułem zwrotu pożyczki udzielonej pozwanemu.

[dowód: kopia faktury VAT nr (...) z dnia 17.12.2003 r., k. 29; w części zeznania świadka M. T. utrwalone na nośniku CD, k. 139; w części zeznania pozwanego J. W., k. 110-113, utrwalone na nośniku CD, k. 198; w części zeznania powoda J. K., k. 109-110; utrwalone na nośniku CD, k. 198.]

Ponieważ pozwany nie zwrócił kwoty udzielonej pożyczki wraz z odsetkami umownymi, w dniu 26 kwietnia 2012 r. powód wypełnił weksel in blanco, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty na zlecenie powoda, wpisując kwotę 104.569,70 zł sumy wekslowej, termin płatności na dzień 8 maja 2012 r. oraz wskazując jako miejsce płatności G..

Jednocześnie w piśmie z dnia 26 kwietnia 2012 r., pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do wykupienia powyższego weksla w terminie do dnia 8 maja 2012 r., wskazując, że należność w kwocie 104.569,70 zł odpowiada kwocie zadłużenia pozwanego wobec powoda z tytułu niespłaconej pożyczki w wysokości 10.000 EURO udzielonej pozwanemu w dniu 10 lipca 2003 r. powiększonej o odsetki ustawowe na dzień wypełnienia weksla.

[dowód: weksel wystawiony w dniu 10.07.2003 r.; wezwanie do wykupu weksla z dnia 26.04.2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 8-9]

W odpowiedzi pełnomocnik pozwanego, w piśmie z dnia 4 maja 2012 r. zwrócił się o przesłanie odpisu umowy pożyczki, z której treści swoje roszczenia powód wywodzi wobec pozwanego, a także odpisu weksla stanowiącego zabezpieczenie spłaty pożyczki. Jednocześnie oświadczył, że pozwany nie uznaje żadnych roszczeń wysuwanych ze strony powoda na jakiejkolwiek podstawie. Przedmiotowe stanowisko pełnomocnik pozwanego powtórzył w piśmie z dnia 23 maja 2012 r., w związku z pismem pełnomocnika powoda z dnia 15 maja 2012 r. W wyniku wymiany dalszej korespondencji pełnomocnik powoda poinformował, że umowa pożyczki zawarta została ustnie w dniu 10 lipca 2003 r. oraz że pozwany pożyczył wówczas od powoda kwotę 10.000 euro, co odpowiadało 40.000 zł, na okres 3 miesięcy z odsetkami umownymi w wysokości 9% miesięcznie. Natomiast pełnomocnik pozwanego ostatecznie zakwestionował roszczenia wysuwane wobec niego, wskazując przy tym, że pozwany żadnej umowy pożyczki nie widział.

[dowód: pismo pełnomocnika pozwanego z dnia 04.05.2012 r., k. 22; pismo pełnomocnika powoda z dnia 15.05.2012 r., k. 26; pismo pełnomocnika pozwanego z dnia 23.05.2012 r., k. 23; pismo pełnomocnika powoda z dnia 28.05.2012 r., k. 27; pismo pełnomocnika pozwanego z dnia 13.06.2012 r., k. 24; pismo pełnomocnika powoda z dnia 21.06.2012 r., k. 28; pismo pełnomocnika pozwanego z dnia 27.06.2012 r., k. 25]

Mimo wezwania do wykupu weksla, w/w suma wekslowa nie została zapłacona.

[okoliczność bezsporna]

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, przedłożonych przez strony w toku postępowania, w postaci weksla wystawionego w dniu 10 lipca 2003 r., wezwania do wykupu weksla, faktury VAT nr (...) oraz pism pełnomocników stron.

Dokumenty w powyższym zakresie, jako niebudzące zastrzeżeń co do ich autentyczności i prawdziwości, Sąd uznał za wiarygodne w całości. Jednocześnie należy wskazać, że dokumenty te zasadniczo nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w odniesieniu do weksla wystawionego w dniu 10.07.2003 r. pozwany potwierdził, iż widnieje na nim jego podpis.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd miał również na uwadze zeznania świadka M. T.. Przy tym oceniając wartość dowodową przedmiotowych zeznań Sąd wziął się pod uwagę ich zgodność logiczną (zwartość), szczerość wypowiedzi, a także dokonał ich analizy w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym.

Na tym tle wskazać zaś należy, że zeznania świadka M. T. Sąd uwzględnił co do faktu pośredniczenia w relacjach pomiędzy stronami w okresie, gdy świadek współpracował z pozwanym - w 2003 r., w tym przekazania pozwanemu środków pieniężnych tytułem pożyczki udzielonej przez powoda, a także co do faktu sprzedaży przez pozwanego samochodu marki F. i przekazania świadkowi kwoty uzyskanej ze sprzedaży pojazdu celem zaspokojenia powoda. W tej mierze relacja świadka znajduje potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, w tym zeznaniach pozwanego J. W.. Sąd uznał natomiast, że krytycznej oceny wymagają i nie zasługują na wiarę zeznania świadka M. T., zgodnie z którymi świadek pożyczał od powoda pieniądze, których część, w kwocie około 5.000 EURO przekazał pozwanemu, zgodnie z umową z pozwanym, a w konsekwencji, że pozwany nigdy nie był stroną umowy zawartej z powodem. W tej mierze uwagi bowiem wymaga, że podawana przez świadka kwota pożyczki - 20.000 albo 40.000 EURO, jak i kwota 5.000 EURO, którą świadek przekazać miał pozwanemu pozostaje w sprzeczności ze zgodną relacją stron, iż to pozwany pożyczył od powoda kwotę 40.000 zł oraz że pomiędzy stronami procesu nie było innych zobowiązań z tego tytułu. Nie zasługują również na wiarę twierdzenia świadka dotyczące przekazania powodowi sumy pieniężnej uzyskanej przez pozwanego ze sprzedaży samochodu marki F.. Świadek zeznał, że razem z pozwanym pojechał do komisu samochodowego, pozwany sprzedał swój samochód i tego dnia dostając pieniądze od pozwanego przekazał je powodowi jako transze wzajemnych rozliczeń. Tymczasem z faktury VAT nr (...) z dnia 17 grudnia 2003 r. wynika, że cena sprzedaży samochodu była płatna przelewem a termin płatności określony został na dzień 24 grudnia 2003 r. Jednocześnie cena sprzedaży podana w przedmiotowej fakturze nie odpowiada kwocie 5.000 EURO, którą - zgodnie z relacją świadka - M. T. otrzymać miał od pozwanego a następnie przekazać pozwanemu. Jednocześnie z notatki urzędowej z dnia 19 grudnia 2006 r. (k. 152) wynika, że świadek nie przekazał J. K. pieniędzy, które oddał z pożyczki J. W.. Okoliczności tej zaprzeczył również powód i co potwierdził M. T. brak jest pokwitowania dokonanej spłaty. Nadto, zarówno świadek, jak i pozwany nie żądali zwrotu weksla in blanco wystawionego przez pozwanego. W konsekwencji, w ocenie Sądu, powyższe okoliczności i dowody poddają w wątpliwość twierdzenia świadka dotyczące spłaty zobowiązania pozwanego.

Odnosząc się z kolei do zeznań świadka J. Z., zdaniem Sądu, stwierdzić należy, że pozwalają one jedynie na ustalenie, iż pomiędzy powodem a M. T. miały miejsce rozliczenia oraz że w rozliczeniach tych uczestniczył świadek J. Z.. Wyrażona bowiem przez świadka ocena, iż nie istniały żadne relacje pomiędzy M. T. i powodem, a rozliczenia dotyczyły wyłącznie długów, w tym pożyczki pozwanego, ma charakter subiektywny (opiera się na domniemaniach świadka) i nie znajduje potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. W szczególności, z zeznań świadka M. T. wynika, że - wbrew twierdzeniom J. Z. - M. T. posiadał zobowiązania wobec powoda i że stanowiły one przedmiot rozliczeń z powodem. Fakt istnienia przedmiotowych zobowiązań potwierdzają również zeznania stron. Jednocześnie powód zaprzeczył, aby rozliczenia z M. T. dotyczyły zobowiązania pozwanego. Relacja świadka J. Z. pozostaje również w sprzeczności z treścią protokołu przesłuchania J. Z. (k. 149-151), jak i treścią notatki urzędowej z dnia 19 grudnia 2006 r. (k. 152-153) w sprawie 2 Ds 474/07 Prokuratury Rejonowej w Wejherowie, z których wynika, że przedmiotem rozliczeń M. T. i powoda były zobowiązania M. T..

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd w części uwzględnił zeznania stron. W tej mierze wskazać należy, że zeznania powoda i pozwanego są zgodne co do faktu zawarcia pomiędzy stronami umowy pożyczki, jak i jej treści, tj. pożyczonej kwoty, oprocentowania pożyczki oraz okresu 3 miesięcy, na który pożyczka została udzielona, a także dokonanej prolongaty terminu spłaty pożyczki. Ponadto, w świetle pozostałego zgromadzonego materiału dowodowego nie budzą wątpliwości twierdzenia pozwanego, iż w umowie pożyczki pośredniczył M. T.. W tej mierze Sąd odmówił zatem wiary zeznaniom powoda jako sprzecznym z relacją pozwanego i pozostałym materiałem dowodowym. Za wiarygodne uznać również można twierdzenia pozwanego, że w celu spłaty pożyczki dokonał sprzedaży samochodu marki F., a następnie uzyskaną w ten sposób kwotę 32.000 zł przekazał M. T.. Sąd odmówił natomiast wiary twierdzeniom pozwanego, z których wynika, że pozwany za pośrednictwem M. T. dokonał spłaty kwoty pożyczki wraz z oprocentowaniem. Jak już bowiem wcześniej wskazano, z notatki urzędowej z dnia 19 grudnia 2006 r. (k. 152) wynika, że świadek nie przekazał J. K. pieniędzy, które oddał z pożyczki J. W.. Okoliczności tej zaprzeczył również powód i co potwierdził M. T. brak jest pokwitowania dokonanej spłaty. Nadto, zarówno świadek, jak i pozwany nie żądali zwrotu weksla in blanco wystawionego przez pozwanego. Przy tym, biorąc pod uwagę przyznany fakt, że pozwany miał na co dzień do czynienia z wekslami, nie zasługuje na wiarę twierdzenie pozwanego, iż nie miał świadomości, gdzie i kiedy podpisał weksel in blanco. Pozwany potwierdził jednocześnie, iż na wekslu widnieje jego podpis i jak wynika z zeznań powoda stanowił on zabezpieczenie spłaty pożyczki. Jest więc całkowicie niewiarygodne twierdzenie pozwanego, jakoby nie pamiętał on w jakich okolicznościach wystawił przedmiotowy weksel in blanco.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty wskazał, m.in., że powód w żaden sposób nie wykazał, w jaki sposób obliczył kwotę 104.569,70 zł, na którą uzupełniony został weksel, a także do uzupełnienia w jaki sposób został przez pozwanego upoważniony. Pozwany, w momencie zawierania pożyczki, jak i w późniejszym okresie nie zgadzał również się na kapitalizację odsetek i doliczanie ich do kwoty zobowiązania podstawowego. W związku z tym weksel został błędnie uzupełniony - zamiast na kwotę 82.338 zł na kwotę 104.569,70 zł. Przy tym pozwany nie upoważniał powoda do uzupełnienia weksla kwotą zobowiązania podstawowego powiększonego o odsetki i koszty, jak również nie zawierał z nim umowy w zakresie klauzuli oprocentowania sumy wekslowej. Powód był jedynie upoważniony do uzupełnienia weksla do wysokości niezwróconej części kwoty pożyczki. Pozwany podniósł ponadto, że zobowiązanie pozwanego z tytułu umowy pożyczki zawartej w dniu 10 lipca 2003 r. na skutek zwrotu całej kwoty wraz z odsetkami wygasło. Tym samym, wobec wygaśnięcia zobowiązania podstawowego, brak było podstaw do uzupełnienia weksla jakąkolwiek kwotą.

Przystępując do oceny sprawy na gruncie powyższych zarzutów, w pierwszej kolejności nie budzi wątpliwości, że zobowiązanie wekslowe ma abstrakcyjny charakter, a więc zachowuje swą ważność niezależnie od wszystkich przyczyn, które spowodowały jego powstanie. Dlatego też podstawa prawna zobowiązania nie może być wyrażona w treści weksla, a zarzuty przysługujące dłużnikowi wekslowemu są ograniczone, stosownie do art. 17 Prawa wekslowego.

Zgodnie bowiem z tym przepisem dłużnik wekslowy nie może się zasłaniać zarzutami opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą weksla lub posiadaczami poprzednimi.

Zasada abstrakcyjności zobowiązania wekslowego ulega jednak ograniczeniu, jeżeli nastąpiło wydanie weksla in blanco o charakterze gwarancyjnym, a posiadaczem weksla jest pierwszy wierzyciel (remitent), co ma miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Wydanie weksla in blanco stwarza bowiem specjalny rodzaj zobowiązania wekslowego, który różni się znacznie od zobowiązania wynikłego z wydania całkowicie wypełnionego dokumentu wekslowego. Ten drugi rodzaj weksla jest dokumentem w pełni abstrakcyjnym, mającym samoistne znaczenie prawne niezależnie od umowy, na podstawie której został wydany. Natomiast weksel in blanco jest ściśle związany z dodatkową umową, zwaną porozumieniem wekslowym, zawartą między wystawcą a remitentem. Dłużnik może wówczas bez ograniczeń powoływać się na zarzuty pozawekslowe, wynikające ze stosunku podstawowego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 października 2012 r., I ACa 541/12, LEX nr 1237877; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2 marca 2005 r., I ACa 1413/04, LEX nr 166828, OSA 2006/4/10 i podana tam literatura). W ten sposób następuje przeniesienie sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego, co skutkuje rozpoznaniem wszelkich dotyczących tej materii zarzutów w oderwaniu od faktu istnienia ważnego weksla. Skoro weksel jedynie zabezpiecza wierzytelność cywilną, przeto dłużnikowi przysługują przeciwko roszczeniu wekslowemu te wszystkie zarzuty, jakie przysługują mu przeciwko roszczeniu cywilnemu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2001 r., V CKN 264/00, LEX nr 52788).

W związku z tym bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC z 1997 r. Nr 9, poz. 124). Stosunek cywilnoprawny zatem rozstrzyga o tym, czy i w jakim zakresie istnieje po stronie dłużnika zobowiązanie wekslowe zaciągnięte wobec wierzyciela w celu zabezpieczenia wierzytelności cywilnoprawnej (zob. uzasadnienie uchwały SN z 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973, poz. 72).

Mając to na uwadze wskazać następnie należy, że ugruntowanym jest pogląd, w myśl którego ciężar dowodu, że weksel in blanco wypełniono w sposób sprzeczny z porozumieniem spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podniósł (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2011 r., VI ACa 546/11, LEX nr 1136133; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2007 r., I ACa 442/07, LEX nr 446721, Biul.SA Ka 2008/1/28). Nadto, w razie sporu co do wykonania zobowiązania przez dłużnika ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa na dłużniku zgodnie z art. 6 k.c.

Przy tym, w razie wypełnienia weksla in blanco w zakresie sumy wekslowej przez wierzyciela osobistego (remitenta) wierzyciel ten nie może się zasłaniać wobec dłużnika abstrakcyjnością zobowiązania wekslowego, gdy dłużnik żąda rozliczenia dochodzonej kwoty. Wierzyciel ma wówczas obowiązek podać, z jakiego tytułu domaga się zapłaty i przedstawić stosowne wyliczenie, co jest naturalną konsekwencją domagania się przez wierzyciela osobistego od dłużnika określonego świadczenia pieniężnego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2 marca 2005 r., I ACa 1413/04).

Dopiero bowiem ujawnienie rozliczenia oraz wskazanie tytułu zapłaty stwarza ramy do prowadzenia sporu i przedstawiania dowodów na wykazanie okoliczności istotnych dla obu stron (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2007 r., I ACa 442/07; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 marca 2011 r., I ACa 122/11, LEX nr 898634).

Jak wynika z odpowiedzi powoda na zarzuty pozwanego, powód naliczył odsetki w wysokości 9% miesięcznie w okresie 3 pierwszych miesięcy zgodnie z ustnymi uzgodnieniami stron, a więc łączna kwota, którą pozwany powinien był zwrócić powodowi w dniu 10 października 2003 r. wyniosła 50.800 zł. Następnie powód, wyrażając zgodę na jej późniejsze uregulowanie uzgodnił, że od całej sumy naliczać będzie od dnia 11 października 2003 r. odsetki ustawowe, które do dnia 26 kwietnia 2012 r. wyniosły 53.769,70 zł. Zatem suma zobowiązań pozwanego w dniu 26 kwietnia 2012 r. wyniosła 104.679,70 zł i do tej kwoty powód wypełnił weksel.

Ramy do prowadzenia sporu i przedstawiania dowodów na wykazanie okoliczności istotnych dla obu stron wyznacza zatem umowa pożyczki zawarta w dniu 10 lipca 2003 r., a w tym żądanie zapłaty kwoty udzielonej pożyczki wraz z odsetkami umownymi oraz skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi.

Przechodząc w tym kontekście na płaszczyznę stosunku podstawowego - umowy pożyczki zawartej w dniu 10 lipca 2003 r. oraz podniesionych na gruncie przedmiotowej umowy zarzutów zauważyć na wstępie należy, że zgromadzony materiał dowodowy pozwala stwierdzić, iż pozwany w związku z w/w umową pożyczki wystawił weksel in blanco jako zabezpieczenie wykonania zawartej umowy. Nie ulega zaś wątpliwości, iż weksel in blanco mógł być wypełniony i puszczony w obieg dopiero wówczas, gdy wystawca nie wywiąże się w terminie z całości lub części zobowiązania. Przy tym, jak już wcześniej wspomniano, ciężar udowodnienia faktu wykonania zobowiązania przez dłużnika spoczywa na dłużniku, a więc pozwanym, zgodnie z art. 6 k.c. W ocenie Sądu, pozwany nie wykazał jednak przedmiotowej okoliczności. W rozpoznawanej sprawie wprawdzie uznać można, że pozwany w celu wykonania zobowiązania przekazywał M. T. środki pieniężne, jednak brak jest wystarczających podstaw do stwierdzenia, iż M. T. był osobą uprawnioną do przyjęcia świadczenia. Powód zaprzeczył bowiem, że w jakikolwiek sposób upoważniał M. T. do działania w jego imieniu. Jednocześnie z dowodów osobowych przeprowadzonych w sprawie wynika, że M. T. pośredniczył w umowie pożyczki w związku z faktem pozostawania w stosunkach zobowiązaniowych z powodem. Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala przyjąć, by M. T. przekazał powodowi otrzymane od pozwanego środki pieniężne, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, że brak jest pokwitowania spełnienia świadczenia oraz potwierdzenia żądania zwrotu weksla, mimo iż przepisy art. 462 § 1 k.c. i art. 465 § 1 k.c. przyznają dłużnikowi w tym zakresie stosowne uprawnienia. Skutkiem świadczenia przez pozwanego jako dłużnika na rzecz osoby nieuprawnionej jest niewygaśnięcie zobowiązania, niezależnie od dobrej lub złej wiary pozwanego i konieczność spełnienia świadczenia przez pozwanego ponownie - wymaga tego bowiem ochrona interesu wierzyciela - z tym zastrzeżeniem, że już do rąk osoby właściwej - powoda. W stosunku do osoby nieuprawnionej pozwany może zaś żądać zwrotu świadczenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W konsekwencji podniesiony przez pozwanego zarzut wygaśnięcia zobowiązania w związku ze spełnieniem świadczenia należy uznać za nieuzasadniony.

W dalszej mierze godzi się zauważyć, że z chwilą wystawienia weksla in blanco i wręczenia go wierzycielowi następuje zawarcie porozumienia między wystawcą weksla lub akceptantem, a osobą, której ten weksel zostaje wręczony określające sposób jego uzupełnienia. Porozumienie takie jest umową zawieraną pomiędzy odbiorcą weksla a wystawcą weksla lub akceptantem, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Przy tym art. 10 Prawa wekslowego nie wymaga żadnej szczególnej formy takiego porozumienia wekslowego. Może być więc ono zarówno pisemne, jak i ustne, może zostać osiągnięte w sposób wyraźny lub dorozumiany (tak orzeczenia SN: z dnia 28 maja 1998 r., III CKN 531/97, OSN 1999, nr 1, poz. 13; z 23 października 2001 r., I CKN 19/01, LEX nr 52712; wyrok SA w Warszawie z dnia 19 listopada 1999 r., I ACa 775/99, OSA 2001, z. 7-8, poz. 37). Jednocześnie, jak już wcześniej wskazano, ciężar dowodu, że weksel in blanco wypełniono w sposób sprzeczny z porozumieniem spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podniósł. Tym samym, na dłużniku spoczywa również ciężar dowodu treści porozumienia wekslowego.

W tym kontekście stwierdzić zaś należy, że pozwany nie wykazał, iż porozumienie wekslowe, do którego zawarcia doszło z chwilą wystawienia weksla in blanco i wręczenia go powodowi, obejmowało upoważnienie do uzupełnienia weksla jedynie w zakresie niespłaconej w całości lub części kwoty pożyczki. Podstaw do tego nie dostarcza w szczególności treść umowy pożyczki, w związku z którą pozwany wystawił weksel in blanco. Jak bowiem ustalono, na podstawie przedmiotowej umowy powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 40.000 zł, na okres 3 miesięcy z oprocentowaniem w wysokości 9% w stosunku miesięcznym, a więc zakres zobowiązań pozwanego obejmował kwotę pożyczki i oprocentowanie. Skoro zaś weksel in blanco stanowić miał zabezpieczenia wykonania przez pozwanego przedmiotowej umowy, to w sposób dorozumiany porozumienie wekslowe obejmowało zarówno kwotę pożyczki, jak i w/w oprocentowanie.

W konsekwencji, biorąc pod uwagę, że pozwany zobowiązany był do zwrotu kwoty pożyczki wraz z oprocentowaniem w wysokości 9% w stosunku miesięcznym oraz fakt, że powód nie został w tym zakresie zaspokojony, uznać należy, iż pozwany nie zakwestionował skutecznie żądania zapłaty kwoty 50.800 zł.

Brak jest natomiast podstaw do stwierdzenia, by w przedmiotowej sprawie strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek ustawowych do dłużnej sumy, a w konsekwencji, by porozumienie wekslowe obejmowało upoważnienie do uzupełnienia weksla również w zakresie przedmiotowych odsetek. Zgodnie bowiem z art. 482 § 1 k.c., od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

W świetle powyższego, uznać należy, że pozwany zobowiązany był do zapłaty kwoty 50.800 zł i w tym zakresie żądanie pozwu zostało uznane za zasadne, tj. co do wskazanej kwoty 50.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie.

W konsekwencji Sąd, na podstawie art. 496 k.p.c. uchylił nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 16 lipca 2012 r. w całości i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 50.800 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, o których orzeczono zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 482 § 1 k.c. Natomiast w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo, o czym orzeczono w pkt. 1-3 wyroku.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd miał na uwadze, że żądanie pozwu zostało uwzględnione mniej więcej w połowie oraz fakt, iż nie zachodzi znaczna różnica w wysokości kosztów każdej ze stron. W konsekwencji, na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie pomiędzy stronami obowiązek zwrotu kosztów procesu, o czym orzeczono w pkt. 4 wyroku.

Ponadto Sąd na podstawie art. 745 § 1 k.p.c. oddalił wniosek powoda o zwrot kosztów postępowania zabezpieczającego, o czym orzeczono w pkt. 5 wyroku. W tym zakresie wskazać bowiem należy, że wprawdzie powód przedstawił wezwanie Komornika Sądowego od usunięcia braków wniosku w sprawie wykonania zabezpieczenia poprzez wpłatę kwoty 2.562,37 zł obejmującej opłatę stosunkową o zaliczkę na pokrycie kosztów doręczenia korespondencji, a także potwierdzenie wykonania przelewu. Niemniej nie wiadomo, czy wniosek o zabezpieczenie nie został zwrócony lub cofnięty, a sam fakt uiszczenia opłaty wyliczonej przez Komornika Sądowego nie jest wystarczającą podstawą, aby orzekać o zwrocie w/w kosztów. Tym bardziej, że w przedmiotowej sprawie wstrzymano wykonanie nakazu zapłaty stanowiącego podstawę wniosku o zabezpieczenie i nie można wykluczyć, że zwrócono uiszczoną opłatę.